Kościół San Stae

Kościół San Stae
*Chiesa di San Stae*
	kościół rektorski
	; Fasada kościoła od strony Canal Grande
Państwo	Włochy
Miejscowość	Wenecja
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół łaciński
	Patriarchat Wenecji
Wezwanie	św. Eustachego
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1678
Data zakończenia budowy	1700
Aktualne przeznaczenie	kościół rektorski, miejsce imprez kulturalnych
Dane świątyni
Styl	barokowy
Architekt	Domenico Rossi (fasada),; Giovanni Grassi (wnętrze)
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła, wapień, marmur
Liczba naw	1
	Położenie na mapie Włoch Kościół San Stae
	Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej Kościół San Stae
	Położenie na mapie Wenecji Kościół San Stae
	45°26′28,74″N 12°19′50,41″E/45,441317 12,330669
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół San Stae (nazwa w języku weneckim; wł. Chiesa di Sant’Eustachio, pl. Kościół św. Eustachego) – rzymskokatolicki kościół w Wenecji, w dzielnicy (sestiere) Santa Croce.

Dawniej parafialny, od 1966 roku jest niezależnym kościołem rektorskim w Patriarchacie Wenecji. Wykorzystywany jest również jako miejsce imprez kulturalnych (wystawy i koncerty).

Historia

Według kronik kościół w tym miejscu został zbudowany w 966 roku z inicjatywy trzech rodzin szlacheckich, Tron, Zusto i Adoaldo, choć Andrea Dandolo, opisując w swojej kronice wielki pożar z 1105 roku, który zniszczył kilka budowli znajdujących się na tym obszarze, nie wspominał o nim. Pierwszy dokument, wskazujący na istnienie kościoła w tym miejscu pochodzi z roku 1127; był to prawdopodobnie kościół parafialny Sant’Eustachio e Compagni martiri (św. Eustachego i Towarzyszy Męczenników), należący do katedry św. Piotra Apostoła. Dokument z 1331 roku mówi o istnieniu kolegiaty^[1]. Z biegiem czasu przyjęła się nazwa kościoła w języku weneckim – San Stae. Pierwotny kościół, przebudowany w XII wieku po pożarze, zwrócony był bokiem w stronę Canal Grande. Został on rozebrany w 1678 roku. Obecny kościół został zbudowany przez Giovanniego Grassiego, który przeorientował go, zwracając jego fasadę w stronę Canal Grande. Fasadę zbudował Domenico Rossi, którego projekt został wybrany spośród 12 projektów złożonych w konkursie. Realizacja projektu została sfinansowana testamentem doży Alvise II Moceniga^[2].

W latach 1807–1810 dekretem napoleońskiego Królestwa Włoch dokonano kasaty kościołów i zmian w podziale terytorialnym weneckich parafii. Kościół San Stae został zdegradowany do funkcji kościoła rektorskiego, podporządkowanego kościołowi parafialnemu San Cassiano. W 1934 roku konferencja w San Vicenzo przyznała mu prawo do odprawiania jednej uroczystej mszy dla biedoty miejskiej. Dekretem Patriarchy Wenecji z 13 kwietnia 1953 roku San Stae odzyskał kościoła parafialnego, który jednak utracił w październiku 1965 roku. Od czerwca 1966 roku jest niezależnym kościołem rektorskim^[1]. W latach 1977–1979 szwajcarska fundacja Pro-Venezia dokonała drobiazgowej restauracji kościoła chcąc w ten sposób uczcić Domenica Rossiego, pochodzącego z regionu Ticino^[3].

Architektura

Fasada

Okazała, biała fasada kościoła zwrócona jest w stronę Canal Grande. Materiałem użytym do jej zbudowania był wapień z Istrii. Jednokondygnacyjną, masywną konstrukcję tworzą cztery kolumny w porządku kompozytowym, wsparte na wysokich cokołach i podtrzymujące duży, trójkątny tympanon z misternie rzeźbioną rozetą. Na tympanonie umieszczone są trzy posągi, dłuta Antonia Corradiniego, posadowione na rzeźbionych bazach: Zbawiciela (w centrum), flankowanego przez Wiarę i Nadzieję. Pośrodku fasady, w przyziemiu umieszczono portal, flankowany kolumnami w porządku korynckim i pilastrami i zwieńczony tympanonem, który zdobi grupa rzeźb, będąca najbardziej barokowym elementem całego kompleksu; belkowanie ponad portalem biegnie przez całą szerokość fasady, a pary kolumn po obu stronach wyznaczają część centralną oraz dwa mniejsze skrzydła, odpowiadające wewnętrznej długości kaplic bocznych. Pomiędzy kolumnami znajdują się nisze z posągami, a ponad nimi dwie kwadratowe płaskorzeźby^[4]: Lew skłaniający głowę przed św. Eustachym oraz Cesarz Hadrian wrzucający Eustachego i jego krewnych do rozżarzonego byka z brązu^[2]. Zastosowany przez Rossiego schemat wydaje się być przejściem od architektury baroku w stylu Giuseppe Sardiego do rozwiązań neopalladiańskich^[5].

Kampanila

Mierząca 34 m wysokości, pozbawiona dzwonów kampanila została przebudowana pod koniec XVII wieku. Wejście do niej zbudowano około roku 1702^[2].

Madonna z Dzieciątkiem
Giuseppe Torretto, Aniołowie (rzeźba nad portalem)
Giuseppe Torretto, Lew skłaniający głowę przed św. Eustachym
Cesarz Hadrian wrzucający Eustachego i jego krewnych do rozżarzonego byka z brązu
Święty Sebastian

Wnętrze

Wnętrze kościoła jest stonowane i świetliste dzięki półokrągłym oknom, inspirowanym tymi z kościoła Il Redentore. Tworzy je jedna nawa flankowana trzema bocznymi kaplicami. Wnętrze, podobnie jak fasadę, wypełniają liczne rzeźby, w tym duża liczba figur aniołów. Pośrodku posadzki znajduje się grobowiec doży Alvise II Moceniga, fundatora fasady Rossiego. Na grobowcu umieszczony został łaciński napis: „Sława i próżność są tu pochowane razem z ciałem”. Pierwsza kaplica po lewej stronie jest dedykowana rodzinie Foscarini. Znajdujące się w kościele obrazy stanowią przegląd dorobku XVIII-wiecznych malarzy weneckich^[2].

Najbardziej znaczące z nich znajdują się w prezbiterium:

Męczeństwo św. Tomasza Apostoła (Giovanni Battista Pittoni)
Męczeństwo św Bartłomieja (Giovanni Battista Tiepolo)
Męczeństwo św. Jakuba (Giovanni Battista Piazzetta)
Cnoty i dwaj konfratrzy ze Scuola del Santissimo (Bartolomeo Letterini; obraz na stropie)
Ofiara Melchizedecha oraz Spadek manny (Giuseppe Angeli)
Święty Piotr uwolniony z łańcuchów (Sebastiano Ricci)^[4]

W ołtarzach kolejnych kaplic po prawej stronie znajdują się obrazy:

Madonna i Święci Wawrzyniec Giustiniani, Antoni Padewski i Franciszek z Asyżu (Nicolò Bambini),
Święty Eustachy adorujący krzyż, który ukazał mu się pomiędzy rogami jelenia (Giuseppe Camerata)
Święty Oswald w chwale (Antonio Balestra)^[3]

W ołtarzach kolejnych kaplic po lewej stronie znajdują się:

marmurowy krucyfiks (Giuseppe Torretti)
obraz Wniebowzięta (Francesco Migliori)
obraz Święci Katarzyna i Andrzej (Jacopo Amigoni)^[3]

Giovanni Battista Tiepolo, Męczeństwo św Bartłomieja, 1722
Giovanni Battista Pittoni, Męczeństwo św. Tomasza Apostoła, 1722–23
Giovanni Battista Piazzetta, Męczeństwo św. Jakuba, 1717
Sebastiano Ricci, Święty Piotr uwolniony z łańcuchów, 1717–24

Organy

Organy, zbudowane przez Callida w 1772 roku mają jeden manuał, składający się z 15 głosów. Szafę organową zdobią trzy posągi aniołów muzykujących (altówka, cynki i skrzypce); na balustradzie umieszczono kolejne figury aniołów muzykujących (cynki, skrzypce, lutnia i wiolonczela)^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b Sistema Informativo Unificato per le Soprintendenze Archivistiche: Parrocchia di Sant'Eustachio e Compagni martiri, Venezia. siusa.archivi.beniculturali.it. [dostęp 2016-06-30]. (wł.).
↑ ^a ^b ^c ^d Jeff Cotton: San Stae. churchesofvenice.com. [dostęp 2016-06-30]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c VeneziaMuseo: Ciexa de San Stae. veneziamuseo.it. [dostęp 2016-06-30]. (wł.).
↑ ^a ^b ^c Chorus - Associazione per le Chiese del Patriarcato di Venezia: Chiesa di San Stae. chorusvenezia.org. [dostęp 2016-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-25)]. (wł.).
↑ Guido Zucchoni: Venezia: guida all'architettura. Lupatoto: Arsenale Editrice, 1993, s. 103. ISBN 978-88-7743-129-5. (wł.).

[SIUSA-1] Sistema Informativo Unificato per le Soprintendenze Archivistiche: Parrocchia di Sant'Eustachio e Compagni martiri, Venezia. siusa.archivi.beniculturali.it. [dostęp 2016-06-30]. (wł.).

[Cotton-2] Jeff Cotton: San Stae. churchesofvenice.com. [dostęp 2016-06-30]. (ang.).

[VeneziaMuseo-3] VeneziaMuseo: Ciexa de San Stae. veneziamuseo.it. [dostęp 2016-06-30]. (wł.).

[Chorus-4] Chorus - Associazione per le Chiese del Patriarcato di Venezia: Chiesa di San Stae. chorusvenezia.org. [dostęp 2016-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-25)]. (wł.).

[5] Guido Zucchoni: Venezia: guida all'architettura. Lupatoto: Arsenale Editrice, 1993, s. 103. ISBN 978-88-7743-129-5. (wł.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]