Izabela Drwęska
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
ziemianka i działaczka społeczna |
| Odznaczenia | |
| |
Izabela Bogumiła Drwęska (ur. 9 czerwca 1886 w Rzeszynku, zm. 31 grudnia 1964 w Poznaniu) – polska ziemianka i działaczka społeczna, uczestniczka powstania wielkopolskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Była córką Ferdynanda Amrogowicza i Anny z Grossmannów[1]. Przyszła na świat w rodzinnym majątku Rzeszynek nad jeziorem Gopło. Miała troje rodzeństwa. Starszy brat przejął rodowy majątek[2]. Rodzice i siostry zamieszkali w Warszawie i spoczywają na Cmentarzu Powązkowskim[3]. Rodzina Amrogowiczów wywodziła się prawdopodobnie z Tatarów[4].
Maturę zdała w szkole sióstr urszulanek w Krakowie[2]. Została wyróżniona za wyniki w nauce[5]. Jedną z jej nauczycielek była Julia Maria Halka-Ledóchowska. Następnie Izabela studiowała nauki przyrodnicze na Uniwersytecie we Fryburgu. Regularnie bywała w domu Ignacego Mościckiego[2]. Studia przerwała[6].
W dniu 18 kwietnia 1907 w Poznaniu wzięła ślub cywilny z Jarogniewem Drwęskim[7], dwa dni później w kościele św. Marcina ślub kościelny[8]. Mieli synów: Antoniego Józefa (1908–1994) Jerzego (1911–1995) i Aleksandra Jarogniewa (1921–1938)[2].
Po I wojnie światowej zorganizowała w Poznaniu kantyny dla wracających z frontu żołnierzy[5]. W barakach naprzeciw dworca kolejowego w Poznaniu powstała świetlica i stołówka dla żołnierzy. Opiekę nad placówką sprawował poznański oddział Czerwonego Krzyża[9].
W okresie powstania wielkopolskiego była jedną z liderek ruchu kobiet na rzecz wsparcia powstańców[2]. Współorganizowała sanitarną i zaopatrzeniową służbę pomocniczą kobiet[3]. Zbierała fundusze[2]. Na bazie istniejących stołówek dla weteranów zorganizowała kilka garkuchni i punktów wydających posiłki (w gmachu prezydium policji, w zamku, w Bazarze, na Jeżycach i na dworcu kolejowym)[9][10][11]. W powstaniu walczył jej brat Bogdan[5].
W styczniu 1919 współorganizowała Ognisko dla żołnierza polskiego – gospodę i czytelnię z wypożyczalnią książek, które zaopatrywały koszary i lazarety w symbole narodowe, śpiewniki, modlitewniki, podręczniki, zeszyty i ołówki[9].
Izabela była pierwszą prezeską poznańskiego oddziału Czerwonego Krzyża[5][6].
Wspierała męża, doradzając mu i omawiając z nim projekty, które podejmował jako prezydent Poznania[3]. Wykonywała korekty jego artykułów, notowała teksty replik adwokackich, opiekowała się korespondencją, podejmowała prace biurowe, prowadziła kalendarz męża[8]. Pisywała felietony do gazet o profilu endeckim i chadeckim[9].
Po śmierci męża w 1921 pozostała wdową. Zamieszkała w poniemieckim folwarku w Karnówku koło Nakła. Majątek, jeden z zarządzanych przez Okręgowy Urząd Ziemski w Poznaniu, dostała w nagrodę za zasługi męża i własne. Zamieszkała z dwoma młodszymi synami (starszy uczył się w Poznaniu). Majątkiem o powierzchni ponad 500 ha zarządzał, a potem dzierżawił, rotm. Jerzy Dzwonkowski (1892–1940), były adiutant 1 Pułku Ułanów Wielkopolskich[2][12].
W październiku 1926 próbowała zamienić mieszkanie przy ul. Słowackiego 4/6, ale Senat Akademicki Uniwersytetu Poznańskiego odmówił. Stąd wynika, że nadal była jego właścicielką[13].
Po śmierci męża jednym z jej adoratorów był Władysław Anders. Rodziny Drwęskich i Andersów przyjaźniły się. Najstarszy syn Izabeli, korespondent w czasie II wojny światowej, większość wojny spędził II Korpusie Polskim[2].
W momencie wybuchu II wojny światowej wyjechała do Warszawy z synem Jerzym. Przez całą wojnę ukrywała się. Po 1945 zamieszkała w Poznaniu[2]. Prowadziła kawiarnię Margo w budynku kina Bałtyk[6]. Później, do przejścia na emeryturę, pracowała w Domu Książki[2]. Czasowo zajmowała się dziennikarstwem[9].
W dniu 4 stycznia 1965 została pochowana na Cmentarzu Komunalnym Junikowo w Poznaniu[7] (pole:14 kwatera:2 rząd:3 miejsce:8). Na tablicy nagrobnej pod jej nazwiskiem widnieje napis powstaniec wielkopolski. Spoczywa z synem Jerzym, jego żoną Lidią z Kotarbów i córką Ewą Anną[3][14].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Została uhonorowana Medalem Niepodległości[15].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W Poznaniu istnieje Park Izabeli i Jarogniewa Drwęskich. Nazwę nadano mu w 2003[16].
W dniu 27 kwietnia 2019 była bohaterką wykładu (wraz z mężem) wygłoszonego przez Alinę Kucharską i Ewę Tomaszewską, zorganizowanego w Muzeum Archidiecezjalnym na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. Wykład zorganizowano w ramach cyklu „Zapomniani Wielkopolanie”[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Izabela Bogumiła Amrogowicz [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-12-27].
- ↑ a b c d e f g h i j Sławomir Łaniecki, Powstanie Wielkopolskie z lat 1918–1919 z nieco innej perspektywy (Jarogniew i Izabela Drwęscy) [online] [dostęp 2021-12-27] (pol.).
- ↑ a b c d AMROGOWICZ I DRWĘSCY [online], powstancywielkopolscy.blogi.pl [dostęp 2021-12-27].
- ↑ a b Andrzej Matras, Izabela i Jarogniew Drwęscy [online], Śrem i okolice, 30 kwietnia 2019 [dostęp 2021-12-27] (pol.).
- ↑ a b c d Żaneta Walentyn, Nasz mały świat. Audycja z 11 listopada 2020. Polskie Radio PiK [online], 10 listopada 2020 [dostęp 2021-12-27] (pol.).
- ↑ a b c ALBUM WIELKOPOLSKI [online], poznan.wyborcza.pl [dostęp 2021-12-27].
- ↑ a b Izabela Amrogowicz – Archiwum Państwowe w Poznaniu [online] [dostęp 2021-12-27] (pol.).
- ↑ a b Katarzyna Sklepik, Jarogniew Drwęski. Niedoceniany ojciec polskiego Poznania [online], Nasza Historia, 28 października 2016 [dostęp 2021-12-27] (pol.).
- ↑ a b c d e Paulina Kirschke, "Wygrali? Sami, tylko we dwójkę?". Bez kobiet powstania wielkopolskiego by nie było [online], poznan.wyborcza.pl [dostęp 2021-12-27].
- ↑ Anna Barłóg-Mitmańska, Udział kobiet w Powstaniu Wielkopolskim [online], Powstanie Wielkopolskie [dostęp 2021-12-27] (pol.).
- ↑ "Nie ma poznańskiej Emilii Plater". Kobiety w Powstaniu Wielkopolskim [online], OnetKobieta, 27 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-27] (pol.).
- ↑ Karnówko [online], Polskie Zabytki [dostęp 2021-12-27].
- ↑ 50. Protokół VIII posiedzenia Senatu Akademickiego UP z 15 X 1926 r. Początek o godz.17.15, [w:] Anna Domalanus i inni red., Protokoły posiedzeń Senatu Uniwersytetu Poznańskiego 1919–1939, t. 2: 4 IX 1925 – 7 VII 1931, Poznań 2020, s. 153.
- ↑ Izabela Drwęska (Amrogowicz) , Powstaniec Wielkopolski 1886 - 1964 rekord BillionGraves [online], BillionGraves [dostęp 2021-12-27] (pol.).
- ↑ Grażyna Wyder, Przejawy politycznej działalności Wielkopolanek w dobie zaborowej w świetle uzasadnień wniosków o nadanie odznaczeń Krzyża Niepodległości i Medalu Niepodległości, ustanowionych w 1930 r., [w:] Teresa Kulak, Małgorzata Dajnowicz (red.), Drogi kobiet do polityki (na przestrzeni XVIII-XXI wieku), Wrocław 2016, s. 262.
- ↑ Uchwała nr XXII/156/IV/2003 Rady Miasta Poznania z dnia 24 czerwca 2003 r. w sprawie nadania nazwy parkowi. [online], Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Poznania [dostęp 2021-03-26] (pol.).