Ratel miodożerny
| Mellivora capensis[1] | |||||
| (Schreber, 1776) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj |
ratel | ||||
| Gatunek |
ratel miodożerny | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Ratel miodożerny[3], ratel[4], miodożer, daw. pszczoło-jamnik[5] (Mellivora capensis) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych, zamieszkujący lasy, zarośla, stepy i sawanny Afryki na zachód, wschód i południe od Sahary, oprócz dżungli Afryki Środkowej, Azję Południową, aż po Nepal. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Mellivora.
Osiąga długość ciała 60–70 cm, ogona 20–30 cm. Wyglądem, wielkością i sposobem poruszania się najbardziej przypomina rosomaka tundrowego. Mocna budowa ciała, krótkie i muskularne kończyny, krótki ogon, sierść długa, sztywna, ubarwienie grzbietu srebrzystobiałe, spód i boki ciała brunatnoczarne, na granicy obydwu barw biała pręga, w przednich łapach długie pazury.
Skóra na grzbiecie gruba i sztywna stanowi swoistą tarczę przed rozmaitymi ukąszeniami, np. węży, innych drapieżników, przed ukłuciami pszczół, jest ona niezwykle luźna dzięki rozwiniętej podskórnej tkance tłuszczowej, co stanowi dodatkowy atut obronny.
Ratel prowadzi głównie nocny tryb życia, rzadziej bywa aktywny w dzień, żyje pojedynczo, czasem parami, za kryjówki służą mu wykopane samodzielnie nory, naturalne zagłębienia terenu lub nory innych zwierząt. Posiada niewielu naturalnych wrogów. W razie zagrożenia wystrzykuje w stronę intruza cuchnącą ciecz wydzielaną przez gruczoły umieszczone w okolicy odbytu.
Bytuje głównie na ziemi, potrafi jednak dobrze wspinać się na drzewa, gdzie wydobywa spod kory i zagłębień w pniach jaszczurki i owady, a także plądruje dzikie pszczele gniazda, w których są larwy będące jego przysmakiem. Mimo powszechnego przekonania, żadne dowody nie wskazują na istnienie protokooperacji między miodowodem dużym a miodożerem. Miodowód miałby jakoby wskazywać miodożerowi miejsca gnieżdżenia się pszczół, a następnie wyjadać pozostawione przez niego resztki[6][7][8].
Ratel jest mięsożerny, ale ma duże spektrum pokarmowe. Żywi się owadami, ptakami i ich jajami, płazami, gadami, atakuje również jadowite węże, drobne ssaki, czasem napada na młode niektórych gatunków antylop. W jego diecie (jak wyżej wspomniano) istotnym składnikiem jest także miód, czasem kradnie zdobycz lampartów, które chowają ją na drzewach. W księdze rekordów Guinnessa oznaczono go jako najbardziej nieustraszone zwierzę świata[9].
Ciąża trwa ok. 6 miesięcy, samica rodzi 1-3 młode, które dojrzewają w wieku ok. 18 miesięcy. Długość życia na wolności nie jest znana. Osobniki żyjące w niewoli osiągały wiek ok. 24 lat[10].
Pomimo stosunkowo dużej liczebności na zamieszkanym przez siebie obszarze ratel jest relatywnie mało znanym gatunkiem, rzadko prezentowanym również w ogrodach zoologicznych.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Takson ten jest jedynym przedstawicielem rodzaju Mellivora Storr, 1780.
Gatunek typowy[edytuj | edytuj kod]
Viverra ratel Sparrman, 1777 (= Viverra capensis Schreber, 1776)
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Wyróżnia się kilkanaście podgatunków ratela[11]:
- M. capensis abyssinica
- M. capensis buechneri
- M. capensis capensis
- M. capensis concisa
- M. capensis cottoni
- M. capensis inaurita
- M. capensis indica
- M. capensis leuconota
- M. capensis maxwelli
- M. capensis pumilio
- M. capensis signata
- M. capensis wilsoni
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mellivora capensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ E. Do Linh San i inni, Mellivora capensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-07-19] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 158. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ Zygmunt Kraczkiewicz: Ssaki. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ Filmowy dziennik podróży prof. Roberta Schumanna. Wyprawa myśliwska w puszcze i stepy Afryki. Cuda natury dzikiej oraz odwagi i genjuszu człowieka, Warszawa 1918
- ↑ Indicator indicator (Greater honeyguide) [online], biodiversityexplorer.org [dostęp 2018-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-27].
- ↑ Lies, damned lies, and honey badgers - Not Exactly Rocket Science, „Not Exactly Rocket Science”, 19 września 2011 [dostęp 2018-08-16] (ang.).
- ↑ W.R.J. DEAN, W. ROY SIEGFRIED, I.A.W. MACDONALD, The Fallacy, Fact, and Fate of Guiding Behavior in the Greater Honeyguide, „Conservation Biology”, 4 (1), 1990, s. 99–101, DOI: 10.1111/j.1523-1739.1990.tb00272.x, ISSN 0888-8892 [dostęp 2018-08-16] (ang.).
- ↑ Nieustraszone zwierzę [online], africangamesafari.com [zarchiwizowane z adresu 2023-05-06].
- ↑ Donovan Reginald Rosevear: The Carnivores of West Africa. British Museum (Natural History): 1974. ISBN 978-0-565-00723-2.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Mellivora capensis. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 6 września 2009]