Kościół św. Franciszka z Paoli w Qormi
 00375 NICPMI (2012-08-27)
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||
| Adres |
Pjazza San Franġisk, Triq il-Kbira | ||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
2 kwietnia; 4. niedziela po Wielkanocy (fiesta) | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Malty  | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||||||||||||||||||
 35°52′52,5″N 14°28′17,8″E/35,881250 14,471611
| |||||||||||||||||||||
Kościół Świętego Franciszka z Paoli (malt. Knisja ta’ San Franġisk de Paola, ang. Church of St. Francis of Paola) – rzymskokatolicki kościół w Qormi na Malcie[1].
Kościół położony jest na Pjazza San Franġisk przy Triq il-Knisja. Jest to jedyna świątynia w Qormi będąca w prywatnych rękach[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na miejscu, gdzie dziś stoi kościół św. Franciszka, wcześniej znajdowała się kaplica pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła[2][3].
Fundatorami kościoła św. Franciszka z Paoli byli w 1706 Franġisk Casha Cuschieri Testaferrata oraz jego syn ks. Ġorġ, zaś jego budowę ukończono w 1707[3][4][5][6][7][8]. Projektantem kościoła był architekt z Qormi Indri (Andrea) Psaila. Fundatorzy zostali, dekretem biskupa Davide Cocco Palmieri z 22 stycznia 1707, pierwszymi beneficjentami tego kościoła, ich potomkowie są jego prawnymi właścicielami po dziś dzień[3][5][9]. Jednym z ich przywilejów była możliwość bycia pochowanym w krypcie pod kościołem[10]. Podczas okupacji Malty przez wojska Napoleona w 1798 świątynia została splądrowana, zrabowane zostały wszystkie srebrne przedmioty, a duży obraz Niepokalane Poczęcie został uszkodzony[8][10].
W czasie II wojny światowej budynek kościoła służył jako skład podstawowej żywności dla mieszkańców miasta[2][4][6][8].
Końcem maja 2016 zakończono rozległą restaurację kościoła, kosztującą ponad 68 000 euro. Obejmowała ona ogólne oczyszczenie ze stosowaniem biocydów oraz naprawę lub wymianę mocno zniszczonych elementów kamieniarki[3][11][12].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Wygląd zewnętrzny[edytuj | edytuj kod]
Fasada kościoła jest zaokrąglona, przypomina elewacje kościołów rzymskiego architekta Francesco Borrominiego. Wokół budynku, do którego wejścia prowadzi sześć stopni, widać pilastry w stylu toskańskim. Prostokątne wejście jest bardzo ozdobione, a nad nim znajduje się segmentowy fronton zamknięty w innym rozciętym naczółku. Powyżej jest wydłużone okno, o kształcie górą i dołem zamkniętym łukiem. Nad oknem kartusz z łacińskim napisem „POSVIT HUMILEM IN SUBLIME”[5]. Pionowy fronton o krzywoliniowych bokach, z kamiennym krzyżem na szczycie znajduje się w centralnej pozycji nad fasadą, wspierając się na biegnącym wokół gierowanym gzymsie. Zdobi go emblemat św. Franciszka z Paoli – napis „CHARITAS” otoczony promieniami. Z każdej strony centralnego frontonu znajdują się dwie połówki dużego podzielonego segmentowego naczółka. Kościół posiada kopułę ozdobioną krzyżem, osadzoną na niskim ośmiokątnym bębnie, będącą głównym źródłem doświetlenia wnętrza[11]. Na obręczy kopuły umieszczona jest data „1887”[6]. Z tyłu kościoła po lewej stronie znajduje się elegancka dzwonnica z czterema dzwonami[3].
Wnętrze[edytuj | edytuj kod]
Kościół ma wewnątrz kształt prostokąta, wizualnie podzielony jest na trzy części. Zaraz po wejściu jest prawie kwadratowa przestrzeń, nakryta sklepieniem krzyżowym z bocznymi oknami. Obok dwoje drzwi, a nad nimi rodzaj galerii.
Druga część jest ośmioboczna z czterema filarami i czterema łukami podtrzymującymi kopułę. Pomiędzy łukami znajdują się pendentywy.
Ostatnia część to półkolista apsyda, w której znajduje się ołtarz główny z obrazem tytularnym, którego ramę trzymają dwa adorujące anioły. Apsyda nakryta jest konchą z wyrzeźbionymi chmurami, promieniami i figurami Trójcy Świętej[3].
W ołtarzu głównym, poświęconym św. Franciszkowi z Paoli, znajduje się piękny obraz, przez niektórych[10] przypisywany Francesco Zahrze. Malowidło przedstawia św. Franciszka wstępującego do nieba.
Oprócz ołtarza głównego, na bocznej ścianie kościoła znajduje się ołtarz pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny z Lourdes, będący w przeszłości ołtarzem uprzywilejowanym[10]. Dziś zamiast obrazu tytularnego znajduje się w nim posąg z papier mâché umieszczony w szklanej niszy. Możliwe, że duży obraz Niepokalane Poczęcie, wiszący naprzeciw tego ołtarza, był jego obrazem tytularnym, zanim narodziło się nabożeństwo do Matki Bożej z Lourdes[3].
Dwa owalne obrazy po obu stronach ołtarza głównego przedstawiają Niepokalane Poczęcie oraz św. Alojzego Gonzagę. Na filarach wspierających kopułę wiszą obrazy w kamiennych ramach, a przedstawiają one św. Marka Ewangelistę, św. Katarzynę Aleksandryjską, św. Andrzeja Apostoła oraz św. Annę[3][8][10].
Inne dzieła sztuki w świątyni to obrazy św. Jerzy oraz św. Antoni Opat, popiersie Ecce Homo z 1787, Via Crucis z początku XX wieku, dzieło Salvo Scicluny, w zakrystii portret Dun Ġorġa Cashy, jednego z fundatorów kościoła[8][10].
Za apsydą znajduje się również zakrystia, zaś w podziemiach krypta, w której spoczywają nie tylko fundatorzy, ale także ci, którzy się z nich wywodzą, a którzy z czasem opiekowali się tym kościołem. Zejście do krypty znajduje się przed drzwiami prowadzącymi do galerii organowej. Dziś, mimo że kościół jest nadal pod świeckim patronatem, nie odbywają się już w nim pochówki[3].
Świątynia dzisiaj[edytuj | edytuj kod]
Kościół jest pod świeckim patronatem rodziny Casha Testaferrata[9]. Msze święte za spokój dusz fundatorów oraz członków ich rodziny odprawiane są w listopadzie, oraz w święto patronalne świątyni[13].
Święto patronalne[edytuj | edytuj kod]
Święto patronalne kościoła przypada 2 kwietnia, festyn kościelny urządzany jest czwartą niedzielę po Wielkanocy[13].
Ochrona dziedzictwa kulturowego[edytuj | edytuj kod]
Kościół umieszczony jest na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod nr. 00375[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Joseph Grech Cremona: St Francis of Paola. [w:] Times of Malta [on-line]. 2007-03-31. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-25)]. (ang.).
- ↑ a b c David Camilleri: A Study in Local History since 1800: Qormi. University of Malta, 05.2014. s. 83. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-12)]. (ang.). (Dysertacja)
- ↑ a b c d e f g h i George Micallef, Anthony M. Brincat: Il-knisja ta’ S. Franġisk de Paola ~ Ħal Qormi ~. Kappelli Maltin. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-11)]. (malt.).
- ↑ a b c Chapel of St Francis de Paul [online], NICPMI, 27 sierpnia 2012 [zarchiwizowane z adresu 2020-12-25] (ang.).
- ↑ a b c Ħal Qormi. Four walks through a historic city. Din l-Art Ħelwa. s. 30. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-05)]. (ang.).
- ↑ a b c John Scerri: Qormi / St. Francis de Paul. Churches & Chapels of Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-08)]. (ang.).
- ↑ Ferres 1866 ↓, s. 364.
- ↑ a b c d e Guillaumier 2003 ↓, s. 366.
- ↑ a b Ħal Qormi (St George) / Church of St Francis de Paule. Archdiocese in Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-08)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Spiteri 2000 ↓, s. 195.
- ↑ a b 18th century chapel restored... thanks to the Planning Authority. [w:] Times of Malta [on-line]. 2016-06-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-25)]. (ang.).
- ↑ Qormi chapel restoration works funded by Planning Authority completed. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2016-06-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-03)]. (ang.).
- ↑ a b Spiteri 2000 ↓, s. 196.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- St. Francis of Paola - Qormi. W: Mikiel Spiteri: A Hundred Wayside Chapels of Malta & Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).
- Achille Ferres: Descrizione storica delle chiese di Malta e Gozo. Malta: 1866. (wł.).
- Qormi - Church of Saint Francis de Paule. W: Alfie Guillaumier: Malta's Town and Villages. Valletta: Progress Press Co. Ltd, 2003. ISBN 99909-3-056-2. (ang.).