Lotnisko mokotowskie
.jpg)
Lotnisko mokotowskie – lotnisko funkcjonujące w latach 1910–1947 na terenie Pola Mokotowskiego, na granicy obecnych dzielnic Mokotów, Ochota i Śródmieście.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Lotnisko urządzone w 1910 na Polu Mokotowskim było pierwszym w Warszawie[1]. Sąsiadowało z torem wyścigów konnych[2]. W maju 1910 powstało tam Warszawskie Towarzystwo Lotnicze Awiata założone przez księcia Stanisława Lubomirskiego[3].
Na lotnisku odbyły się pierwsze w Polsce wzloty aeroplanów[4]. Od stycznia 1915 na lotnisku stacjonowało sześć rosyjskich myśliwców, które miały wzmocnić obronę przeciwlotniczą miasta podczas niemieckich nalotów[5]. W sierpniu 1915 lotnisko zostało zajęte przez Niemców, którzy później zbudowali tam m.in. 21 hangarów, specjalny hangar dla sterowca miękkiego typu Parseval, budynki szkoły lotniczej i budynki gospodarcze.
Po odzyskaniu niepodległości, w roku 1919 na lotnisku tworzył się zalążek polskiego lotnictwa wojskowego, przemysłu lotniczego i instytutów badawczych związanych z lotnictwem. Planowano jednak zlikwidowanie lotniska, które znajdowało się w granicach miasta i ograniczało jego rozwój. Ruch lotniczy miał zostać przeniesiony na nowe cywilne lotnisko na Gocławiu, wojskowe na Okęciu oraz na sportowe lotnisko bielańskie[6].
Od 1920 z lotniska mokotowskiego odbywały się regularne loty pasażerskie (towarzystwa: „Franco Rumaine”, „Aerolloyd”, „Aerolot” i ostatecznie PLL „LOT”), a w 1929 powstał polski przewoźnik Polskie Linie Lotnicze LOT, od 1930 oficjalnie przyjęty do IATA z kodem LO. Odbywały się stąd początkowo regularne loty międzynarodowe do Bukaresztu, później do Aten, Bejrutu i Helsinek. W 1928 rozpoczął tam działalność Aeroklub Warszawski[7]. Na lotnisku powstała stacja meteorologiczna[8].
Podczas przewrotu majowego w 1926 o lotnisko toczyły się walki pomiędzy oddziałami wiernymi rządowi Wincentego Witosa, a atakującymi oddziałami Józefa Piłsudskiego[9].
Na lotnisku odbywały się krajowe i międzynarodowe zawody samolotowe i balonowe, urządzano pokazy lotnicze i parady wojskowe[10]. W 1934 odbyły się tam ceremonia otwarcia zawodów Challenge[10] oraz XXII zawody Pucharu Gordona Bennetta[11].
W kwietniu 1934 przeniesiono pasażerski ruch lotniczy z lotniska mokotowskiego na Okęcie[12]. W 1935 odbyły się tam uroczystości związane z pogrzebem Józefa Piłsudskiego[10]. Planowano tam budowę dzielnicy im. Józefa Piłsudskiego i Świątyni Opatrzności, jednak te plany nie zostały zrealizowane. Przeniesienie lotniska cywilnego umożliwiło budowę alei Niepodległości[13].
Lotnisko to odegrało istotną rolę w 1939 w czasie kampanii wrześniowej, stacjonowały tu czasowo 152 Eskadra Myśliwska włączona do Brygady Pościgowej i toruńska 41 Eskadra Rozpoznawcza, 2 września formowano tu Pluton Łącznikowy Naczelnego Dowódcy Lotnictwa, a od 9 września Zespół Lotniczy Obrony Warszawy. Po kapitulacji Warszawy lotnisko zostało zajęte przez Niemców, głównie przez obronę przeciwlotniczą[14], z działalnością lotniczą ograniczoną do minimum. Ostatecznie zlikwidowane po 1947.
Teren, na którym znajdowało się lotnisko, w większości zajmuje park Pole Mokotowskie, a w środkowej części parku ustawiono obelisk upamiętniający historię lotniska.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wcześniej loty odbywały się na terenie hipodromu przy ul. Polnej, bliżej placu Unii Lubelskiej
- ↑ Andrzej Jeżewski: Warszawa na starej fotografii. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1960, s. 162–163.
- ↑ Początki aeronautyki wojskowej. W: Hubert Mordawski: Siły powietrzne w I wojnie światowej. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2008, s. 45-46. ISBN 978-83-245-8661-5.
- ↑ 13 sierpnia 1911 hrabia Michał Scipio del Campo obył lot na samolocie Etrich Taube po raz pierwszy nad Śródmieściem (łamiąc nieświadomie policyjny zakaz), wcześniej loty odbywały się w obrębie lotniska
- ↑ Lech Królikowski: Warszawa – dzieje fortyfikacji. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2011, s. 194. ISBN 978-83-7436-269-6.
- ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 63. ISBN 978-83-61253-51-8.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 17. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Bernard Budzyński. Zarys historii instrumentalnych obserwacji pogody w Warszawie. „Kronika Warszawy”. 2(154), s. 42, 2016.
- ↑ Andrzej Garlicki: Przewrót majowy. Warszawa: Czytelnik, 1987, s. 262. ISBN 83-07-01598-7.
- ↑ a b c Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 653. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ W jakiej kolejności wystartują uczestnicy zawodów balonowych o puhar Gordon Bennetta? Ilustrowany Kurier Codzienny 1934, nr 264 z 23 września, s. 13
- ↑ Dominik Sipiński, Paweł Cybulak, Paweł Placha: Lotniska w Polsce. Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, s. 153. ISBN 978-83-7729-241-9.
- ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 186. ISBN 978-83-63842-67-3.
- ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 581. ISBN 83-11-09261-3.
