Przejdź do zawartości

Masowe wymieranie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Intensywność wymierań organizmów morskich na przestrzeni poszczególnych okresów geologicznych: Botomanian – wczesny kambr, Dresbachian – późny kambr, End O – koniec ordowiku, End S – koniec syluru, Late D – górny dewon, Middle C – środkowy karbon, End Middle P – koniec środkowego permu, End P – koniec permu, End Tr – koniec triasu, End J – koniec jury, End K – koniec kredy, End Eocene – koniec eocenu

Masowe wymieranie – gwałtowne (w skali geologicznej) wyginięcie wielu gatunków w wyniku zadziałania globalnych czynników środowiskowych (np. regresji morskich, zasadniczych zmian klimatycznych, wzmożonego wulkanizmu, katastrof kosmicznych).

W fanerozoicznych dziejach życia na Ziemi zidentyfikowano osiemnaście wydarzeń o charakterze wielkich wymierań[1], z czego pięć największych określa się jako « wielką piątkę » (ang. big five)[2]:

O masowym wymieraniu mówi się również w kontekście katastrofy tlenowej ponad 2 mld lat temu, która dotknęła bakterie beztlenowe[potrzebny przypis].

Wśród ekologów trwa debata na temat znaczenia współczesnego wymierania gatunków (związanego z działalnością człowieka, w szczególności z przekształcaniem i fragmentacją siedlisk, także z eksploatacją gatunków i zawlekaniem organizmów obcych) dla różnorodności biologicznej. Zjawisko to bywa określane mianem szóstej katastrofy[4].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Richard K. Bambach, PHANEROZOIC BIODIVERSITY MASS EXTINCTIONS, „Annual Review of Earth and Planetary Sciences”, 34 (Volume 34, 2006), 2006, s. 127–155, DOI10.1146/annurev.earth.33.092203.122654, ISSN 0084-6597 [dostęp 2025-06-02] (ang.).
  2. Earth’s five mass extinctions [online], oumnh.ox.ac.uk [dostęp 2025-06-02] (ang.).
  3. Seth D. Burgess, Samuel Bowring, Shu-zhong Shen, High-precision timeline for Earth’s most severe extinction, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 111 (9), 2014, s. 3316–3321, DOI10.1073/pnas.1317692111, ISSN 0027-8424, PMID24516148, PMCIDPMC3948271 [dostęp 2023-11-10] (ang.).
  4. Leakey Richard, Lewin Roger: Szósta katastrofa. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7180-812-7.