Kościół św. Mikołaja i Stanisława Biskupa w Jarosławiu
A-35 z dnia 01.08.1949[1] | |||||||||||
kościół rektoralny | |||||||||||
Widok od strony południowo-wschodniej | |||||||||||
Państwo | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||
Miejscowość | |||||||||||
Wyznanie | |||||||||||
Kościół | |||||||||||
Parafia | |||||||||||
Rektorat |
od 15 czerwca 1992[2] | ||||||||||
Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Jarosławia | |||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |||||||||||
Położenie na mapie powiatu jarosławskiego | |||||||||||
50°01′22,6″N 22°40′50,5″E/50,022944 22,680694 |
Kościół św. Mikołaja i Stanisława Biskupa w Jarosławiu – zabytkowy, manierystyczno-wczesnobarokowy kościół rzymskokatolicki znajdujący się przy ulicy Benedyktyńskiej 5 w Jarosławiu. Został zbudowany w latach 1614–1624. Od 1992 roku jest kościołem rektoralnym.
Jest to kościół orientowany, na planie prostokąta z półkolistą apsydą prezbiterium, jednonawowy, z wieżami od strony zachodniej oraz kaplicami po bokach. W głównym wejściu, znajdującym się w elewacji południowej, znajduje się wczesnobarokowy portal z 1621 roku, przeniesiony z elewacji zachodniej po 1635 roku. Z dawnego wystroju wnętrza zachowała się jedynie bardzo bogata dekoracja sztukatorska (powstała około 1660 r.). Obecny ołtarz główny pochodzi z dawnego kościoła jezuitów (ob. archikatedra greckokatolicka) w Przemyślu.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Skrzydło północne klasztoru było budowane jednocześnie z kościołem. Budowa drugiego skrzydła (na przedłużeniu kościoła) po 1635 roku wiązała się ze zmianą pierwotnego planu, co wymusiło przeniesienie portalu głównego. Całość założenia nie została nigdy zrealizowana. Cały zespół klasztorny został opasany murami z 8 basztami i wieżą bramną, zachowanymi do dzisiaj. W 1782 roku na mocy reform józefińskich władze zaboru austriackiego skasowały opactwo pp. benedyktynek. Kościół zamieniony został na magazyn, klasztor na koszary, stąd nieoficjalna nazwa ("Anna Kasarnia"). Wspaniałe wyposażenie kościoła i majątek klasztorny uległy konfiskacie. W czasie I wojny światowej zespół znacznie zniszczony, odbudowany w okresie międzywojennym. W 1938 z inicjatywy gen. Wacława Scaevoli-Wieczorkiewicza i inż. Dobrzańskiego prowadzono roboty nad odbudową zabytkowych fortyfikacji klasztoru[3].
W czasie II wojny światowej teren opactwa był miejscem straceń. W lipcu 1944 wycofujący się Niemcy podpalili zabudowania klasztorne. W 1946 roku klasztor przejęło Ministerstwo Kultury i Sztuki, które w następnym roku przekazało go Szkole Budownictwa. Klasztor został zaadaptowany na szkolny internat. W 1988 roku klasztor przejął Kombinat Rolno-Przemysłowy „Igloopol”, ale nie doszło do odbudowy z powodu jego upadku[4].
21 marca 1990 roku władze Jarosławia zwróciły klasztor Benedyktynkom. 27 kwietnia 1991 roku pierwsze trzy Benedyktynki przybyły do klasztoru. Po początkowym remoncie opactwa 6 kwietnia 1992 roku abp Ignacy Tokarczuk poświęcił kościół, a 15 czerwca 1992 roku ustanowił przy nim Rektorat. 1 sierpnia 1994 roku został powołany Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Służebnicy Bożej Anny Jenke[5].
-
Kościół około 1915
-
Portal barokowy, 1938
-
Kościół od strony północno-zachodniej, 1938
Przełożone klasztoru
[edytuj | edytuj kod]Lata | Przełożona klasztoru | Uwagi |
---|---|---|
1515–1592 | Anna Katarzyna Kostka | (XVI wiek – 1592) córka Krzysztofa i Katarzyny Kostki, pierwsza ksieni opactwa benedyktynek. |
1592–1656 | Anna Kostka | (XVI wiek – 1656) córka Krzysztofa i Anny Kostki, druga ksieni opactwa benedyktynek. |
1656–1692 | Anna Barbara Kostka | (XVII wiek – 1692) córka Jana i Barbary Kostki, trzecia ksieni opactwa benedyktynek. |
1692–1705 | Joanna Gostyńska | |
1705 – ? | Ludwika Tarłowna | |
? | Anna Mniszchówna | córka marszałka wielkiego koronnego |
? – 1782 | Katarzyna Sołtykówna | |
1930–1938 | Jan Kapusta | salezjanin |
od 1990 | s. Maria OSB |
Dyrektorzy Ośrodka Formacji Chrześcijańskiej im. Anny Jenke
[edytuj | edytuj kod]- Franciszek Rząsa (1991 – 2004)
- Marek Pieńkowski (od 2004)
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Widok zespołu od strony południowej, z punktu widokowego przy ul. Kasztelańskiej
-
Widok klasztoru i kościoła od strony północno-zachodniej
-
Portal główny w elewacji południowej
-
Wnętrze z widokiem w stronę prezbiterium
-
Sklepienie nawy z dekoracją sztukatorską
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2010-10-18] .
- ↑ Jarosław: 28 lat rektoratu pw. św. Mikołaja Biskupa
- ↑ Odbudowa zabytkowych fortyfikacyj W Jarosławiu.. „Wschód”. Nr 80, s. 3, 10 kwietnia 1938.
- ↑ Historia. Klasztor dawniej
- ↑ Historia. Klasztor dziś
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Archiwalne widoki i publikacje o kościele w bibliotece Polona
- Architektura I Rzeczypospolitej (województwo ruskie)
- Fortece I Rzeczypospolitej
- Zabytkowe kościoły w Jarosławiu
- Zabytkowe klasztory katolickie w województwie podkarpackim
- Świątynie pod wezwaniem św. Mikołaja
- Świątynie pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa Męczennika
- Klasztory obronne w Polsce
- Kościoły rzymskokatolickie w Jarosławiu
- Kościoły i klasztory benedyktynek w Polsce
- Kościoły obronne w Polsce