Lubzina
50°03′45″N 21°31′13″E/50,062500 21,520278| wieś | |
 Kościół św. Mikołaja w Lubzinie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2013) | |
| Strefa numeracyjna |
17 |
| Kod pocztowy |
39-102[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RRS |
| SIMC |
0659880[5] |
Położenie na mapie gminy Ropczyce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu ropczycko-sędziszowskiego  | |
| 50°03′45″N 21°31′13″E/50,062500 21,520278[1]
| |
Lubzina – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie ropczycko-sędziszowskim, w gminie Ropczyce[5].
Miejscowość jest siedzibą parafii Św Mikołaja Biskupa, należącej do dekanatu Pustków - Osiedle, diecezji tarnowskiej[6].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lubzina. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0659905 | Buczyna | przysiółek |
| 0659911 | Góry | przysiółek |
| 0992208 | Granice | osada |
| 0659928 | Przymiarki | przysiółek |
| 0992190 | Przymiarki Górne | przysiółek |
| 0659934 | Sepnica | przysiółek |
| 0659897 | Za Torem | część wsi |
Groby i cmentarze
[edytuj | edytuj kod]Na miejscowym cmentarzu znajdują się XIX-wieczne nagrobki. Na uwagę zasługuje także grób-pomnik Michała Jedynaka, działacza PSL „Piast” z sąsiedniej Paszczyny, posła do parlamentu w Wiedniu, a później Sejmu niepodległej RP oraz Jana Siwuli wójta gminy Paszczyna i późniejszego senatora w latach 1922–1927.
Charakterystyczne dla tutejszych lasów są groby z okresu I wojny światowej, w kilku przypadkach wrośnięte w pnie starych drzew. W czasie II wojny światowej -27 czerwca 1940 roku w pobliskim kompleksie leśnym hitlerowcy zamordowali ok. sto osób, przywiezionych z więzienia w Rzeszowie. Byli to ludzie zaangażowani w działalność Związek Walki Zbrojnej, Batalionach Chłopskich oraz Narodowej Organizacji Wojskowej. Wśród zamordowanych był między innymi Władysław Bartosik, a także kobiety i najprawdopodobniej dzieci. Dziś miejsce zbrodni upamiętnia obelisk. W odwecie za akcje AK Niemcy powiesili także dwóch mieszkańców leśnego przysiółka Przymiarki.
Kościół św. Mikołaja
[edytuj | edytuj kod]W centrum wsi znajduje się kościół parafialny pw. św. Mikołaja biskupa, z wysoką kościelna wieżą górująca nad równinnym krajobrazem. Z Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis Jana Długosza dowiadujemy się, że pierwotnie istniał tutaj drewniany kościół parafialny. Kolejna drewniana świątynia w Lubzinie jest wzmiankowana około połowy XVII w. Konsekrował ją biskup krakowski Mikołaj Oborski. Był to kościół pod wezwaniem św. Mikołaja. W latach 1849–1870 proboszczem parafii w Lubzinie był ks. Maksymilian Stanisławski.
W 1891 wybudowano kaplicę Matki Bożej Różańcowej. W miejscu, gdzie w latach 1891-1904 stała ta kaplica, w latach 1904–1905/06 wybudowano obecny kościół. Jej budowę sfinansowano z darowizny Józefy Paliszewskiej (z 1871) i z ofiar wiernych z okolicznych wsi. W tym czasie proboszczem w Lubzinie był ks. Maciej Miętus. Plany budowy sporządzone zostały w 1893 przez krakowskich architektów Karola Zarembę i Władysława Łuczyckiego. W 1902 przekształcił je Teodor Talowski. Budowę świątyni w Lubzinie prowadził Jan Krajewski. W jej wnętrzu znajdują się ołtarze, wykonane przez Walentego Lniewskiego, Wojciecha Samka i Jana Brudnego. Ołtarz główny i ambona zostały wykonane w Bochni, gdzie ich autor – Wojciech Samek – prowadził zakład kamieniarski. Leon Wałęga, ordynariusz tarnowski, konsekrował świątynię 31 sierpnia 1907 roku.
Pałace
[edytuj | edytuj kod]W pobliżu kościoła parafialnego, przy drodze w stronę torów kolejowych, znajduje się dawny pałac wzniesiony w 1899 dla rodziny Skrzeczyńskich, którego właścicielem był Saturnin Skrzeczyński. W XX w. należał on do Franciszka Skołuby, mieszkającego w Lubzinie. W 1946 przekazał go na utworzenie Państwowego Domu Matki i Dziecka w Lubzinie. W 1958 zakład ten przekształcił się w Państwowy Dom Pomocy Społecznej, który działa do dziś. Jest to budowla neogotycka, murowana, z cegły, dekorowana, podobnie jak kościół, kamiennymi pasami, otaczającymi budynek, i kostkowym gzymsem z arkadami. Projekt pałacu powstał najprawdopodobniej w pracowni jednego z architektów pracujących przy kościele.
W Lubzinie znajduje się również dwór Macieja Garbaczyńskiego dzierżawcy Sepnicy wybudowany w pierwszej połowie XIX w. W drugiej połowie XIX w. Edward Raczyński zakupił go na własność dla swojej rodziny. Prace remontowe przeprowadzone zostały bardzo gruntownie, tylko ślady założenia i rozległość budowli świadczą o wiekowej historii obiektu dworskiego. Obecnie w tym dworze znajduje się przedszkole.
Inne
[edytuj | edytuj kod]Przez wieś prowadzi turystyczna trasa rowerowa z Ropczyc do pobliskiej Zawady. Od 1875 r. działa Ochotnicza Straż Pożarna w Lubzinie.
W Lubzinie siedzibę (i jeden z zakładów) ma Fabryka Farb i Lakierów "Śnieżka".
Osoby związane z Lubziną
[edytuj | edytuj kod]- ks. Maksymilian Stanisławski – jeden z dowódców, oficerów powstania listopadowego, współorganizator powstania krakowskiego, proboszcz parafii w Lubzinie.
- ks. Jan Dudziak (kanonista) – kanonista
- Teodor Talowski – architekt kościoła w Lubzinie
- Karol Zaremba – architekt kościoła w Lubzinie
- Kazimierz Bojarski – polski konspirator, uczestnik kampanii wrześniowej, kapral Armii Krajowej, dowódca oddziału partyzanckiego „Ropczyce I AK”, działacz społeczny związany z Ochotniczą Strażą Pożarną.
- Wojciech Samek – wykonawca wielkiego ołtarza w lubzińskim kościele, rzeźbiarz z Bochni.
- Michał Jedynak – działacz ludowy, polityk.
- Jan Siwula – działacz ludowy, polityk.
- Jan Henryk Jedynak – działacz ludowy okresu II RP, polityk sanacji, wicemarszałek sejmu V kadencji.
- Władysław Bartosik – ps. „Broda” major Wojska Polskiego zamordowany w Lubzinie.
- Kazimierz Bojarski – żołnierz AK, działacz WiN.
- Stanisław Dydo – żołnierz, podporucznik AK, działacz WiN.
- Edward Mazur – przedsiębiorca polonijny.
- Saturnin Skrzeczyński – kolator, właściciel Lubziny (zm. 1898 r.).
- Leopold Paliszewski – podporucznik - 18 pułk piechoty liniowej, odznaczony Orderem Virtuti Militari – 9 września 1831 r.
- Józef Golonka – chorąży - odznaczony Orderem Virtuti Militari.
- Józef Rymut – pułkownik artylerii Wojska Polskiego, dowódca 1 pułku artylerii najcięższej, wykładowca Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu.
- Edward Raczyński – posiadał dwór w Lubzinie - Sepnicy.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 70522
- ↑ Wieś Lubzina w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-04-17], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-04-17].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 682 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Parafia na stronie diecezji
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Katalog zabytków sztuki województwo rzeszowskie: Ropczyce, Strzyżów i okolice. red. E. Śnieżyńska-Stolotowa i F. Stolotow.
- W. Tabasz: Ochotnicze Straże Pożarne Podkarpacia na przełomie tysiącleci: Szkic socjologiczno-monograficzny województwa podkarpackiego. Tyczyn: 2002.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Lubzina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 459.
- Lubzina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 247.
- Parafia św. Mikołaja w Lubzinie. lubzina.diecezja.tarnow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-23)].
- Zabytki Lubziny
- Ze strony diecezji tarnowskiej. lubzina.diecezja.tarnow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-16)]..
| Miasta | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
|
