Ilja Uljanow
_(cropped).jpg)
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Ilja Nikołajewicz Uljanow |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
31 lipca 1831 |
| Data i miejsce śmierci |
24 stycznia 1886 |
| Zawód, zajęcie |
działacz oświatowy, |
| Alma Mater | |
| Wyznanie | |
| Małżeństwo | |
| Dzieci |
8 |
| Odznaczenia | |
| |
Ilja Nikołajewicz Uljanow (ros. Илья Николаевич Ульянов; ur. 19 lipca?/31 lipca 1831 w Astrachaniu, zm. 12 stycznia?/24 stycznia 1886 w Symbirsku) – rosyjski działacz oświatowy i urzędnik państwowy, ojciec bolszewickiego rewolucjonisty Włodzimierza Lenina.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Astrachaniu. Jego ojcem był Nikołaj Wasiljewicz Uljanow (lub Uljanin; 1765–1838), portowy krawiec i były poddany prawdopodobnie czuwaskiego, mordwińskiego, rosyjskiego lub kałmuckiego pochodzenia, pochodzący z obwodu siergackiego guberni niżnonowogrodzkiej[1][2][3]. Wolność otrzymał od właściciela ziemskiego Stiepana Michajłowicza Brechowa. Matka Ilji, Anna Aleksiejewna Smirnowa (1793–1871), była pół-Kałmuczką, pół-Rosjanką i córką mieszczanina Aleksieja Łukjanowicza Smirnowa, syna Łukjana Smirnowa. Nikołaj poślubił 30-letnią Annę w 1823 roku i miał z nią pięcioro dzieci: Ilja miał trzy siostry i brata[4].
Ukończył Wydział Fizyki i Matematyki Uniwersytetu Kazańskiego w 1854 r. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XIX wieku uczył matematyki i fizyki w Instytucie Penzeńskim dla rosyjskiej szlachty, a później w gimnazjum i szkole dla kobiet w Niżnym Nowogrodzie. Mniej więcej w tym czasie ożenił się z Marią Aleksandrowną Blank. Podczas pobytu w Penzie przeprowadził obserwacje meteorologiczne, na podstawie których napisał kilka prac naukowych[5].
W 1869 roku został mianowany inspektorem szkół publicznych w guberni symbirskiej (w latach 1874–1886 był ich dyrektorem). W 1882 roku został awansowany do rangi czynnego radcy stanu, co nadało mu przywileje dziedzicznej szlachty i przyniosło odznaczenie Orderem Świętego Włodzimierza III klasy[4].
Uljanow był człowiekiem wykształconym, posiadającym doskonałe zdolności organizacyjne i pedagogiczne. Niektórzy historycy radzieccy uważali, że jego poglądy pedagogiczne ukształtowały się pod wpływem rewolucyjnych idei Nikołaja Czernyszewskiego i Nikołaja Dobrolubowa. Uljanow wniósł ogromny wkład w opracowanie teorii i praktyki edukacji elementarnej. Był zwolennikiem równych praw do edukacji bez względu na płeć, narodowość i status społeczny. Zagraniczni badacze, jak Tony Cliff, kwestionują ten obraz (argumentując, że była to pośmiertna stalinowska próba poprawy reputacji rodziny Lenina), jak ten stwierdza w swojej biografii Lenina: „Stanowisko Nikołajewicza w Ministerstwie Oświaty i jego ustawiczny awans po szczeblach drabiny społecznej jakoś nie pasują do wizerunku rewolucjonisty, a nawet radykała”[6]. W 1871 roku Uljanow otworzył w Symbirsku pierwszą szkołę czuwaską, która później została przekształcona w czuwaskie seminarium nauczycielskie. Założył także szkoły narodowe dla Mordwinów i Tatarów. Ponadto organizował i przewodniczył wielu kongresom nauczycielskim i innym podobnym wydarzeniom[7].
W 1886 roku zmarł na krwotok śródmózgowy w Symbirsku, który później został przemianowany na Uljanowsk na cześć jego syna[4][8].
Wywód genealogiczny[edytuj | edytuj kod]
| Grigorij Uljanin | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Łukian Smirnow | Nikita Uljanin (ur. 1711) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dymitr (Mojżesz) Blank | Johann Gottlieb Großschopf | Anna z d. Estedt | Aleksy Smirnow | Wasyl Uljanin (ur. 1733) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aleksander (Izrael) Blank (1801/1804–1870) | Anna z d. Großschopf (1810–1838) | Anna z d. Smirnow | Mikołaj Uljanin (1770–1838) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Maria z d. Blank (1835–1916) | Ilja (Eliasz) Uljanow (ur. jako Uljanin) (1831–1886) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Anna Jelizarowa-Uljanowa (1864–1935) | Aleksander Uljanow (1866–1887) | Włodzimierz Uljanow Lenin (1870–1924) | Nadieżda Krupska (1869–1939) | Olga Uljanowa (1871–1891) | Dymitr Uljanow (1874–1943) | Maria Uljanowa (1878–1937) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Olga Uljanowa (1922–2011) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ James D. White: Lenin: The Practice and Theory of Revolution. Macmillan International Higher Education, 2001. ISBN 978-0-333-98537-3. (ang.).
- ↑ Robert W. Service: Lenin: A biography. London: Macmillan, 2000, s. 21–23. ISBN 0-333-72625-1. OCLC 44015039. (ang.).
- ↑ James D. White: Lenin: the practice and theory of revolution. Houndmills, Basingstoke, Hampshire: Palgrave, 2001. ISBN 0-333-72156-X. OCLC 44768945. (ang.).
- ↑ a b c Владимир Ильич Ленин (1870 - 1924). Uniros.ru. [dostęp 2024-06-27]. (ros.).
- ↑ Ульянов Илья Николаевич. oblsport-penza.ru. [dostęp 2024-06-27]. (ros.).
- ↑ Tony Cliff: Lenin : building the party, 1893-1914. Bookmarks, 2010, s. 1–2. ISBN 978-1-905192-67-0. OCLC 663447706. (ang.).
- ↑ Ульянов Илья Николаевич. Большая советская энциклопедия. [dostęp 2024-06-27]. (ang.).
- ↑ Adam Bruno: The Bolsheviks: the intellectual and political history of the triumph of communism in Russia: with a new preface. Harvard University Press, 2009, s. 8. ISBN 978-0-674-04453-1. (ang.).