Czarna Przemsza
 Czarna Przemsza w Sosnowcu | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Województwo | |
| Lokalizacja |
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Próg Woźnicki, Garb Tarnogórski, Wyżyna Śląska |
| Rzeka | |
| Długość | 63,3 km |
| Powierzchnia zlewni |
1045,5 km² |
| Źródło | |
| Miejsce | Zawiercie – Bzów |
| Wysokość |
ok. 385 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient |
rzeka Przemsza |
| Miejsce | na granicy Sosnowca, Mysłowic i Jaworzna |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Czarna Przemsza (Przemsza)[1] – rzeka w województwie śląskim o długości 63,3 km[2], prawy, źródłowy dopływ Przemszy.
Źródła rzeki znajdują się na wysokości 385 m n.p.m.[2] w Bzowie, dzielnicy Zawiercia, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Zlewnia Czarnej Przemszy wynosi 1045,5 km²[3][2]. Głównymi prawymi dopływami są Brynica i Bolina, zaś lewymi: Mitręga, Trzebyczka i potok Pogoria. Czarna Przemsza płynie przez Próg Woźnicki, Garb Tarnogórski i Wyżynę Śląską. Od miejsca, w którym wpada do niej Brynica w Sosnowcu – stanowi granicę między wywodzącym się z Małopolski Zagłębiem Dąbrowskim a wschodnim terenem Górnego Śląska (wcześniej tę granicę stanowiła właśnie Brynica).
Nad Czarną Przemszą leżą miasta: Zawiercie, Poręba, Siewierz, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Sosnowiec i Mysłowice. W Przeczycach znajduje się zbiornik retencyjny zaopatrujący w wodę mieszkańców Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i stanowiący rezerwę dla elektrowni Łagisza w Będzinie. W 2005 r. między Wojkowicami Kościelnymi a Dąbrową Górniczą do użytku został oddany zbiornik Kuźnica Warężyńska, znany bardziej pod nazwą Pogoria IV. Zbiornik ma chronić niżej położone tereny przed powodzią i przechwytywać ewentualną falę wezbraniową na Czarnej Przemszy. Poza wysokimi stanami rzeka całkowicie omija zbiornik płynąc korytem na zachód od jeziora.
Rzeka jest zanieczyszczona, chociaż dzięki staraniom samorządów Będzina i Sosnowca stan ten sukcesywnie się poprawia. W rejonie zbiegu granic Sosnowca, Mysłowic i Jaworzna (tzw. Trójkąt Trzech Cesarzy) rzeka łączy się z Białą Przemszą tworząc rzekę Przemszę. W przeszłości (do połowy XIX w.) na wysokości obecnej dzielnicy Sosnowca – Niwki znajdował się port, do którego z powodzeniem dopływały barki z dość dużym zanurzeniem. Obecnie, wobec uregulowania rzeki na większej części długości (pierwsze prace nad regulacją jeszcze w okresie międzywojennym, główne przeprowadzono w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX w.) oraz zniknięciem części źródeł wobec eksploatacji przemysłowej, stan wody jest o wiele niższy niż w przeszłości.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Bulwar Czarnej Przemszy
- Piaszczyste Doły nad Czarną Przemszą
- Park Schöna nad Czarną Przemszą
- Rzeki w Polsce
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nowsza klasyfikacja nie zna Czarnej Przemszy, tylko uznaje od samych źródeł Czarnej, że istnieje Przemsza, do której wpływa Biała Przemsza; nowa terminologia ma swoje silne uzasadnienie logiczno-teoretyczne, ale stara pozostała w użyciu, gdyż – być może – łączy się z historią rozbiorów i tzw. Trójkątem Trzech Cesarzy.
- ↑ a b c Czesława Rosik-Dulewska, Analiza wpływu zanieczyszczeń ze źródeł komunalnych na stan czystości wód powierzchniowych na przykładzie zlewni Przemszy, 2016, ISBN 978-83-60877-03-6, ISSN 0208-4112 ISSN 0208-4112 [dostęp 2018-05-14].
- ↑ D. Absalon, Wspolna rzeka, www.wspolnarzeka.miasto.org.pl [dostęp 2018-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-14] (pol.).