Skidel (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1921–1939[1] | |||
.jpg)
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
(1919–20: okręg wileński) | ||
| Powiat | |||
| Siedziba | |||
| Populacja (1921) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| |||
Położenie na mapie Polski w 1939  | |||
| 53°34′48,0000″N 24°15′00,0000″E/53,580000 24,250000 | |||
Skidel – dawna gmina wiejska istniejąca do 1939 roku w województwie białostockim w Polsce (obecnie na Białorusi). Siedzibą gminy był Skidel, który stanowił odrębną gminę miejską[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W okresie międzywojennym gmina Skidel należała do powiatu grodzieńskiego w województwie białostockim II RP[2]. Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku gmina Skidel liczyła 63 miejscowości (wsi, kolonii i małych osad). Zamieszkiwało ją 5921 osób. Pod względem narodowościowym dominowali Białorusini (4465 osób - 75% ogółu mieszkańców gminy). Pozostali mieszkańcy gminy podali kolejno narodowości: polską (1395 osób), rosyjską (39 osób), żydowską (21 osób), i rusińską (1 osoba). Pod względem wyznaniowym znacznie przeważali prawosławni (5124 osób; 87% wszystkich mieszkańców); pozostali zadeklarowali kolejno: wyznanie rzymskokatolickie (742 osoby), wyznanie mojżeszowe (51 osób) i wyznanie ewangelickie (4 osoby)[3].
16 października 1933 gminę Skidel podzielono na 34 gromady: Bielakowszczyzna, Birulicze, Bobrownia, Bubny, Chaniewicze, Charcica, Chwaty, Chwojniany, Czerlona, Gliniany, Goroszki, Hołowacze, Huszczyce, Karaszewo, Kaszubińce, Kotra, Kowszowo, Ławno, Ławno osada, Mazanowo, Mostowlany, Niekrasze, Ochrymowce, Ogrodniki, Pieszczanka, Prystupicze, Puzewicze, Rewki, Rusinowce, Ryski, Sikorzyca, Strzelce, Suchowlany i Zalesiany[4].
W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 r. gmina znalazła się pod okupacją sowiecką. W pierwszych dniach po wkroczeniu wojsk sowieckich na terytorium Polski, na terenie gminy miało miejsce szczególne nasilenie mordów i grabieży. Ich ofiarami padali głównie napływowi przedstawiciele polskiej administracji (zamożni urzędnicy i żołnierze Wojska Polskiego), sprawcami natomiast były zbrojne grupy kryminalistów i skomunizowanych niezamożnych chłopów, działające z inspiracji ZSRR (wywodzący się zazwyczaj z ludności białoruskiej i żydowskiej)[5].
2 listopada obszar gminy został włączony do Białoruskiej SRR. 4 grudnia 1939 r. włączony do nowo utworzonego obwodu białostockiego. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. 22 lipca 1941 r. włączony w skład okręgu białostockiego III Rzeszy. W 1944 roku ponownie zajęty przez wojska sowieckie i włączony do obwodu grodzieńskiego Białoruskiej SRR.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Według tezy Alfonsa Krysińskiego i Wiktora Ormickiego, terytorium gminy wchodziło w skład tzw. zwartego obszaru białorusko-polskiego, to znaczy prawosławna ludność białoruska zamieszkiwała jedynie tereny wiejskie, zaś w większych miejscowościach dominowała ludność polska wyznająca katolicyzm łaciński[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1921 jednostka administracyjna utworzonego w 1919 polskiego woj. białostockiego; w czasie II wojny światowej poza administracją polską; po II wojnie światowej poza granicami Polski.
- ↑ a b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 49 (40).
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 51
- ↑ Marek Wierzbicki: Mordy i grabieże po 17 września 1939 roku. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 99, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.
- ↑ Marek Wierzbicki: Stosunki polsko-białoruskie przed wrześniem 1939. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 25–43, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.