Kołowin (jezioro)
53°43′48″N 21°24′15″E/53,730000 21,404167| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
127,6 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
81,1 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
4150 m |
| Objętość |
3138,2 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
I (2014)[1] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Piecki  | |
| 53°43′48″N 21°24′15″E/53,730000 21,404167
| |
Kołowin (niem. Großer Kalgiener See lub Großer Kollogiener See[2]) – jezioro w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki[3].
Położenie i charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Jezioro leży na Pojezierzu Mrągowskim, natomiast w regionalizacji przyrodniczo-leśnej – w mezoregionie Puszcz Mazurskich[4], w dorzeczu Krutynia–Pisa–Narew–Wisła. Znajduje się pomiędzy Pieckami a Uktą[5], 15 km w kierunku południowo-wschodnim od Mrągowa[6], 0,5 km na wschód od wsi Dobry Lasek. W pobliżu południowych brzegów przebiega droga wojewódzka nr 610[5].
Zlewnia całkowita jeziora wynosi 18,6 km², natomiast bezpośrednia – 2,1 km²[6]. Zbiornik wodny jest zasilany niewielkim ciekiem od północnego zachodu; od strony południowo-wschodniej wypływa ciek niosąc wody do Jeziora Mokrego[5][6].
Linia brzegowa średnio rozwinięta. Dno wyrównane. Brzegi w większości wysokie, często strome, gdzieniegdzie niskie i płaskie. W otoczeniu znajdują się lasy Puszczy Piskej[5].
Jest jednolitą częścią wód Kołowin o kodzie PLLW30224[1].
Jezioro leży na terenie obwodu rybackiego jeziora Mokre w zlewni rzeki Pisa – nr 30[7].
Morfometria
[edytuj | edytuj kod]Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 81,1 ha (lub 78,2 ha[8]). Średnia głębokość zbiornika wodnego to 4,0 m, a maksymalna – 7,2 m. Lustro wody znajduje się na wysokości 127,6 m n.p.m.[5] Objętość jeziora wynosi 3138,2 tys. m³[8]. Maksymalna długość jeziora to 1400 m, a szerokość 750 m. Długość linii brzegowej wynosi 4150 m[5].
Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 opracowanych w Państwowym Układzie Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 75,0 ha, a wysokość bezwzględna lustra wody to 127,3 m n.p.m.[8]
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]W skład pogłowia występujących ryb wchodzą m.in. szczupak, płoć, węgorz, lin i karp. Wśród bogatej roślinności przybrzeżnej porastającej wszystkie brzegi (szczególnie szeroki pas w części południowo-wschodniej – 200 m) dominuje trzcina, sitowie i tatarak. Wśród roślinności zanurzonej przeważa wywłócznik, rogatek i moczarka[5].
Jezioro leży na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego, a także dwóch obszarów Natura 2000: PLB280008 Puszcza Piska i PLH280048 Ostoja Piska[6]. W przyszłości planuje się objąć teren jeziora wraz z sąsiednim Kołowinkiem ochroną rezerwatową[9].
Zgodnie z badaniem z 2004 akwenowi przyznano II klasę czystości[8]. W 2014 stan ekologiczny wód jeziora sklasyfikowano jako bardzo dobry, natomiast stan chemiczny wód jako poniżej dobrego ze względu na przekroczenie w tkankach zwierząt wodnych norm wszędobylskich zanieczyszczeń: heptachloru, PBDE i rtęci[1].
W 1984 roku akwen doświadczył katastrofy ekologicznej spowodowanej zanieczyszczeniem pestycydami oraz zarybieniem tołpygą. Zniknęły wtedy wszystkie stanowiska ramienic, które uległy zniszczeniu przez dorosłe osobniki tołpyg. Ryby zostały ostatecznie odłowione w 1996, zbiornik wodny stopniowo się oczyścił, powróciły także wymarłe na tym obszarze gatunki roślin. Fitolitoral wykazuje jednak wciąż bardzo duże rozchwianie[10]. Łąki ramienicowe w 2014 zajmowały powierzchnię wskazującą na dobry stan ekologiczny[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2011-2016 [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska [dostęp 2020-03-05] (pol.).
- ↑ Poz. 588. Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 4 kwietnia 1950 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości.. „Monitor Polski. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 426, 8 maja 1950.
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 149, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4.
- ↑ a b c d e f g Jerzy Waluga, Henryk Chmielewski, Jeziora Pojezierza Mrągowskiego, Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 1998 (Przewodniki wędkarskie; 4), ISBN 83-87506-55-9, OCLC 749850823.
- ↑ a b c d Kamila Smoter i inni, Ocena jakości wód jezior badanych w 2014 roku, komunikat nr 40, Olsztyn: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, 2015, s. 55–69 [dostęp 2020-03-05].
- ↑ Rozporządzenie nr 209 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia: 10 maja 2001 r. w sprawie: ustanowienia obwodów rybackich na wodach płynących województwa warmińsko-mazurskiego. 10 maja 2001. [dostęp 2020-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 lutego 2019)].
- ↑ a b c d Adam Choiński, Katalog Jezior Polski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 379, ISBN 83-232-1732-7, OCLC 169954726.
- ↑ Rozporządzenie Wojewody Warmińsko-mazurskiego nr 4 z dnia 14 stycznia 2005 r. w sprawie Planu Ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego, „Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-mazurskiego” (7), Olsztyn, 3 lutego 2005, s. 384 [dostęp 2020-03-05].
- ↑ Krzysztof Wittbrodt (red.), Mazurski Park Krajobrazowy. Różnorodność biologiczna i kulturowa, wyd. I, Krutyń: Wydawnictwo Labrita, 2019, s. 135–136, ISBN 978-83-954839-2-9 [dostęp 2020-03-05].