Marian Romeyko
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 13 lutego 1897 Olszana | |
Data i miejsce śmierci | 10 marca 1970 Warszawa | |
Przebieg służby | ||
Lata służby | od 1916 | |
Siły zbrojne | ![]() ![]() ![]() | |
Jednostki | 3 Pułk Lotniczy Wyższa Szkoła Lotnicza Oddział II SG | |
Stanowiska | dowódca dywizjonu dyrektor nauk attaché wojskowy | |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Marian Romeyko herbu Ślepowron (ur. 13 lutego 1897 w Olszanie), zm. 10 marca 1970 w Warszawie) – pułkownik dyplomowany pilot Wojska Polskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Marian Romeyko urodził się 13 lutego 1897 w Olszanie w guberni kijowskiej (obecnie obwód czerkaski). Był synem ziemianina Albina i Stefanii z Sencków. Nauki pobierał w Zwinogródce, skąd po zdaniu matury przeniósł się do Aleksiejewskiej Wojskowej Szkoły Inżynieryjnej w Kijowie, którą opuścił w stopniu chorążego. Po służbie w twierdzy Sveaborg (dziś: Suomenlinna, Finlandia) walczył w Armii Imperium Rosyjskiego jako podporucznik i później porucznik na froncie bałtyckim koło Rygi i otrzymał jako dwudziestolatek wysokie odznaczenie, Order Świętej Anny III kl. z mieczami i „s bantom na ljentje” – z kokardą na wstążce. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej wstąpił do I Korpusu gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego, potem zaś służył w polskich formacjach na wschodzie.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wstąpił do WP, brał udział w kampanii wileńskiej i po ukończeniu Francuskiej Szkoły Pilotów na Mokotowie (czerwiec 1919) w kampanii roku 1920 jako lotnik-wywiadowca w 4 eskadrze wywiadowczej. Pod koniec wojny bolszewickiej dostąpił rangi kapitana. Za zasługi wojenne otrzymał Srebrny Krzyż Virtuti Militari.
W listopadzie 1921 wstąpił do Wyższej Szkoły Wojennej, którą ukończył w 1923. Pełnił służbę w Oddziale II Sztabu Generalnego w Warszawie. W lutym 1924 został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie[1]. 1 grudnia 1924 roku awansował na majora ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku i 29. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych. Z dniem 1 maja 1926 roku wyznaczony został na stanowisko dowódcy I dywizjonu w 3 pułku lotniczym w Poznaniu[2]. Po przejęciu przez gen. Tadeusza Kutrzebę stanowiska komendanta Wyższej Szkoły Wojennej (1929), został wykładowcą taktyki lotnictwa na tej uczelni. Już przedtem odbył liczne podróże zagraniczne, zapoznając się z lotnictwem włoskim, francuskim i czechosłowackim. Mianowany w 1936 roku podpułkownikiem. W tym samym roku wyznaczony został na stanowisko dyrektora nauk Wyższej Szkoły Lotniczej przy Wyższej Szkole Wojennej.
Od kwietnia 1938 do maja 1940 Romeyko piastował funkcję attaché wojskowego w Ambasadzie RP w Rzymie i jako taki pomagał w ewakuacji Polaków przez Włochy po klęsce wrześniowej. W styczniu 1942 Romeyko ("Mak") przejął po ewakuowanym do Anglii majorze Wincentym Zarembskim ("Tudor") kierownictwo polsko-francuskiej siatki wywiadowczej Réseau F-2. Na przełomie 1942-43 rok po licznych aresztowaniach dokonanych przez wywiad niemiecki Abwehrę i przez włoską OVRA, schronił się w Szwajcarii, gdzie nadal działał w wywiadzie polskim.
Po wojnie przebywał we Francji, USA, Maroku i Australii. Z przyczyn dość niezrozumiałych (prawdopodobnie ze względu na złą sytuację materialną na Zachodzie), Romeyko wrócił w 1967 roku do Polski. W 1968 roku Minister Obrony Narodowej awansował go na pułkownika.
Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[3].
Był żonaty ze Stanisławą z Dąbrowskich (zm. 1974), również działającą w siatce Réseau F-2 i miał z nią dwóch synów: Jerzego i Tadeusza. Jego dalekim krewnym był radziecki i polski generał Aleksander Romeyko.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Polskie
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[4][5]
- Krzyż Walecznych (1921)[4][5][6]
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami[4]
- Złoty Krzyż Zasługi[5] (za zasługi w nauczaniu)
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[5]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[5]
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”[4]
- Polowa Odznaka Pilota[4]
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia[7]
- Zagraniczne
- Order Świętej Anny III klasy z Mieczami (Imperium Rosyjskie)[8]
- Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)[4]
- Krzyż Wojenny (Francja)[4]
- Oficer Orderu Imperium (Wielka Brytania)[4]
- Kawaler Orderu Lwa Białego (1930, Czechosłowacja)[9][5]
- Order Orła Białego (Jugosławia)[5]
- Order Gwiazdy (Rumunia)[5]
- Medal Zwycięstwa (międzysojuszniczy)[5]
Wybrane prace[edytuj | edytuj kod]
- Pisma Mariana Romeyki (wybór).
- Taktyka lotnictwa, Warszawa 1936.
- Polska Lotnicza, Warszawa 1937.
- Wspomnienia o Wieniawie i o rzymskich czasach, Londyn 1969.
- Przed i po maju, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1967.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 12 lutego 1924 roku, s. 61.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 23 czerwca 1926 roku, s. 193.
- ↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny Wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 36.
- ↑ a b c d e f g h Romeyko Marian, pseud. Mak (1897–1970). W: iePolski Słownik Biograficzny. T. XXXI/1988-1989 [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2016-10-30].
- ↑ a b c d e f g h i Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 626.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2033 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1554)
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 288.
- ↑ O swym orderze św. Anny pisał w książce o maju 1926 r.: Największe znaczenie praktyczne mógłby mieć mój najwyższy carski order Św. Anny III stopnia z mieczami i kokardą, przyznawał on bowiem prawo wstępu do "bogoudnogogo zawiedienija" (przytułku) i "próbowania jedzenia". Próbując co dzień, nie umarłbym z głodu...
- ↑ Dziennik Personalny MSWoj. Nr 12/1930, s. 250
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Henryk Korczyk, Marian Romeyko, Polski Słownik Biograficzny, tom XXXI, zeszyt 4, Warszawa 1989, wersja elektroniczna IPSB
- Stanisław Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, Warszawa 1937
- Stanisław Karpiński,Na skrzydłach huraganu, I–II, Londyn 1976
- niebieskaeskadra.pl (pol.). [dostęp 17 października 2014].
- Attaché wojskowi II Rzeczypospolitej
- Attaché wojskowi władz RP na uchodźstwie
- Odznaczeni Brązowym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Odznaką Pilota
- Odznaczeni Złotą Odznaką Honorową Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie dyplomowani II Rzeczypospolitej
- Oficerowie polskiego lotnictwa wojskowego 1943–1989
- Podpułkownicy lotnictwa II Rzeczypospolitej
- Podpułkownicy Polskich Sił Zbrojnych
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Polacy – oficerowie Imperium Rosyjskiego
- Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Krzyżem Wojennym (Francja)
- Polacy odznaczeni Medalem Zwycięstwa
- Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Rumunii
- Polacy odznaczeni Orderem Imperium Brytyjskiego
- Polacy odznaczeni Orderem Lwa Białego
- Polacy odznaczeni Orderem Orła Białego (Serbia)
- Polacy odznaczeni Orderem Świętej Anny
- Przedstawiciele dyplomatyczni II Rzeczypospolitej we Włoszech
- Pułkownicy Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej
- Wykładowcy Wyższej Szkoły Wojennej
- Żołnierze korpusów polskich w Rosji 1917–1918
- Urodzeni w 1897
- Zmarli w 1970