Kotlina Siewierza
 Śródleśna Pustynia Błędowska w dolinie Białej Przemszy | |
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Podprowincja | |
| Makroregion | |
| Mezoregion |
Kotlina Siewierza |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
|
Kotlina Siewierza (341.27) – region geograficzny o krajobrazie dolinno-ostańcowym położony między Siewierzem, a Olkuszem, część Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej (będącej członem Wyżyny Śląsko-Krakowskiej). Lokalną osobliwością przyrody są antropogeniczne pustynie: Błędowska oraz Starczynowska[1]. Wyodrębniony jako mezoregion z indeksem 341.27 w ramach regionalizacji fizycznogeograficznej Polski z 2018 roku zespołu geografów pod kierownictwem Jerzego Solona[2].
Środowisko przyrodnicze[edytuj | edytuj kod]
Kotlina stanowi obniżenie śródwyżynne otoczone Garbem Tarnogórskim, Progiem Woźnickim, Wyżyną Częstochowską, Wyżyną Olkuską i Pagórami Jaworznickimi, sąsiaduje także z Obniżeniem Górnej Małej Panwi i Obniżeniem Górnej Warty. Rozciąga się z północnego zachodu na południowy wschód obszarem o długości ok. 40 km i szerokości 7–15 km, zajmując powierzchnię 302 km². Największymi miastami w obrębie regionu są Siewierz i Łazy. Ważniejsze cieki to Czarna Przemsza, Biała Przemsza i Mitręga[3].
Obniżenie wykształciły procesy denudacyjne w mało odpornych skałach, głównie ilastych, okresu górnego triasu i dolnej jury[4]. Rzeźba terenu jest zróżnicowana – na północy pojawiają się wzgórza ostańcowe z wychodniami wapiennymi, na południu teren jest bardziej zrównany. Wysokości bezwzględne mieszczą się w przedziale ok. 290–440 m n.p.m. W pokryciu powierzchni lasy dominują (ok. 60% obszaru) nad areałem rolniczym (ok. 30%) i zabudowanym (ok. 10%). Wśród gleb przeważają nieurodzajne formacje bielicowe i rdzawe, sprzyjające siedliskom sosny, wytworzone na piaskach i żwirach pochodzących z akumulacji rzeczno-lodowcowej[5].
Różnice w podziałach geograficznych[edytuj | edytuj kod]
W podziale fizycznogeograficznym Polski Jerzego Kondrackiego omawiany region nie jest wydzielony i stanowi integralną część mezoregionu Garbu Tarnogórskiego[6]. Został wyróżniony jako osobny mezoregion w regionalizacji Wyżyny Śląsko-Krakowskiej autorstwa Jerzego Nity i Urszuli Mygi-Piątek, którzy z użyciem numerycznego modelowania terenu wskazali na odrębność kotlinowego charakteru regionu wśród otaczających go terenów wyżynnych[7]. Region bywał także wcześniej identyfikowany w podziałach geomorfologicznych jako jednostka o nazwie Kotlina Mitręgi[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nita i in. 2021 ↓, s. 374, 382.
- ↑ Solon i in. 2018 ↓, mapa.
- ↑ Nita i in. 2021 ↓, s. 375, 382.
- ↑ Gilewska 1972 ↓, s. 244.
- ↑ Nita i in. 2021 ↓, s. 382.
- ↑ Kondracki 2002 ↓, s. 244–246.
- ↑ Nita i Myga-Piątek 2017 ↓, s. 146, 151, 160.
- ↑ Gilewska 1972 ↓, s. 240, 244–245.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sylwia Gilewska, Wyżyny Śląsko-Małopolskie, [w:] Mieczysław Klimaszewski (red.), Geomorfologia Polski, t. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 232–339.
- Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.
- Jerzy Nita, Urszula Myga-Piątek, Inne spojrzenie na regionalizację Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, 37, 2017, s. 141–164.
- Jerzy Nita i inni, Wyżyna Woźnicko-Wieluńska (341.2), [w:] Andrzej Richling i inni red., Regionalna geografia fizyczna Polski, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2021, s. 374–383.
- Jerzy Solon i inni, Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, „Geographia Polonica”, 91 (2), 2018, s. 143–170 + mapa załącznikowa (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Mapa regionalizacji Polski z 2018 r. jako warstwa geoportalu „Geoserwis GDOŚ” w folderze „Inne dane środowiskowe”, warstwa „Mezoregiony fizycznogeograficzne”.