Marian Turski
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
      
| |
Marian Turski (ur. 26 czerwca 1926 jako Mosze Turbowicz[1] w Druskienikach) – polski historyk i dziennikarz żydowskiego pochodzenia.
Życiorys
Od 1942 przebywał w łódzkim getcie, z którego w sierpniu 1944 został deportowany do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. W styczniu 1945 podczas ewakuacji obozu przeżył marsz śmierci więźniów z Auschwitz do Wodzisławia Śląskiego, skąd przetransportowano go do KL Buchenwald[2].
Po zakończeniu II wojny światowej osiadł w Warszawie. Od 1945 działał w młodzieżowej organizacji Polskiej Partii Robotniczej, a następnie pracował w Wydziale Prasy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1958 kieruje działem historycznym tygodnika „Polityka”.
W marcu 1965 uczestniczył w zorganizowanym przez Martina Luthera Kinga marszu przeciwko segregacji rasowej na południu USA z Selmy do Montgomery[3].
Jest wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce[4], członkiem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej, członkiem Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej i Rady Stowarzyszenia prowadzącego Dom Konferencji Wannsee. Jest także członkiem Komitetu Honorowego Stowarzyszenia Żydowskie Motywy oraz organizowanego przez to stowarzyszenie Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Żydowskie Motywy[5], a także przewodniczącym Rady Muzeum Historii Żydów Polskich (od 25 marca 2009)[6].
Z okazji 90. urodzin, 26 czerwca 2016, otrzymał życzenia m.in. od prezydenta Polski Andrzeja Dudy, kanclerza Niemiec Angeli Merkel, prezydenta Niemiec Joachima Gaucka, prezydenta USA Baracka Obamy i prezydenta Izraela Szimona Peresa.
28 stycznia 2019 wygłosił przemówienie w sali Zgromadzenia Ogólnego ONZ z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu[7]
28 sierpnia 2019 podczas uroczystości z okazji 75 rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto odbyło się spotkanie z Marianem Turskim w Centrum Dialogu im.Marka Edelmana w Łodzi.
27 stycznia 2020 wygłosił przemówienie podczas obchodów 75 rocznicy wyzwolenia Auschwitz. Mówił m. in. Jedenaste przykazanie: nie bądź obojętny, bo jeżeli nie, to się nawet nie obejrzycie jak na was, jak na waszych potomków, "jakiś Auschwitz", nagle spadnie z nieba[8].
Rodzina
Był mężem zmarłej w 2017, operatorki dźwięku Haliny Paszkowskiej-Turskiej[9]. Ich córką jest flecistka Joanna Turska.
Nagrody i odznaczenia
- Srebrny Krzyż Zasługi (1946)[10]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1997)[11].
- Krzyż Oficerski (2007)[12] oraz Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RFN (2013) za działalność na rzecz stosunków polsko-niemieckich[13]
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (2012).
- Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” (2015)[14].
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2015)[15].
- Honorowe obywatelstwo miasta stołecznego Warszawy (2018)[16]
Przypisy
- ↑ Voices from the Lodz Ghetto. United States Holocaust Memorial Museum. [dostęp 2018-02-18]. (ang.).
- ↑ [https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/1606145,2,marian-turski-przezylem-dwa-marsze-smierci-po-wojnie-nic-nie-pamietalem.read?page=27&moduleId=5732 Marian Turski: Przeżyłem dwa marsze śmierci. Po wojnie nic nie pamiętałem Co opowiadałem córce]. polityka.pl. [dostęp 2019-01-27].
- ↑ Obama: Przyjadę tutaj jeszcze raz. [dostęp 2017-03-30]. (pol.).
- ↑ Zarząd. [w:] Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce [on-line]. szih.org.pl. [dostęp 2014-11-07].
- ↑ Komitet Honorowy [online], Międzynarodowy Festiwal Filmowy Żydowskie Motywy [dostęp 2017-12-27].
- ↑ Marian Turski przewodniczącym Rady Muzeum Historii Żydów Polskich. [dostęp 2009-04-23]. (pol.).
- ↑ Holocaust Memorial Ceremony 2019 - International Day of Commemoration in memory of the victims of the Holocaust. [dostęp 2019-02-02]. (ang.).
- ↑ Turski na obchodach wyzwolenia Auschwitz. Nie bądźcie obojętni, kiedy władza narusza umowy społeczne
- ↑ Halina Paszkowska-Turska. nekrologi.wyborcza.pl. [dostęp 2017-03-29]. (pol.).
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 72, poz. 485.
- ↑ M.P. z 1997 r. nr 29, poz. 269.
- ↑ Krzyż Zasługi dla Mariana Turskiego. de-pl.info (zarchiwizowany). [dostęp 2014-11-07].
- ↑ Wielki Krzyż Zasługi dla Mariana Turskiego!. polityka.pl. [dostęp 2014-11-07].
- ↑ Informacja o wręczeniu odznaki. [dostęp 2015-11-13].
- ↑ Lista laureatów medalu Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 2017-01-22].
- ↑ Uchwała nr LXII/1663/2018 z 01-03-2018 w sprawie nadania Honorowego Obywatelstwa Miasta Stołecznego Warszawy. Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy, 2018-03-01. [dostęp 2018-03-20].
Linki zewnętrzne
- {{{osoba}}}, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB).m
- Członkowie Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej
- Członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
- Honorowi obywatele Warszawy
- Ludzie urodzeni w Druskienikach
- Ludzie związani z Warszawą
- Mieszkańcy getta łódzkiego
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni odznaką honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
- Polacy – Oficerowie Legii Honorowej
- Politycy PPR
- Polscy dziennikarze
- Polscy historycy
- Polscy Żydzi
- Więźniowie KL Auschwitz
- Urodzeni w 1926