Mátyás Seiber

Mátyás Seiber
Imię i nazwisko	Mátyás György Seiber
Data i miejsce urodzenia	4 maja 1905 ; Budapeszt
Pochodzenie	węgierskie
Data i miejsce śmierci	24 września 1960 ; Park Narodowy Krugera
Instrumenty	wiolonczela
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor

Mátyás György Seiber (ur. 4 maja 1905 w Budapeszcie, zm. 24 września 1960 w Parku Narodowym Krugera^[1]^[2]^[3]) – brytyjski kompozytor pochodzenia węgierskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn inżyniera^[4]. Pochodził z rodziny o tradycjach muzycznych, jako dziecko uczył się gry na wiolonczeli^[2]. W latach 1919–1924 studiował w akademii muzycznej w Budapeszcie u Adolfa Schiffera (wiolonczela) i Zoltána Kodálya (kompozycja)^[1]^[3]. Po ukończeniu studiów grywał jako członek zespołów muzycznych na statkach transatlantyckich^[1]^[2]. Jako dziennikarz muzyczny odwiedził ZSRR^[2]. Od 1928 do 1933 roku wykładał w konserwatorium Hocha we Frankfurcie nad Menem, gdzie był profesorem pierwszej w Europie klasy jazzu^[1]^[2]. Występował jako wiolonczelista z kwartetem Lenzewskiego^[1]^[2].

W 1933 roku opuścił Niemcy i wrócił na Węgry, skąd w 1935 roku wyemigrował do Londynu^[2]. Pracował w wydawnictwie muzycznym i komponował muzykę do filmów animowanych^[1]. W 1936 roku wspólnie z Theodorem Adorno opracował projekt badań nad muzyką jazzową, a w 1938 roku wystąpił z referatem na kongresie towarzyszącym festiwalowi Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej, w którym domagał się uznania jazzu za pełnoprawny rodzaj muzyki artystycznej^[1]. Współzałożyciel Society for the Promotion of New Music (1942)^[2]. Od 1942 do 1957 roku wykładał w Morley College w Londynie^[1]. W 1945 roku założył chór kameralny Dorian Singers^[1]^[2]. W 1960 roku wyjechał z zaproszeniem na cykl wykładów do Południowej Afryki, gdzie zginął w wypadku samochodowym^[1]^[3]. György Ligeti zadedykował jego pamięci utwór Atmosphères^[4].

Był autorem prac Schule für Jazz-Schlagzeug (wyd. Mainz 1929) i The String Quartets of Béla Bartók (wyd. Londyn 1945)^[2]. Jego utwory wykonywano podczas festiwali Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Nowym Jorku (1941), Palermo (1949), Frankfurcie (1951), Salzburgu (1952) i Baden-Baden (1955)^[1]. Do jego uczniów należeli Peter Racine Fricker, Ingvar Lidholm, Anthony Milner i Peter Schat^[1].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Początkowo tworzył w stylistyce bliskiej węgierskiej szkole narodowej, później uległ silnym wpływom muzyki jazzowej, a po przybyciu do Wielkiej Brytanii także dodekafonii^[2]. Reguły techniki dodekafonicznej traktował jednak swobodnie^[2], wplatając w swoje utwory odrzucane przez przedstawicieli drugiej szkoły wiedeńskiej inspiracje folklorystyczne^[1]. W napisanym wspólnie z Johnem Dankworthem utworze Improvisations połączył improwizacje w stylu jazzowym ze swobodną dodekafonią realizowaną przez orkiestrę symfoniczną^[1].

Ważniejsze kompozycje[edytuj | edytuj kod]

(na podstawie materiałów źródłowych^[2])

Utwory orkiestrowe

Besardo Suite I (1940) i II na smyczki (1940)
Transylvanian Rhapsody (1941)
Pastorale and Burlesque na flet i smyczki (1941–1942)
Fantasie concertante na skrzypce i orkiestrę smyczkową (1943–1944)
Notturno na róg i smyczki (1944)
Concertino na klarnet i smyczki (1951)
Elegy na altówkę i małą orkiestrę (1955)
3 Pieces na wiolonczelę i orkiestrę (1956)
Improvisations na zespół jazzowy i orkiestrę symfoniczną, wspólnie z Johnem Dankworthem (1959)

Utwory kameralne

3 kwartety smyczkowe (I 1924, II 1934–1935, III Quartetto Lirico 1948–1953)
Sarabande and Gigue na wiolonczelę i fortepian (1924)
Sonata da camera na skrzypce i wiolonczelę (1925)
Serenade na 2 klarnety, 2 fagoty i 2 rogi (1925)
Divertimento na klarnet i kwartet smyczkowy (1928)
2 Jazzolettes na 2 saksofony, trąbkę, puzon, fortepian i perkusję (1929, 1933)
4 Hungarian Folksongs na 2 skrzypiec (1931)
Fantasy na wiolonczelę i fortepian (1940)
Fantasia na flet, róg i kwartet smyczkowy (1945)
Andantino and Pastorale na klarnet i fortepian (1949)
Concert Piece na skrzypce i fortepian (1953–1954)
Improvisation na obój i fortepian (1957)
Permutazioni a cinque na kwintet dęty (1958)
Sonata skrzypcowa (1960)

Utwory wokalno-instrumentalne

kantata Ulysses na tenora, chór i orkiestrę według Jamesa Joyce’a (1946–1947)
4 French Folksongs na sopran i smyczki (1948)
Faust na sopran, tenora, chór i orkiestrę (1949)
Cantata secularis na chór i orkiestrę (1949–1951)
kantata kameralna 3 Fragments from „A Portrait of the Artist as a Young Man” na narratora, chór bez słów i zespół instrumentalny według Jamesa Joyce’a (1957)
More Nonsense na baryton, skrzypce, gitarę, klarnet i kwintet basowy według Edwarda Leara (1957)

Utwory sceniczne

opera Eva spielt mit Puppen (1934)
balet The Invitation (1960)

Muzyka filmowa

Folwark zwierzęcy (1954)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 9. Część biograficzna s–sł. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 213−214. ISBN 978-83-224-0865-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3276. ISBN 0-02-865530-3.
↑ ^a ^b ^c The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 823. ISBN 0-674-37299-9.
↑ ^a ^b The Palgrave Dictionary of Anglo-Jewish History. edited by William D. Rubinstein, Michael Jolles and Hilary L. Rubinstein. New York: Palgrave-Macmillan, 2011, s. 890. ISBN 978-1-4039-3910-4.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Mátyás Seiber – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 9. Część biograficzna s–sł. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 213−214. ISBN 978-83-224-0865-0.

[baker-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3276. ISBN 0-02-865530-3.

[harvard-3] The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 823. ISBN 0-674-37299-9.

[palgrave-4] The Palgrave Dictionary of Anglo-Jewish History. edited by William D. Rubinstein, Michael Jolles and Hilary L. Rubinstein. New York: Palgrave-Macmillan, 2011, s. 890. ISBN 978-1-4039-3910-4.

[1]

[2]

[3]

[4]