Przejdź do zawartości

Harry Mulisch

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Harry Mulisch
ilustracja
Imię i nazwisko

Harry Kurt Victor Mulisch

Data i miejsce urodzenia

29 lipca 1927
Haarlem

Data i miejsce śmierci

30 października 2010
Amsterdam

Język

niderlandzki

Dziedzina sztuki

literatura

podpis
Nagrody

P.C. Hooft-prijs
Prijs der Nederlandse Letteren

Harry Kurt Victor Mulisch (ur. 29 lipca 1927 w Haarlemie, zm. 30 października 2010[1] w Amsterdamie) – holenderski pisarz. Wraz z W.F. Hermansem oraz G. Reve zaliczany do „wielkiej trójki” najważniejszych pisarzy współczesnej literatury niderlandzkiej. Jego książki były tłumaczone na 26 języków. Światową sławę przyniosły mu Zamach i Odkrycie nieba.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Mulisch był synem austriackiego oficera i wywodzącej się z frankfurckiej rodziny bankierskiej Żydówki. Jego ojciec, Karl Viktor Kurt Mulisch, był w okresie niemieckiej okupacji Holandii (1940–1945) dyrektorem ds. personalnych banku Lippmann, Rosenthal & Co, którego zadaniem była aryzacja(inne języki) holenderskich banków. Dzięki swojej pozycji uchronił on przed deportacją zarówno swoją byłą małżonkę, Alice Schwarz (z którą rozwiódł się w roku 1936), jak i syna Harry’ego. Babka i prababka ze strony matki Mulischa zostały zamordowane w obozie Sobibor. Po wojnie ojciec Mulischa był trzy lata internowany w obozie karnym dla kolaborantów. Matka wyemigrowała w 1951 roku do USA.

Przeżycia wojenne Mulischa naznaczone prześladowaniami za żydowskie pochodzenie z jednej strony oraz kolaboracją ojca z drugiej strony, odcisnęły wyraźne piętno na całej twórczości pisarza. Mulisch edukację zakończył na szkole średniej, chociaż rzucił szkołę przed maturą, gdyż jak mówił, chciał być wolny, a szkoła kojarzyła mu się z niemieckim przymusem w okupowanej Holandii. Nie podjął też studiów, bo uważał, że zabiłyby jego oryginalność. Do 30. roku życia nie zarobił prawie żadnych pieniędzy, spał do południa i utrzymywany był przez pracującą dziewczynę, która uważała go za „geniusza”. Był zamożnym człowiekiem, chociaż, jak twierdził, nie trwonił pieniędzy, ponieważ pamiętał, jak ciężko było mu w czasach, gdy był biedny.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Wpływ na jego twórczość wywarli przede wszystkim tacy pisarze, jak Edgar Allan Poe, Thomas Mann, Fiodor Dostojewski i Jorge Luis Borges. Był też miłośnikiem Goethego.

Podzielał poglądy lewicowe, był zwolennikiem marksizmu. Był entuzjastą rewolucji kubańskiej, pod koniec życia popierał zieloną Partię na rzecz Zwierząt[2]. Jego dzieła mają charakter filozoficznych powieści.

Powieść Odkrycie nieba została uznana w ogólnokrajowym czytelniczym plebiscycie za najlepszą powieść niderlandzką wszech czasów. Jest to erudycyjna powieść, w której można znaleźć odwołania do marksizmu, mistyki żydowskiej, chrześcijaństwa, astrologii, literatury niderlandzkiej i światowej, filozofii, ale także na przykład do filmu 2001: Odyseja kosmiczna. John Updike napisał, że twórczość Mulischa przekracza nasze czasy. Przez niektórych krytyków była porównywana do Czarodziejskiej Góry Manna z uwagi na bardzo szeroką tematykę i jakość literacką oraz do Boskiej Komedii Dantego jako współczesna próba podsumowania doświadczeń ludzkości i ludzkiej myśli. Z drugiej strony zarzuca się mu, że jego powieść jest za trudna dla przeciętnego czytelnika. Do 2007 roku sprzedało się w Holandii 620 tys. egzemplarzy tej książki.

Przekłady na język polski

[edytuj | edytuj kod]

W przekładzie na język polski ukazało się kilka książek Mulischa:

  • Czarne światło, przekł. E. Dijk-Borkowska, Warszawa 1976;
  • Zamach, przekł. R. Pyciak, Warszawa 1988;
  • Dwie kobiety. Stare powietrze, Warszawa 1990;
  • Procedura, przekł. J. Koch, Warszawa 2001;
  • Odkrycie nieba, przekł. R. Turczyn, Warszawa 2006, 2012.

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Laureat licznych nagród, w tym P.C. Hooft-prijs (1977), Constantijn Huygens-prijs (1977) czy Prijs der Nederlandse Letteren (1995)[3]. Został odznaczony m.in. Orderem Lwa Niderlandzkiego (1997) i Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec. Był też wymieniany jako kandydat do Nagrody Nobla. W 2006 roku jego imieniem została nazwana planetoida (10251) Mulisch. Film Zamach na podstawie powieści o tym samym tytule otrzymał w 1986 roku Złoty Glob za najlepszy film nieangielskojęzyczny i Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego.

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • 1947 Ik, Bubanik
  • 1952 archibald strohalm
  • 1952 Tussen hamer en aambeeld
  • 1952 De diamant: een voorbeeldige geschiedenis
  • 1953 Chantaje op het leven
  • 1955 De sprong der paarden en de zoete zee
  • 1955 Het mirakel: episodes van troost en liederlijkheid uit het leven van de heer Tiennoppen
  • 1956 Het zwarte licht (Czarne światło)
  • 1957 De versierde mens
  • 1958 Manifesten
  • 1959 Het stenen bruidsbed
  • 1960 Tanchelijn
  • 1961 Voer voor psychologen
  • 1961 Wenken voor de Bescherming van Uw Gezin en Uzelf, Tijdens de Jongste Dag
  • 1962 De zaak 40/61
  • 1962 Quauhquauhtinchan in den vreemde: een sprookje
  • 1966 Bericht aan de rattenkoning
  • 1967 Wenken voor de Jongste Dag
  • 1968 Het woord bij de daad: getuigenis van de revolutie op Cuba
  • 1970 De verteller
  • 1970 Paralipomena Orphica
  • 1972 Oidipous Oidipous
  • 1971 De verteller verteld
  • 1972 Soep lepelen met een vork: tegen de spellinghervormers
  • 1972 Wat gebeurde er met sergeant Massuro?
  • 1972 De toekomst van gisteren: protocol van een schrijverij
  • 1973 Woorden, woorden, woorden
  • 1973 Het seksuele bolwerk
  • 1974 De vogels: drie balladen
  • 1974 Bezoekuur
  • 1975 Mijn getijdenboek
  • 1975 Volk en vaderliefde
  • 1975 Tegenlicht
  • 1975 Kind en kraai
  • 1975 Twee vrouwen (Dwie kobiety)
  • 1976 Het ironische van de ironie. Over het geval G.K. van het Reve
  • 1976 De grens
  • 1976 Vergrote raadsels: verklaringen, paradoxen en mulischesken
  • 1976 De wijn is drinkbaar dankzij het glas
  • 1977 Oude lucht (Stare powietrze)
  • 1977 De taal is een ei
  • 1977 Oude lucht: drie verhalen
  • 1978 Wat poëzie is: een leerdicht
  • 1979 Paniek der onschuld
  • 1980 De compositie van de wereld
  • 1982 Opus Gran
  • 1982 De Aanslag (Zamach)
  • 1983 Egyptisch
  • 1984 Het Boek
  • 1985 Hoogste tijd
  • 1987 De pupil
  • 1988 De elementen
  • 1988 Het licht
  • 1989 Voorval: variatie op een thema
  • 1989 Het beeld en de klok
  • 1990 De zuilen van Hercules
  • 1992 De ontdekking van de hemel (Odkrycie nieba)
  • 1995 Bij gelegenheid
  • 1996 De Oer-Aanslag
  • 1997 Zielespiegel: bij wijze van catalogus
  • 1998 Het zevende land
  • 1999 De procedure (Procedura)
  • 2000 Het theater, de brief en de waarheid
  • 2001 Siegfried: een zwarte idylle

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]