Karkoszczonka
49°43′29″N 18°59′31″E/49,724722 18,991944 Przełęcz Karkoszczonka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Wysokość |
723 m n.p.m. |
| Pasmo | |
| Sąsiednie szczyty | |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Beskidu Śląskiego  | |
| 49°43′29″N 18°59′31″E/49,724722 18,991944
| |
Karkoszczonka (723 m n.p.m.) – głęboka przełęcz w Beskidzie Śląskim, między Trzema Kopcami (1082 m) na północy a Beskidkiem (860 m) na południu[1]. Poprzez tę przełęcz oraz Beskid Węgierski i Przełęcz Salmopolską Pasmo Klimczoka i Szyndzielni łączy się z pozostałą częścią Beskidu Śląskiego[2].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Jeśli pominąć Bramę Wilkowicką, jest Karkoszczonka najniższym punktem w wododziale Wisły (tu: Brennicy) i Soły (tu: Żylicy) na terenie Beskidu Śląskiego. Tym samym jest najniższym i najwygodniejszym przejściem między Szczyrkiem a Brenną, używanym zresztą przez miejscową ludność od wielu wieków[2].
Od strony wschodniej, ze Szczyrku, na przełęcz wyprowadza droga wiodąca doliną potoku Potoku Wilczego (Biła), natomiast od strony zachodniej, z Brennej Bukowej – droga wiodąca dolinką potoku Polczany[3]. Obie drogi w większej części są pokryte wąskim dywanikiem asfaltowym, jednak przejazd przez przełęcz jest zamknięty dla ruchu samochodowego (szlaban po stronie Brennej – droga leśna, w dyspozycji Administracji Lasów Państwowych). Co pewien czas pojawiają się w prasie informacje o zamiarach przebudowy tej drogi i jej otwarcia dla ruchu publicznego – na razie skutecznie przeciwstawiają się temu pomysłowi Lasy Państwowe, organizacje ekologiczne i zwyczajny brak środków.
Pochodzenie nazwy
[edytuj | edytuj kod]Do niedawna przełęcz nazywano powszechnie „Skałką”, co związane było zapewne ze starą nazwą Klimczoka. Obecna nazwa została przeniesiona z dawnego osiedla pasterskiego na polanach opadających spod przełęczy na wschód, ku dolinie Biłej. Pochodzi od słowa „karkosze”, oznaczającego w góralskiej gwarze gałęzie, odrąbane ze ściętych drzew iglastych[2].
Wśród mieszkańców Szczyrku Biłej przełęcz zwana jest też czasem „Granicą”[potrzebny przypis]. Jest to odniesienie do granicznej funkcji grzbietu Beskidu Śląskiego, który rozdzielał w tym miejscu Żywiecczyznę, należącą aż do rozbiorów do Królestwa Polskiego (później: Galicję) od Księstwa Cieszyńskiego (części Górnego Śląska). Po II wojnie światowej biegła tym grzbietem granica województw krakowskiego i katowickiego, a także granica powiatów żywieckiego i cieszyńskiego (co ma miejsce również obecnie). Wspomniany grzbiet był również przez ponad dziewięć wieków granicą dwóch diecezji kościoła katolickiego w Polsce: krakowskiej i wrocławskiej. Jednocześnie jest naturalną granicą językową i etnograficzną (Brenna: strój górali śląskich, Szczyrk: strój górali żywieckich)[2].
Przez Karkoszczonkę biegnie granica między Brenną i Szczyrkiem[3]. Tuż pod samym siodłem przełęczy, po stronie doliny Wilczego Potoku, znajduje się schronisko turystyczne „Chata Wuja Toma”[4].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Na przełęczy węzeł szlaków turystycznych:
– do Brennej Bukowej (1,45 godz.)- – do Szczyrku Centrum (50 min.)
– na Klimczok (1 godz.)- – na przełęcz Salmopolską (2,30 godz.) i dalej na Malinowską Skałę (4 godz.)[5]
-
Schemat szlaków -
-
Widok na Klimczok -
Widok na przełęcz z kolei linowej na Skrzyczne
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2023-05-22].
- ↑ a b c d Mirosław Barański, Beskid Śląski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 151, 165, 179, 204, 205, ISBN 978-83-89188-71-7.
- ↑ a b Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2023-06-06].
- ↑ Tomasz Biesik, Schroniska górskie dawniej i dziś. Beskid Mały i Beskid Śląski, Bielsko-Biała: Wyd. „Logos” Agnieszka Korzec-Biesik, 2013, s. 141–146, ISBN 978-83-925599-3-1.
- ↑ Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 2, ISBN 978-83-7605-084-3.