Komitat Fejér (historyczny)

Fejér

Fejér vármegye

komitat
Herb
Państwo	Węgry
Siedziba	Székesfehérvár
Data likwidacji	1950
Powierzchnia	4129 (1914) 3989 (1948) km²
Populacja  • liczba ludności	209 440 (1880) 248 562 (1910) 296 013 (1941)
Plan
Położenie na mapie Królestwa Węgier

Komitat Fejér, (niem.: Weißenburg, łac.: Albensis), jednostka administracyjna w środkowej części byłego Królestwa Węgier istniejąca od XI wieku. Dzisiaj, w nieznacznie zmienionych granicach, jest częścią Węgier pod nazwą Komitat Fejér.

Warunki geograficzne

W północnej części komitatu rozpościerają się góry Wertesz i związana z nimi pagórkowata okolica, a na południu równina Mezőföld. Główne rzeki to Dunaj, Séd i Sárvíz.

Od północy graniczył z komitatem Komárom, na wschodzie z Pest-Pilis-Solt-Kiskun, od południa z komitatem Tolna, a na zachodzie z Veszprém.

Historia

Fejér był jednym z najstarszych komitatów w Królestwie Węgierskim utworzonym na początku XI wieku. Leżący w międzyrzeczu Dunaju i Cisy region Solt, należący do komitatu Fejér, w XVII wieku został przyłączony do komitatu Pest-Pilis-Solt-Kiskun. Po tym fakcie jego granice prawie się nie zmieniały. Po II wojnie światowej w czasie reformy komitatów w 1945 roku Érd wraz z okolicą przyłączono do komitatu Pest-Pilis-Solt-Kiskun, a z kolei w czasie reformy w 1950 roku, leżący dotychczas w komitacie Veszprém Enying wraz z okolicą, przyłączono do komitatu Fejér.

Mapa administracyjna komitatu Fejér z 1910 roku

Ludność

W 1891 komitat liczył 222.445 mieszkańców, z czego:

• 190.660 (85,7%) Węgrów
• 26.077 (11,7%) Niemców
• 2.924 (1,3%) Słowaków
• 2.103 (0,9%) Serbów

Podział administracyjny

Powiaty

Podział komitatu na powiaty zmieniał się wielokrotnie podczas jego istnienia. Tu przedstawiono je tylko schematycznie.

XVIII–XIX wiek

W XVIII i pierwszej połowie XIX wieku komitat był podzielony na trzy powiaty, z których każdy rozciągał się wzdłuż linii północ–południe. Idąc z zachodu na wschód ich nazwy były następujące:

1. powiat Sármellék
2. powiat Csákvár
3. powiat Bicske

połowa XIX wieku

W połowie XIX wieku teren komitatu uległ większemu rozdrobnieniu i został podzielony na sześć powiatów:

1. powiat Bodajki alsó
2. powiat Bodajki felső
3. powiat Csákvár
4. powiat Sárkeresztur
5. powiat Rácz-almás
6. powiat Vaál

od lat 80. XIX wieku

Po roku 1886 podział na powiaty i ich stolice uległy stabilizacji do 1950 roku (stolice w nawiasach):

1. Powiat Adony (Adony)
2. Powiat Mór (Mór)
3. Powiat Sárbogárd (Sárbogárd)
4. Powiat Székesfehérvár (Székesfehérvár)
5. Powiat Vál (Vál), od 1948 roku powiat Bicske (Bicske)

Miasto

Na terenie komitatu Fejér było tylko jedno miasto, Székesfehérvár, który był jego stolicą, którego przywileje sięgały do okresu średniowiecza. Początkowo był wolnym miastem królewskim, a od 1876 roku tzw. miastem na prawie municypalnym (törvényhatósági jogú város), a więc w rzeczywistości nie należącym do komitatu.