Grzywak afrykański
| Lophiomys imhausi[1] | |||
| Milne-Edwards, 1867[2] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
grzywak afrykański | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Grzywak afrykański[10], grzywak[11] (Lophiomys imhausi) – gatunek ssaka z podrodziny grzywaków (Lophiomyinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Grzywak afrykański występuje we wschodnim Sudanie, Erytrei, Etiopii, Dżibuti, północnej Somalii, północno-wschodniej Ugandzie, zachodniej Kenii i odosobnionym zapisie z zachodniej Tanzanii[12].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1867 roku francuski zoolog Alphonse Milne-Edwards nadając mu nazwę Lophiomys imhausi[2]. Holotyp pochodził z Somalii[13]. Jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju grzywak[10] (Lophiomys)[12][14].
Tradycyjnie L. imhausi umieszczany był w rodzinie Cricatidae[13], jednak badania przeprowadzone w 2015 wykazały, że L. imhausi jest taksonem bazalnym kladu obejmującego Deomyinae + Gerbillinae[15] które razem tworzą grupę siostrzaną z Murinae[16]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[12].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Lophiomys: gr. λοφιον lophion „czubek”, zdrobnienie od λοφος lophos „grzebień, czub”; μυς mus, μυος muos „mysz”[17].
- imhausi: monsieur Imhaus z Adenu (brak daty urodzin i śmierci) który zakupił okaz czaszki grzywaka, po czym przekazał go Milne-Edwardsowi; brak innych informacji[18].
Nazwa zwyczajowa[edytuj | edytuj kod]
W polskiej literaturze zoologicznej nazwa „grzywak” była używana dla oznaczenia gatunku Lophiomys imhausi[11]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi temu przypisano oznaczenie grzywak afrykański, rezerwując nazwę „grzywak” dla rodzaju Lophiomys[10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 252–301 mm, długość ogona 145–205 mm, długość ucha 30–39 mm, długość tylnej stopy 34–56 mm; masa ciała 590–920 g[14]. Puszyste futro o ubarwieniu ciemnym w jaśniejsze plamy. Na grzbiecie posiada dłuższe włosy tworzące grzywę.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje lasy górskie gdzie w norach i rozpadlinach skalnych zakłada gniazda. Żeruje nocą, wspina się po drzewach i odżywia się roślinami.
We włosach gromadzi truciznę, strofantynę, która silnie działa na mięsień sercowy. Truciznę grzywak pozyskuje z przeżuwanej kory i korzeni drzewa Acokanthera schimperi[19].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lophiomys imhausi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b A. Milne-Edwards. [Notka bez tytułu]. „L’Institut”. 35 (1727), s. 46, 1867. (fr.).
- ↑ W.C.H. Peters. [Notka bez tytułu]. „Zeitschrift für die gesammte Naturwissenschaften”. 29, s. 195, 1867. (niem.).
- ↑ S.N. Rhoads. Mammals collected by DE. A. Donaldson Smith during his expedition to Lake Rudolf, Africa. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 48, s. 524, 1896. (ang.).
- ↑ É. Oustalet. Sur une nouvelle espèce de Rongeur du genre Lophiomys. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 8, s. 400, 1902. (fr.).
- ↑ O. Thomas. New African mammals of the genera Glauconycteris, Lutrra, Funisciurus, Arvicanthis, Lophiomys, and Procavia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 15, s. 80, 1905. (ang.).
- ↑ a b O. Thomas. Notes on African Rodents. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth series. 6, s. 223, 1910. (ang.).
- ↑ E. Heller. New rodents from British East Africa. „Smithsonian miscellaneous collections”. 59 (16), s. 4, 1912. (ang.).
- ↑ Lophiomys imhausi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 240. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 458. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lophiomys imhausi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-05].
- ↑ a b Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 650. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ Subfamily: Lophiomyinae. W: A. Monadjem, P.J. Taylor, Ch. Denys & F.P.D. Cotterill: Rodents of Sub-Saharan Africa: A biogeographic and taxonomic synthesis. Berlin: De Gruyter, 2015, s. 609–614. ISBN 978-3-11-030166-3. (ang.).
- ↑ J.J. Schenk, K.C Rowe & S.J. Steppan. Ecological opportunity and incumbency in the diversification of repeated continental colonizations by muroid rodents. „Systematic Biology”. 62 (6), s. 837-864, 2013. DOI: 10.1093/sysbio/syt050. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 383, 1904. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 204. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ J. Kingdon, B. Agwanda, M. Kinnaird, T. O’Brien, Ch. Holland, T. Gheysens, M. Boulet-Audet & F. Vollrath. A poisonous surprise under the coat of the African crested rat. „Proceedings of the Royal Society B”. Biological Sciences. 279 (1729), s. 675–680, 2012. DOI: 10.1098/rspb.2011.1169. (ang.).