Julia Sokólska
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Specjalność: cytologia bezkręgowców | |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
| |
Julia Sokólska, po mężu Szczyrkowa (ur. 10 maja 1893 w Moskwie, zm. 6 maja 1933 w Warszawie) – działaczka niepodległościowa, zoolog, cytolog.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Julia Stanisława Sokólska urodziła się w 10 maja 1893 w Moskwie[1]. Do szkoły średniej uczęszczała w Radomiu. Opieką objął ją dyrektor radomskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, Aleksander Sobecki, który z pewnością był jej krewnym. Rozpoczęła studia przyrodnicze na Uniwersytecie Lwowskim[2].
W czasie studiów włączyła się w działalność organizacji młodzieżowej „Promień”, sympatyzującej z PPS. Jesienią 1912 znalazła się w pierwszej grupie kobiet przyjętych do Związku Strzeleckiego we Lwowie, które odbyły przeszkolenie wojskowe[2].
Podczas I wojny światowej prowadziła szwalnię i pralnię dla żołnierzy we lwowskim Domu Technika. Następnie służyła w Legionach Polskich jako łączniczka, kilkakrotnie przechodząc przez front w Królestwie Polskim. 7 lipca 1931 Prezydent RP nadał jej Krzyż Niepodległości z Mieczami „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[3].
W latach 1916–1918 kontynuowała studia na Wydziale Filozoficznym UJ w Krakowie, a ukończyła je na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, specjalizując się w cytologii bezkręgowców pod kierunkiem Jana Hirschlera[2].
Podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 pracowała jako sanitariuszka w szpitalach wojskowych[2].
Następnie od 1920 była asystentką Wydziału Rolniczo-Lasowego Politechniki Lwowskiej, a od 1926 starszą asystentką w katedrze zoologii i anatomii zwierząt kierowanej przez Benedykta Fulińskiego. Doktoryzowała się w 1926. Trzy lata później odbyła staż naukowy w stacji biologicznej jest miejscowości Herdla pod Bergen w Norwegii. Od 1931 pracowała w katedrze botaniki ogólnej i fizjologii roślin jako asystentka Dezyderego Szymkiewicza. Nie zerwała kontaktu ze swoją poprzednią katedrą, gdzie rozpoczęła przewód habilitacyjny z zakresu zoologii[2].
W okresie międzywojennym nie działa politycznie, choć nadal sympatyzowała z PPS. Po wyborach brzeskich w 1930 zwróciła władzom odznaczenie. Jesienią 1932 Fuliński zapowiedział Sokólskiej, że nie otrzyma pracy w jego katedrze. Sokólska zareagowała na to załamaniem i 6 maja 1933 popełniła samobójstwo, zażywając cyjanek potasu w hotelu Związku Zawodowego Kolejarzy w Warszawie. Została pochowana w grobie rodzinnym w Grójcu pod Warszawą[2].
Działalność naukowa[edytuj | edytuj kod]
Zainteresowania badawcze Julii Sokólskiej skupiały się na cytologii i histologii zwierząt bezkręgowych. W jej dorobku znajdują się 23 publikacje poświęcone tym zagadnieniom. Badała komórki somatyczne i gamety pajęczaków z rzędów pająków i kosarzy oraz osłonic z gromady żachw[2]. W 1926 na przykładzie kątnika domowego jako pierwsza opisała występowanie w gromadzie pajęczaków aparatu Golgiego, stwierdzając go w komórkach różnych tkanek oraz w gametach[4]. Prowadziła szersze badania nad spermatogenezą i oogenezą u pajęczaków[2]. W jej dorobku znajduje się również protistologiczna publikacja poświęcona składnikom cytoplazmy opaliny bytującej w jelitach płazów bezogonowych[5].
Była członkiem Polskiego Towarzystwa Anatomiczno-Zoologicznego[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jadwiga Suchmiel: Działalność naukowa kobiet w Uniwersytecie we Lwowie do roku 1939. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 2000, s. 231, 306. ISBN 83-70-9852-70.
- ↑ a b c d e f g h i Ligia Hayto, Andrzej A. Zięba: Julia Sokólska. Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2021-03-21].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227.
- ↑ Julia Sokólska. Aparat Golgi’ego w komórkach somatycznych i płciowych (spermato- i owogeneza) pająka domowego (Tegenaria domestica Cl.). „Archiwum Towarzystwa Naukowaego we Lwowie”. 3, s. 83-116, 1926.
- ↑ Julia Sokólska. O składnikach lipidowych plazmy pasożytniczego pierwotniaka (Opalina ranarum Purk. i Val.). „Kosmos, Seria A”. 52 (1-2), 1927.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje Julii Sokólskiej w bibliotece Polona