Mary Daly
Data i miejsce urodzenia |
16 października 1928 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
3 stycznia 2010 |
Zawód, zajęcie | |
Narodowość |
Mary Daly (ur. 16 października 1928 w hrabstwie Schenectady, w stanie Nowy Jork, zm. 3 stycznia 2010 w hrabstwie Gardner, w stanie Massachusetts) – amerykańska pisarka, filozofka i teolożka feministyczna z nurtu radykalnego.
Jedna z pionierek współczesnej teologii feministycznej. Jej najczęściej cytowanym zdaniem jest wypowiedź z książki Beyond God the Father: Toward a Philosophy of Women’s Liberation (1973): „Jeśli Bóg jest męski, to to, co męskie, jest bogiem”.
Lata nauki i pracy naukowej
[edytuj | edytuj kod]Urodziła się jako jedynaczka w rodzinie o korzeniach irlandzkich. Od młodości pragnęła zostać katolicką filozofką. Cel wydawał się nieosiągalny ze względu na pochodzenie oraz przedsoborowe prawo w Kościele rzymskokatolickim. Jedyne stypendium, jakie udało się jej zdobyć, umożliwiło studia anglistyki na Katolickim Uniwersytecie w Waszyngtonie. W latach 50. po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych przyznano kobietom możliwość uzyskania doktoratu z religioznawstwa. Daly rozpoczęła studia nad dziełami Tomasza z Akwinu. Po uzyskaniu wszystkich dostępnych kobietom w Stanach stopni akademickich w 1959 r. przybyła do Fryburga szwajcarskiego, by studiować filozofię i teologię. W 1963 r. uzyskała stopień doktora teologii (jako pierwsza kobieta we Fryburgu oraz jako pierwsza katoliczka ze Stanów Zjednoczonych), a w 1965 r. – z filozofii. Rozprawy doktorskie dotyczyły naukowego charakteru teologii Tomasza z Akwinu oraz studiów nad Jacques’em Maritainem. Po powrocie do Stanów Daly znalazła zatrudnienie jako profesor Boston College, gdzie nauczała do końca swojej kariery uniwersyteckiej, tzn. do przejścia na emeryturę w 2001 r.
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]Początkowo Daly miała nadzieję na zmiany, idące ku emancypacji i docenieniu kobiet, w obrębie myśli teologicznej oraz przemiany struktur Kościoła chrześcijańskiego, a ściślej – katolickiego, do którego należała. Jej pierwsza publikacja z dziedziny teologii feministycznej to: The Church and the Second Sex (1968), która była teologiczną odpowiedzią na Drugą płeć Simone de Beauvoir. Książka zawierała konkretne propozycje odnowy Kościoła w jego odniesieniu wobec kobiet i bardzo szybko stała się popularną i kontrowersyjną publikacją. Kolejne publikacje Daly, zawsze kontrowersyjne, coraz bardziej radykalne w postulatach, uczyniły ją grande dame teologii feministycznej. Przełomowa dla rozwoju całej teologii feministycznej okazała się jej książka Beyond God the Father: Toward a Philosophy of Women’s Liberation. Z Jednej strony stanowiła podsumowanie dotychczasowych badań, również niejako rozliczenie się z wcześniejszymi nadziejami na reformę Kościoła w jego odniesieniu do kobiet. Z drugiej strony wyznaczała nowe kierunki dalszych poszukiwań, już poza chrześcijaństwem i Kościołem katolickim. Później Daly korzystała z symboliki religijnej również innych kręgów kulturowych. Wszelkie religie – buddyzm, islam, w tym judaizm i chrześcijaństwo, jak również współczesne zastępcze formy religii, jak freudyzm, jungianizm, marksizm i maoizm – są według niej strukturami patriarchalnymi.
Najważniejsze postulaty teologii feministycznej Daly
[edytuj | edytuj kod]- krytyka patriarchalnego obrazu Boga – po pierwsze: osobowa symbolika odnoszona do Boga w tradycji judeochrześcijańskiej była i nadal jest nie tyle antropomorficzna, ile andromorficzna, tzn. ukształtowana na wzór mężczyzny; po drugie: patriarchalny obraz Boga stawia na piedestale to, co męskie, a prowadzi do poniżenia tego, co kobiece;
- interpretacja symbolu Maryi – Daly uważa, że Maryja w katolicyzmie jest symbolem pozycji kobiet i jest świadectwem mniejszej ich wartości, o Maryi nauczali przez wieki mężczyźni, przeważnie żyjący w celibacie, jej teologiczny obraz stał się ich projekcją nieświadomych pragnień, a dla kobiet – nieosiągalnym ideałem.
Najważniejsze dzieła
[edytuj | edytuj kod]- The Problem of Speculative Theology. A Study In Saint Thomas, (1965)
- Natural Knowledge of God In the Philosophy of Jacques Maritain, (1966)
- The Church and the Second Sex, (1968)
- Beyond God the father: Toward a Philosophy of Women’s Liberation, (1973)
- Gyn/Ecology: The Metaethics of radical Feminist, (1978)
- Pure Lust: Elemental feminist Philosophy, (1984)
- Websters’ First New Intergalactic Wickedary of the English Language, [z Jane Caputi], (1987)
- Outercourse: The Be-dazzling Voyage Containing Recollections from My Logbook of a Radical Feminist Philosopher, (1992)
- Quintessence: Realizing the Archaic Future. A Radical Elemental Feminist Manifesto, (1998)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Leksykon Wielkich Teologów XX/XXI wieku. Tom 3, [red. J. Majewski, J. Makowski], Biblioteka „Więzi”, Warszawa 2006, s. 82–90.
- Łukasz P. Skurczyński, Mary Daly – prorokini postchrześcijańska?, „Jednota”, 2011, nr 3-4.
- ISNI: 0000000109384635
- VIAF: 116050857
- LCCN: n50038985
- GND: 119178516
- NDL: 00437162
- BnF: 12703843v
- SUDOC: 066976790
- SBN: SBNV037543
- NLA: 36028488
- NKC: uk2016908642
- BNE: XX1467235
- NTA: 071874232
- CiNii: DA01453292
- Open Library: OL223078A
- PLWABN: 9810638527905606
- NUKAT: n2008127712
- J9U: 987007323951005171
- PTBNP: 690945
- CANTIC: a10589909
- LNB: 000105772
- CONOR: 98355299
- KRNLK: KAC2019F4266