Gołąbek winnoczerwony
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Klasa | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
gołąbek winnoczerwony | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Russula vinosa Lindblad Fl. Crypt. Cell. Toulouse: 57 (1901) | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |||
 | |||
Gołąbek winnoczerwony (Russula vinosa Lindblad) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[2].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji: Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[2].
Po raz pierwszy opisał go w 1901 r. Matts Adolf Lindblad i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[2]. Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Russula decolorans var. obscura Romell
- Russula obscura (Romell) Peck 1906
- Russula vinosa Lindblad 1901, subsp. vinosa
Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r.[4]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 5–12 cm. Za młodu łukowaty, później płasko rozpostarty i wklęsły, twardy i mięsisty. Dość długo ma podwinięty brzeg. Skórka gładka, dająca się ściągnąć do 1/3 średnicy kapelusza. Ubarwienie dość zmienne: od różowofioletowego i winnoczerwonego przez brązowoczerwony do brudnofioletowego. U starszych grzybów kolor blednie, stając się ochrowobrązowy, a nawet oliwkowy[5].
Dość grube i wolne przy trzonie. U młodych grzybów białe, potem jasnoochrowe, z czasem siwieją[5].
Wysokość 4–6 cm, szerokość do 2,5 cm, walcowaty, twardy i pełny, ale z czasem staje się gąbczasty. Kolor biały, miejscami purpurowonabiegły, u starszych okazów siwiejący[5].
Biały, u starszych okazów szarzejący. Również po przełamaniu szarzeje (czasami różowieje) i jest to jedna z cech różniących ten gatunek od podobnych[6]. Pod działaniem FeSO4 szybko zmienia barwę na czerwonopomarańczową, pod działaniem fenolu na fioletowoczerwoną[7].
Jasnożółty[7]
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 6–13 × 8–11 µm, szeroko jajowate o powierzchni brodawkowato-kolczastej. Brodawki duże mają wysokość do 1,5 µm, zazwyczaj zaokrąglone szczyty i nie zawsze są amyloidalne. Występują pomiędzy nimi również drobne brodawki. Łysinka nieregularna, duża. Podstawki 35–50 × 8–12 µm. Cystydy 65–100 × 8–11 µm, wrzecionowate, zakończone ostrym kończykiem, w sulfowanilinie barwiące się słabo[7].
- Gatunki podobne
Łatwo może być pomylony z innymi gołąbkami, np. z gołąbkiem słodkawym (Russula integra), czy gołąbkiem płowiejącym (Russula paludosa). Najbardziej charakterystycznymi cechami odróżniającymi gołąbka winnoczerwonego od innych podobnych jest szarzenie trzonu i miąższu po przełamaniu oraz urzeźbienie zarodników[8][9].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Europie, Ameryce Północnej i Środkowej oraz Azji (Chiny)[10]. W Europie Środkowej jest pospolity, z wyjątkiem terenów o podłożu wapiennym[9]. W Polsce również jest pospolity[11].
Grzyb naziemny występujący pod świerkami, w lasach świerkowych lub z domieszką świerka, głównie na glebach kwaśnych, zarówno w miejscach suchych, jak i bardziej wilgotnych[9].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb mykoryzowy[4]. Grzyb jadalny[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Russula vinosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2014-01-03] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-01-03] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 616, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 41, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 408, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 152–153, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Na grzyby [online] [dostęp 2011-09-19] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03].
- ↑ a b c Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 274, 281, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-12-16].
- ↑ a b Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 194, 195, ISBN 978-83-7073-776-4.