Kamionek (województwo opolskie)
50°31′34″N 18°03′52″E/50,526111 18,064444
 |
Ten artykuł od 2013-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
575[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-325[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OKR |
| SIMC |
0494960 |
Położenie na mapie gminy Gogolin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
| 50°31′34″N 18°03′52″E/50,526111 18,064444[1]
| |
| Strona internetowa | |
Kamionek (dodatkowa nazwa w j. niem. Klein Stein) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Gogolin.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.
Na terenach wsi znajduje się Rezerwat przyrody Kamień Śląski.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości Kamionek pochodzi od pokładów kamienia na którym ta wieś stoi. Płytko zalegający kamień wapienny jest bogactwem tej ziemi. Wydobywany w pobliskich kamieniołomach służył jako surowiec do produkcji wapna i cementu oraz budownictwa dróg, domów mieszkalnych i zabudowań gospodarczych[4].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie prowincji śląskiej wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod nazwami niemiecką Klein Stein oraz polskimi: Mały Kamień i obecnie używaną Kamionek[5][6]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje miejscowość we fragmencie "Klein-Stein (polnisch Kamionek)"[7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy dokument świadczący o istnieniu Kamionka pochodzi z 1531 roku (z dokumentu księcia Jana Dobrego ). Wioska ta była wymieniona jako płacąca dziesięcinę z każdego zboża na rzecz kolegiaty św. Krzyża w Opolu. Jednak Kamionek jest wioską starszą, gdyż chłopi z owej osady założyli kolonię Łowiecko wzmiankowaną już w 1424 roku. Kolonia ta leżała około 3 kilometrów na północny zachód od Kamionka. Według kroniki kamieńskiej mieszkało tam 18 chłopów. Wieś tę spaliły wojska szwedzkie Mansfelda w czasie wojny trzydziestoletniej (1618 – 1648 ).
W czasie wojny trzydziestoletniej Kamionek uległ znacznemu zniszczeniu. Największe zniszczenia dokonały szwedzkie wojska protestanckiego watażki Christiana Mansfelda. W 1679 roku Kamionek został wymieniony w aktach wizytacyjnych biskupstwa wrocławskiego. Podano tam, że dziesięcinę dla proboszcza oddawało 9 chłopów. W polu pracowali oni końmi oraz bydłem: wołami i krowami. Mieli oni oddawać ¼ miary owsa. W 1697 roku zapisano, że proboszcz kamieński od rolników z Kamionka otrzymywał 4 viertele owsa. W 1783 roku wioska liczyła 142 mieszkańców.
Od 1830 roku Kamionek należał do Strachwitzów. Było 35 domów oraz dwór. Wioska liczyła 265 mieszkańców, którzy byli katolikami. W 1855 roku Kamionek posiadał 13 gospodarstw. Rocznie mieszkańcy płacili 170 talarów za podatek klasowy, 74 talary podatku gruntowego i 5 talarów podatku przemysłowego.
Gdy w 1874 roku w parafii kamieńskiej wybuchła epidemia cholery, swoimi ofiarami dotknęła również Kamionek. W Kamionku do końca XIX wieku nie było szkoły, dzieci więc z tej miejscowości chodziły do szkoły w Kamieniu.
Kamień w Kamionku był najtańszym materiałem budowlanym. Charakterystyczne dla tej wioski były zagrody otoczone murami z kamienia wapiennego. Każda zagroda była otoczona ogrodem. Robotnicy i małorolni chłopi hodowali w tym czasie jedną lub więcej kóz.
W XIX wieku stare gospodarstwa były zbudowane w stylu pruskim (budynki mieszkalne łączyły się ze stajniami i oborami. Z sieni czy poprzez taką komórkę wchodziło się wprost do kuchni ale też i bezpośrednio do stajni lub chlewa. Niekiedy w kuchni były dwa okna, jedno na dwór, przez drugie można było zaglądnąć do stajni. W sieni był jeszcze tzw. „Wielok” czyli piec do pieczenia chleba i kołacza. Jesienią służył do suszenia owoców. Raz w tygodniu gospodyni sama piekła okrągłe chleby w domu, a w dniu wypieku tradycyjnie na obiad gotowano żur.
Od niepamiętnych czasów, w lesie za Kamionkiem w kierunku Górażdża znajdowały się kamieniołomy kamienia wapiennego zwane „Górka”. Kopalnia ta należała do hrabiego Strachwitza z Kamienia. Do tych kamieniołomów w lesie udawali się do pracy mieszkańcy Kamionka przez wiele lat. Z tego kamieniołomu wąskotorową kolejką wydobywany był kamień, którego wożono do pieca wapiennego w kierunku Gogolina na tzw. „Dziołach”. Zbudowano tam dom mieszkalny, w którym mieszkało kilka rodzin robotników tam pracujących. Ten zabytkowy już piec od wielu lat jest nieczynny.
W plebiscycie na Górnym Śląsku 20 marca 1921 64 wyborców opowiedziało się za pozostaniem w Niemczech, a 306 za przyłączeniem do Polski. Kamionek pozostał w Rzeszy Niemieckiej.
W latach II wojny światowej był w miejscowości OT – Lager Klein Stein[8].
Wojewódzka ewidencja zabytków[edytuj | edytuj kod]
W wojewódzkiej ewidencji zabytków na terenie wsi Kamionek wskazano następujące obiekty: kaplicę przy stawie, dawną szkołę, dom przy Placu Stawowym oraz piec wapienniczy. Kaplica przy stawie została odremontowana i jest w bardzo dobrym stanie. Piec wapienniczy zlokalizowany jest przy wyjeździe ze wsi Kamionek w kierunku Gogolina. Piec ten znajduje się w lesie, jest prawie niewidoczny zza istniejących zakrzewień i zadrzewień. Jego stan jest bardzo zły.[9]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 49613
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 425 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Kamionek.... - Urząd Miejski w Gogolinie [online], www.kamionek.pl [dostęp 2018-11-07] (ang.).
- ↑ Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, s. 746, OCLC 751379865 (niem.).
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 746.
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 294.
- ↑ Rafał Zając, Franciszek Grabelus., Kamionek. Historia, miejsca, ludzie, 2003.
- ↑ Uchwała NR XX/178/2016 Rady Miejskiej w Gogolinie z dnia 31 maja 2016 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2016-2019, 31 maja 2016.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
