Marian Romeyko

Marian Romeyko „Mak”
Marian Romeyko w 1920 r.
pułkownik dyplomowany pilot
Data i miejsce urodzenia	13 lutego 1897 Olszana
Data i miejsce śmierci	10 marca 1970 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	od 1916
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego I Korpus Polski Wojsko Polskie
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego
Jednostki	3 Pułk Lotniczy Wyższa Szkoła Lotnicza Oddział II SG
Stanowiska	dowódca dywizjonu dyrektor nauk attaché wojskowy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Marian Romeyko herbu Ślepowron (ur. 13 lutego 1897 w Olszanie), zm. 10 marca 1970 w Warszawie) – pułkownik dyplomowany pilot Wojska Polskiego.

Życiorys

Marian Romeyko urodził się 13 lutego 1897 w Olszanie w guberni kijowskiej (obecnie obwód czerkaski). Był synem ziemianina Albina i Stefanii z Sencków. Nauki pobierał w Zwinogródce, skąd po zdaniu matury przeniósł się do Aleksiejewskiej Wojskowej Szkoły Inżynieryjnej w Kijowie, którą opuścił w stopniu chorążego. Po służbie w twierdzy Sveaborg (dziś: Suomenlinna, Finlandia) walczył w Armii Imperium Rosyjskiego jako podporucznik i później porucznik na froncie bałtyckim koło Rygi i otrzymał jako dwudziestolatek wysokie odznaczenie, Order Świętej Anny III kl. z mieczami i „s bantom na ljentje” – z kokardą na wstążce. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej wstąpił do I Korpusu gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego, potem zaś służył w polskich formacjach na wschodzie.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wstąpił do WP, brał udział w kampanii wileńskiej i po ukończeniu Francuskiej Szkoły Pilotów na Mokotowie (czerwiec 1919) w kampanii roku 1920 jako lotnik-wywiadowca w 4 eskadrze wywiadowczej. Pod koniec wojny bolszewickiej dostąpił rangi kapitana. Za zasługi wojenne otrzymał Srebrny Krzyż Virtuti Militari.

W listopadzie 1921 wstąpił do Wyższej Szkoły Wojennej, którą ukończył w 1923. Pełnił służbę w Oddziale II Sztabu Generalnego w Warszawie. W lutym 1924 został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie. 1 grudnia 1924 roku awansował na majora ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku i 29. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych. Z dniem 1 maja 1926 roku wyznaczony został na stanowisko dowódcy I dywizjonu w 3 pułku lotniczym w Poznaniu. Po przejęciu przez gen. Tadeusza Kutrzebę stanowiska komendanta Wyższej Szkoły Wojennej (1929), został wykładowcą taktyki lotnictwa na tej uczelni. Już przedtem odbył liczne podróże zagraniczne, zapoznając się z lotnictwem włoskim, francuskim i czechosłowackim. Mianowany w 1936 roku podpułkownikiem. W tym samym roku wyznaczony został na stanowisko dyrektora nauk Wyższej Szkoły Lotniczej przy Wyższej Szkole Wojennej.

Od kwietnia 1938 do maja 1940 Romeyko piastował funkcję attaché wojskowego w Ambasadzie RP w Rzymie i jako taki pomagał w ewakuacji Polaków przez Włochy po klęsce wrześniowej. W styczniu 1942 Romeyko ("Mak") przejął po ewakuowanym do Anglii majorze Wincentym Zarembskim ("Tudor") kierownictwo polsko-francuskiej siatki wywiadowczej Réseau F-2. Na przełomie 1942-43 rok po licznych aresztowaniach dokonanych przez wywiad niemiecki Abwehrę i przez włoską OVRA, schronił się w Szwajcarii, gdzie nadal działał w wywiadzie polskim.

Po wojnie przebywał we Francji, USA, Maroku i Australii. Z przyczyn dość niezrozumiałych (prawdopodobnie ze względu na złą sytuację materialną na Zachodzie), Romeyko wrócił w 1967 roku do Polski. W 1968 roku Minister Obrony Narodowej awansował go na pułkownika.

Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Był żonaty ze Stanisławą z Dąbrowskich (zm. 1974), również działającą w siatce Réseau F-2 i miał z nią dwóch synów: Jerzego i Tadeusza. Jego dalekim krewnym był radziecki i polski generał Aleksander Romeyko.

Ordery i odznaczenia

Polskie

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych (1921)
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Złoty Krzyż Zasługi (za zasługi w nauczaniu)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Polowa Odznaka Pilota
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia

Zagraniczne

• Order Świętej Anny III klasy z Mieczami (Imperium Rosyjskie)
• Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)
• Krzyż Wojenny (Francja)
• Oficer Orderu Imperium (Wielka Brytania)
• Kawaler Orderu Lwa Białego (1930, Czechosłowacja)
• Order Orła Białego (Jugosławia)
• Order Gwiazdy (Rumunia)
• Medal Zwycięstwa (międzysojuszniczy)

Wybrane prace

• Pisma Mariana Romeyki (wybór).
• Taktyka lotnictwa, Warszawa 1936.
• Polska Lotnicza, Warszawa 1937.
• Wspomnienia o Wieniawie i o rzymskich czasach, Londyn 1969.
• Przed i po maju, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1967.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Henryk Korczyk, Marian Romeyko, Polski Słownik Biograficzny, tom XXXI, zeszyt 4, Warszawa 1989, wersja elektroniczna IPSB
• Stanisław Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, Warszawa 1937
• Stanisław Karpiński,Na skrzydłach huraganu, I–II, Londyn 1976
• niebieskaeskadra.pl (pol.). [dostęp 17 października 2014].