Krzyżne Liptowskie
 Krzyżne Liptowskie – widok z okolic Podbańskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
2039 m n.p.m. |
| Wybitność |
125 m |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Tatr  | |
 49°10′53,4″N 19°57′39,2″E/49,181500 19,960889
| |
Krzyżne Liptowskie (słow. Krížna, Krížne, węg. Krizsnó[1], 2039 m[2]) – szczyt w końcowym odcinku Liptowskich Kop (Liptovské kopy), położony na południowy zachód od Skrajnego Gołego Wierchu (Krajný Holý vrch), od którego oddziela go Koprowicka Przełęcz Niżnia (Nižné kôprovické sedlo). Krzyżne jest drugim co do wysokości, po Wielkiej Kopie Koprowej (Veľká kopa), szczytem Liptowskich Kop[3]. Jego nazwa pochodzi od krzyżowania się trzech grani w wierzchołku[1].
Jest zwornikiem. W jego wierzchołku pasmo rozgałęzia się na dwa grzbiety biegnące w kierunku południowym i południowo-zachodnim. Grań południowa oddziela Dolinę Koprową (Kôprová dolina) od Doliny Krzyżnej (Krížna dolina). W grzbiecie tym wyróżnia się kulminacja Wszywaków (Všiváky, 1817 m). Grań południowo-zachodnia oddziela Dolinę Krzyżną od doliny Koprowicy (Kôprovnica) i dolnej części Doliny Cichej[3]. Wznosi się w niej Małe Krzyżne Liptowskie (Malé Krížne, 1920 m), a za nim, już w rejonie lasu, wybitna czuba zwana Szczyty (Štíty, 1450 m). Wzniesienia rozdziela Krzyżna Przełęcz (Koniarčisko, 1377 m). Z grani tej do Doliny Koprowicy opadają 4 wielkie żleby: Skryte Korycisko, Pośredni Żleb, Zabijak i Czerwone Korycisko. Wszystkie te żleby przecina ścieżka Zachodniej Obwodnicy. Górna część grani tworzy południowe ograniczenie Krzyżnego Kotła będącego najwyższym piętrem Doliny Koprowicy[4].
W górnej części stoki Krzyżnego są bezleśne, co powoduje, że schodzą nimi ogromne lawiny. Najbardziej stromy jest stok wschodni[4] o wysokości około 860 m[3]. W najwyższej jego części, powyżej Wschodniej Obwodnicy jest dużo skał[4].
Na Krzyżnym Lpitowkim i innych szczytach Kop Liptowskich od dawna wypasali mieszkańcy miejscowości Kokawa i Wychodna[5]. Drogi na Krzyżne Liptowskie znane były od dawna pasterzom i kłusownikom. Szczyt przez turystów odwiedzany był rzadko. Pierwsze odnotowane zimowe wejście turystyczne: Karol Englisch i Károly Jordán, 13 stycznia 1903[6]. Wielki pożar jesienią 1943 r. zniszczył lasy na południowych stokach. W latach 1944–1945 u podnóża Krzyżnego, w Dolinie Krzyżnej znajdował się sztab oddziału partyzanckiego „Vysoké Tatry”. Od 1949 cały obszar Liptowskich Kop jest obszarem ochrony ścisłej Tatrzańskiego Parku Narodowego[5].
-
Widok z grani głównej Tatr -
Widok z Błyszcza -
Widok z Krywania
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Witold Henryk Paryski, Zofia Radwańska-Paryska, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania.
- ↑ a b c Tatry Wysokie i Tatry Bielskie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000, Warszawa: Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2006, ISBN 83-87873-26-8.
- ↑ a b c Władysław Cywiński. Szpiglasowy Wierch. Przewodnik szczegółowy, tom 11. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2005, ISBN 83-7104-034-2.
- ↑ a b Józef Nyka, Tatry Słowackie. Przewodnik, wyd. 2, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 1998, ISBN 83-901580-8-6.
- ↑ Witold Henryk Paryski. Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część IV. Walentkowa Przełęcz – Przełączka pod Zadnim Mnichem. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1951.
|
