Henryk Zbierzchowski
| ||
 Portret autorstwa Kazimierza Sichulskiego | ||
| Data i miejsce urodzenia | 19 listopada 1881 Lwów | |
| Data i miejsce śmierci | 6 listopada 1942 Krynica-Zdrój | |
| Narodowość | polska | |
| Język | polski | |
| Alma Mater | Uniwersytet Lwowski | |
| Odznaczenia | ||
 
| ||
Henryk Zbierzchowski (ur. 19 listopada 1881 we Lwowie, zm. 6 listopada 1942 w Krynicy-Zdroju) – polski poeta, prozaik, dramatopisarz, bard Lwowa, laureat nagrody literackiej miasta Lwowa. Pseudonim literacki „Nemo”.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Ukończył prawo na Uniwersytecie Lwowskim. Od 1898, jako 17-letni młodzieniec drukował swoje liryki w krakowskim Życiu (którego redaktorem był Stanisław Przybyszewski). W 1900 ukazał się jego pierwszy zbiór liryków pt. Impresje. W latach 1906–1910 pracował w redakcji czasopisma Nasz Kraj i był „nadwornym poetą” lwowskiej Gazety Porannej. W 1908 został nagrodzony w konkursie literackim zorganizowanym przez periodyk „Wiek Nowy” (nagrodzeni zostali wówczas także Maria Czeska-Mączyńska i Janina Kossak-Pełeńska)[1]. W latach 1920–1926 był redaktorem lwowskiego tygodnika satyrycznego Szczutek. W 1928 został laureatem nagrody literackiej miasta Lwowa. W 1937 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[2][3]. W 1938 został wyróżniony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury[4]. Filister honorowy Polskiej Korporacji Akademickiej Cresovia Leopoliensis.
Henryk Zbierzchowski został pochowany na Starym Cmentarzu w Krynicy-Zdroju[5].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
O twórczości Henryka Zbierzchowskiego wydano w 2000 roku obszerną książkę: Pisarz wobec koniunktury. Twórczość literacka Henryka Zbierzchowskiego autorstwa Witolda Waszczuka. Wydawnictwo UMCS, ISBN 83-227-1598-6. Henrykowi Zbierzchowskiemu poświęcone były też wiersze Mariana Hemara Valse Brune i Wnuczka.
O jego życiu opowiada film „Kawaler Księżyca”[6], który zrealizował Sławomir Gowin, dziennikarz, znawca historii Lwowa. W trakcie produkcji filmu znany ukraiński rzeźbiarz Mykoła Posikira wykonał popiersie poety. Rzeźba została przekazana Konsulatowi RP, który postanowił eksponować ją w powstającym Domu Polskim we Lwowie[7].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
- Zbiory wierszy:
- Impresje (1900)
- Baśnie (1906)
- Rzeczy wesołe (1918), Lwów, (wstęp: Stanisława Wasylewskiego), pod pseud. „Nemo”
- Żongler. Rzeczy wesołe i smutne (1922)
- Erotyki (1923)
- Ogród życia (1935)
- Powieści, romanse obyczajowe, nowele:
- Przed wschodem słońca (1903)
- Na złotej przełęczy (1904)
- Malarze (1907)
- Grający las i inne nowele (1908)
- Literat (1909)
- Pająk i inne nowele (1911)
- Stepowa panienka (1912)
- Anioły płaczą (1913)
- Diabelska przełęcz (1917)
- Człowiek o dwu twarzach (1919)
- Oczyma dziecka. Opowiadania wierszowane dla dzieci i młodzieży (1921)
- Śmierć czy miłość (1923)
- W paryskim wirze (1929)
- Kariera pana Franciszka (1939), powieść (nowa wersja Człowieka o dwu twarzach)
- Piosenki kabaretowe (1912),
- Płomienie. Pieśni wojenne o Legionach Polskich (1916)
- Nowe piosenki kabaretowe (1919)
- Nowe piosenki żołnierskie (1920)
- Utwory dramatyczne:
- Kobieta bez twarzy (1913)
- Małżeństwo Loli (1916), komedia
- Budienny idzie... (1921), wodewil
- Kłopoty pana Złotopolskiego (1922), farsa
- Pojedynek (1922), komedia
- Zawsze wierny, Widowisko z przeszłości Lwowa (1922)
- Serce Matki albo przygody Tomcia Palucha (1926), baśń
- Czarodziej (1928), dla młodzieży
- Orlęta (1928), sztuka w 5 aktach
- To możesz opowiadać swojej babci (1929), rewia
- Biały Orzeł (1931), komedia dla młodzieży
- Czapka niewidka i pałeczka nieruchomka (1932), baśń dla młodzieży
- Porwana narzeczona (1933), wodewil
- Złota rybka (1933), baśń
- Imieniny wodza (1937), sztuka (dla uczczenia marszałka Edwarda Śmigłego Rydza)
- Szczęście Gzymsa (1937), komedia
- libretta, szopki, satyry, kolędy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Janina Kossak-Pełeńska. „Wiek Nowy” i ja. „Wiek Nowy”, s. 31, Nr 7506 z 4 lipca 1926.
- ↑ M.P. z 1937 r. Nr 260, poz. 410
- ↑ Otwarcie XVIII. Targów Wschodnich. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 200 z 4 września 1938.
- ↑ Odznaczenia. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 263 z 19 listopada 1938.
- ↑ Stary Cmentarz. gdziebylec.pl. [dostęp 7 maja 2014].
- ↑ Dom Spotkań z Historią: Kawaler Księżyca w DSH (pol.). youtube.
- ↑ Jadwiga Smirnof: O Henryku Zbierzchowskim i nie tylko (pol.). Kurier Galicyjski.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Masior: Lwowiaku, gdzie spoczywasz? Mój nieustający sąsiad Henryk Zbierzchowski (pol.). W: Lwów i jego mieszkańcy; wydanie specjalne tygodnika Przekrój [on-line]. lwow.com.pl, 1991. [dostęp 22 lipca 2012].
