Henryk Zbierzchowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Henryk Zbierzchowski
Nemo
Ilustracja
Henryk Zbierzchowski (ok. 1937)
Data i miejsce urodzenia

19 listopada 1881
Lwów

Data i miejsce śmierci

6 listopada 1942
Krynica-Zdrój

Narodowość

polska

Język

polski

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Wawrzyn Akademicki
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Henryk Zbierzchowski (ur. 19 listopada 1881 we Lwowie, zm. 6 listopada 1942 w Krynicy-Zdroju) – polski poeta, prozaik, dramatopisarz, bard Lwowa, laureat nagrody literackiej miasta Lwowa. Pseudonim literacki „Nemo”.

Portret autorstwa Kazimierza Sichulskiego

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ukończył prawo na Uniwersytecie Lwowskim. Od 1898, jako 17-letni młodzieniec drukował swoje liryki w krakowskim Życiu (którego redaktorem był Stanisław Przybyszewski). W 1899 ukończył C. K. IV Gimnazjum we Lwowie[1]. W 1900 ukazał się jego pierwszy zbiór liryków pt. Impresje. W latach 1906–1910 pracował w redakcji czasopisma Nasz Kraj i był „nadwornym poetą” lwowskiej Gazety Porannej. W 1908 został nagrodzony w konkursie literackim zorganizowanym przez periodyk „Wiek Nowy” (nagrodzeni zostali wówczas także Maria Czeska-Mączyńska i Janina Kossak-Pełeńska)[2]. W latach 1920–1926 był redaktorem lwowskiego tygodnika satyrycznego Szczutek. Na łamach Szczutka opublikował m.in. "Kolędę śląską", która zagrzewała czytelników do pomocy dla Górnego Śląska w czasie przygotowań do górnośląskiego plebiscytu z 1921 r.[3] W 1928 został laureatem nagrody literackiej miasta Lwowa. Filister honorowy Polskiej Korporacji Akademickiej Cresovia Leopoliensis.

Henryk Zbierzchowski został pochowany na Starym Cmentarzu w Krynicy-Zdroju[4].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

O twórczości Henryka Zbierzchowskiego wydano w 2000 roku obszerną książkę: Pisarz wobec koniunktury. Twórczość literacka Henryka Zbierzchowskiego autorstwa Witolda Waszczuka. Wydawnictwo UMCS, ISBN 83-227-1598-6. Henrykowi Zbierzchowskiemu poświęcone były też wiersze Mariana Hemara Valse Brune i Wnuczka.

O jego życiu opowiada film „Kawaler Księżyca”[9], który zrealizował Sławomir Gowin, dziennikarz, znawca historii Lwowa. W trakcie produkcji filmu znany ukraiński rzeźbiarz Mykoła Posikira wykonał popiersie poety. Rzeźba została przekazana Konsulatowi RP, który postanowił eksponować ją w powstającym Domu Polskim we Lwowie[10].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

  • Zbiory wierszy:
  • Powieści, romanse obyczajowe, nowele:
    • Przed wschodem słońca (1903)
    • Na złotej przełęczy (1904)
    • Malarze (1907)
    • Grający las i inne nowele (1908)
    • Literat (1909)
    • Pająk i inne nowele (1911)
    • Stepowa panienka (1912)
    • Anioły płaczą (1913)
    • Diabelska przełęcz (1917)
    • Człowiek o dwu twarzach (1919)
    • Oczyma dziecka. Opowiadania wierszowane dla dzieci i młodzieży (1921)
    • Śmierć czy miłość (1923)
    • W paryskim wirze (1929)
    • Kariera pana Franciszka (1939), powieść (nowa wersja Człowieka o dwu twarzach)
  • Piosenki kabaretowe (1912),
  • Płomienie. Pieśni wojenne o Legionach Polskich (1916)
  • Nowe piosenki kabaretowe (1919)
  • Nowe piosenki żołnierskie (1920)
  • Utwory dramatyczne:
    • Kobieta bez twarzy (1913)
    • Małżeństwo Loli (1916), komedia
    • Budienny idzie... (1921), wodewil
    • Kłopoty pana Złotopolskiego (1922), farsa
    • Pojedynek (1922), komedia
    • Zawsze wierny, Widowisko z przeszłości Lwowa (1922)
    • Serce Matki albo przygody Tomcia Palucha (1926), baśń
    • Czarodziej (1928), dla młodzieży
    • Orlęta (1928), sztuka w 5 aktach
    • To możesz opowiadać swojej babci (1929), rewia
    • Biały Orzeł (1931), komedia dla młodzieży
    • Czapka niewidka i pałeczka nieruchomka (1932), baśń dla młodzieży
    • Porwana narzeczona (1933), wodewil
    • Złota rybka (1933), baśń
    • Imieniny wodza (1937), sztuka (dla uczczenia marszałka Edwarda Śmigłego Rydza)
    • Szczęście Gzymsa (1937), komedia
  • libretta, szopki, satyry, kolędy.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Władysław Kucharski: Przegląd historyczny 50-lecia Gimnazjum IV im. Jana Długosza we Lwowie. Ósmacy i abiturienci. W: Władysław Kucharski (red.): Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie. Lwów: 1928, s. 96.
  2. ↑ Janina Kossak-Pełeńska. „Wiek Nowy” i ja. „Wiek Nowy”, s. 31, Nr 7506 z 4 lipca 1926. 
  3. ↑ A. Albiniak. E. s. M. Albiniak CSDP, Okołoplebiscytowa Kolęda śląska Henryka Zbierzchowskiego jak przykład propagandowego wykorzystania semantyki kolęd do walki propolskiej w okresie konstytuowania się granic II Rzeczypospolitej, "Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego" 41: 2021, nr 2, s. 169-189; https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/sth/article/view/3406/3973 (dostęp: 21 I 2022)
  4. ↑ Stary Cmentarz. gdziebylec.pl. [dostęp 2014-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 maja 2014)].
  5. ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu literatury”.
  6. ↑ Otwarcie XVIII. Targów Wschodnich. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 200 z 4 września 1938. 
  7. ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 606 „za wybitną twórczość literacką”.
  8. ↑ Odznaczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 263 z 19 listopada 1938. 
  9. ↑ Dom Spotkań z Historią: Kawaler Księżyca w DSH. youtube. (pol.).
  10. ↑ Jadwiga Smirnof: O Henryku Zbierzchowskim i nie tylko. Kurier Galicyjski. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Henryk_Zbierzchowski&oldid=70769807”