Marek Grechuta
| |
| Miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Gatunki | |
| Strona internetowa | |
Marek Michał Grechuta (ur. 10 grudnia 1945 w Zamościu, zm. 9 października 2006 w Krakowie) – polski piosenkarz, poeta, kompozytor i malarz, z wykształcenia architekt. Interesował się także rzeźbą i filozofią.
Jego twórczość określa się zazwyczaj mianem łagodnej formy progresywnego rocka z silnymi wpływami jazz rocka (szczególnie we wczesnym okresie twórczości), piosenki autorskiej lub poezji śpiewanej.
Biografia
Marek Grechuta od najmłodszych lat uczył się gry na fortepianie. Ukończył zamojskie I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego. Po przeprowadzce do Krakowa podjął studia architektoniczne na Politechnice Krakowskiej. Spotkał tam Jana Kantego Pawluśkiewicza, z którym założył Kabaret Architektów Anawa (z francuskiego en avant – naprzód), który wkrótce się przeobraził w zespół towarzyszący mu na występach. Grechuta debiutował w 1967 roku zdobywając drugie miejsce na Studenckim Festiwalu Piosenki w Krakowie. W 1968 roku na VI KFPP w Opolu zdobył nagrodę dziennikarzy za piosenkę Serce, a rok później na VII KFPP jedną z głównych nagród (Nagroda TVP) za piosenkę Wesele. Z zespołem Anawa nagrał dwie swoje pierwsze płyty – Marek Grechuta & Anawa z 1970 roku oraz Korowód z 1971. W tym roku na IX KFPP w Opolu Grechuta zdobył główną nagrodę za piosenkę Korowód. W 1971 r. Grechuta opuścił zespół Anawa i założył inny zespół o nazwie WIEM (W Innej Epoce Muzycznej). Z zespołem tym nagrał dwa albumy – Droga za widnokres oraz Magia obłoków. Pięć lat później ponownie zaczął współpracę z Pawluśkiewiczem i pisanie muzyki do tekstów Witkacego. W 1977 r. na XV KFPP w Opolu jego piosenka Hop – szklankę piwa zdobyła Nagrodę Grand Prix, również na tym festiwalu przez Krystynę Jandę wykonywana była piosenka Guma do żucia, skomponowana i ze słowami Marka Grechuty. Grechuta był również wraz z Krzysztofem Jasińskim i Janem Kantym Pawluśkiewiczem, współautorem musicalu Szalona lokomotywa, według Stanisława Ignacego Witkiewicza.
W 1976 r. Marek Grechuta rozpoczął współpracę z Piwnicą pod Baranami, która trwała blisko 10 lat. W 1979 roku nagrał płytę z pieśniami do słów poety Tadeusza Nowaka. W 1984 roku wspólnie z Krystyną Jandą nagrał płytę "W malinowym chruśniaku". Kolejną płytę wydał w 1986 roku. Przyniosła ona przebój Wiosna, Ach to Ty. W 1987 roku napisał muzykę do przedstawienia teatralnego Jana Brzechwy – Kopciuszek. W 1989 roku wydał płytę Krajobraz pełen nadziei. W roku 2003 wspólnie z grupą Myslovitz wykonał cover ich przeboju Kraków który znalazł się na dwupłytowym albumie The Best of Myslovitz. Piosenka Marka Grechuty Dni których nie znamy jest hymnem stadionu miejskiego w Kielcach. W roku 2006 na 43 KFPP w Opolu Marek Grechuta został uhonorowany Grand Prix tego festiwalu (Nagroda Prezesa TVP).
Od 1970 r. był żonaty z Danutą, miał syna Łukasza – absolwenta Akademii Sztuk Pięknych.
Marek Grechuta wziął udział w programie Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie, w którym poruszano sprawę zaginięcia jego syna w 1999 roku. Syn odnalazł się po 8 miesiącach.
17 października 2006 r.[1][2] został pochowany w Alei Zasłużonych Cmentarza Rakowickiego w Krakowie. Pogrzeb poprzedziła msza święta w Kościele Mariackim. Podczas Mszy artyści Piwnicy pod Baranami zaśpiewali Przychodzimy, odchodzimy i Dezyderata. Gdy trumna z ciałem Marka Grechuty opuszczała bazylikę rozległy się oklaski, którym towarzyszyła melodia piosenki artysty Ocalić od zapomnienia. Od bramy Cmentarza Rakowickiego trumnę Marka Grechuty nieśli jego przyjaciele z Piwnicy pod Baranami m.in.: Grzegorz Turnau, Jan Kanty Pawluśkiewicz, Zbigniew Preisner. Nad grobem Jan Kanty Pawluśkiewicz odczytał wiersz napisany przez Leszka Aleksandra Moczulskiego.
W pogrzebie Grechuty uczestniczyli m.in.: Grzegorz Turnau, Mirosław Czyżykiewicz, Jacek Zieliński, Anna Szałapak, Jacek Wójcicki, Artur Rojek, Leszek Wójtowicz i prezydent Krakowa Jacek Majchrowski.
Za wybitne zasługi dla kultury polskiej i za osiągnięcia w działalności artystycznej Marek Grechuta został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[3].
9 października 2007, w pierwszą rocznicę śmierci artysty, na Cmentarzu Rakowickim odsłonięto jego pomnik. Uroczystość poprzedził przemarsz korowodu złożonego z przyjaciół poety i miłośników jego twórczości.
W 2009 roku powstał film dokumentalny o życiu Marka Grechuty, "Gdziekolwiek będę...", wyreżyserowany przez Piotra Poraj-Poleskiego i sfinansowany przez Państwowy Instytut Sztuki Filmowej oraz Telewizję Polską[4].
NBP planuje na 2010 rok emisję monety z wizerunkiem Marka Grechuty w ramach serii „Historia polskiej muzyki rozrywkowej”[5].
Wybrana dyskografia
- Marek Grechuta & Anawa (1970)
- Korowód (1971)
- Droga za widnokres (1972)
- Magia obłoków (1974)
- Szalona lokomotywa (1977)
- Pieśni Marka Grechuty do słów Tadeusza Nowaka (1979)
- Śpiewające obrazy (1981)
- W malinowym chruśniaku (1984)
- Wiosna - ach to ty (1987)
- Krajobraz pełen nadziei (1989)
- Ocalić od zapomnienia (1990)
- Piosenki dla dzieci i rodziców (1991)
- Jeszcze Pożyjemy (1993)
- Dziesięć ważnych słów (1994)
- Niezwykłe miejsca (2003)
- Godzina miłowania (2005)
- ↑ Pogrzeb Marka Grechuty | News O.pl
- ↑ Tysiące osób pożegnały Grechutę - Wiadomości - WP.PL
- ↑ Za osiągnięcia w działalności artystycznej www.prezydent.pl 2006-10-17
- ↑ Premiera filmu dokumentalnego „Gdziekolwiek będę …” w TVP2 - Telewizja Polska SA
- ↑ Zapowiedź planu emisji monet kolekcjonerskich oraz monet 2 zł Nordic Gold na 2010 r.
Linki zewnętrzne
- Strona internetowa o Marku Grechucie i zespołach z nim współpracujących
- Marek Grechuta w bazie Archiwum Polskiego Rocka
- Marek Grechuta na Progarchives
Bibliografia
- Wojciech Majewski: Marek Grechuta : portret artysty. koment. Marek Grechuta. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2006. ISBN 83-2400-755-5. (pol.).