Miasta w Szwecji

Według kryteriów statystycznych w Szwecji wyróżnia się podział na tätorty i småorty. Podział wraz z wyznaczeniem granic miejscowości oraz wyliczeniem liczby ich ludności jest przeprowadzany co 5 lat przez Statistiska centralbyrå (SCB) według obowiązującej definicji. Określenie „miasto” było oficjalnie stosowane do 1 stycznia 1971, kiedy wprowadzono w Szwecji reformę administracyjną. Zniesiono wówczas dotychczasowy podział na gminy wiejskie (landskommuner), miejskie (stadskommuner) i köping (köpingskommuner). W ich miejsce wprowadzono jednolity typ gminy. Tym samym posiadanie historycznego statusu miasta (gminy miejskiej) straciło administracyjne i prawne znaczenie.

Największe miejscowości (tätort) Szwecji[edytuj | edytuj kod]

Według danych Statistiska centralbyrå (SCB), pochodzących z 2015 roku^[1], Szwecja miała 124 miejscowości (tätorty) o ludności przekraczającej 10 tys. mieszkańców. Stolica kraju Sztokholm jako jedyne miasto liczyło ponad milion mieszkańców; drugie miasto, Göteborg, miało ponad 500 tys. mieszkańców; 7 miast z ludnością 100÷500 tys.; 12 miast z ludnością 50÷100 tys., 40 miast z ludnością 20÷50 tys. Dla porównania, w 1950 w Szwecji istniały 3 miasta z ludnością powyżej 100 tys., 7 miast z ludnością 50÷100 tys., 18 miast z ludnością 20÷50 tys. i 37 miast z ludnością 10÷20 tys.^[1]

Największe miejscowości w Szwecji według liczebności mieszkańców (stan na 31.12.2010):

Lp.	Miejscowość	Region (län)	Liczba ludności
1.	Sztokholm	Sztokholm	1 372 565
2.	Göteborg	Västra Götaland	549 839
3.	Malmö	Skania	280 415
4.	Uppsala	Uppsala	140 454
5.	Västerås	Västmanland	110 877
6.	Örebro	Örebro	107 038
7.	Linköping	Östergötland	104 232
8.	Helsingborg	Skania	97 122
9.	Jönköping	Jönköping	89 396
10.	Norrköping	Östergötland	87 247
11.	Lund	Skania	82 800
12.	Umeå	Västerbotten	79 594
13.	Gävle	Gävleborg	71 033
14.	Borås	Västra Götaland	66 273
15.	Eskilstuna	Södermanland	64 679
16.	Södertälje	Sztokholm	64 619
17.	Karlstad	Värmland	61 685
18.	Täby	Sztokholm	61 272
19.	Växjö	Kronoberg	60 887
20.	Halmstad	Halland	58 577
21.	Sundsvall	Västernorrland	50 712
22.	Luleå	Norrbotten	46 607
23.	Trollhättan	Västra Götaland	46 457
24.	Östersund	Jämtland	44 327
25.	Borlänge	Dalarna	41 734
26.	Tumba	Sztokholm	37 852
27.	Upplands Väsby	Sztokholm	37 594
28.	Falun	Dalarna	37 291
29.	Kalmar	Kalmar	36 392
30.	Kristianstad	Skania	35 711
31.	Karlskrona	Blekinge	35 212
32.	Skövde	Västra Götaland	34 466
33.	Skellefteå	Västerbotten	32 775
34.	Lidingö	Sztokholm	31 561
35.	Uddevalla	Västra Götaland	31 212
36.	Landskrona	Skania	30 499

Miejscowości o historycznym statusie miasta[edytuj | edytuj kod]

Poniższa tabela zawiera spis szwedzkich miejscowości, które w latach 1863–1970 posiadały status gminy miejskiej (stadskommun). Maksymalna liczba miejscowości o statusie miasta istniejących równocześnie wynosiła 133 (w latach 1951–1967). W 1971, w wyniku reformy administracyjnej i wprowadzeniu jedolitego typu gminy, posiadanie historycznego statusu miasta straciło prawno-administracyjne znaczenie^[2].

Lista uwzględnia również miejscowości, które utraciły prawa miejskie jeszcze przed 1862.

Miasto	Prowincja historyczna (landskap)	Region administracyjny (län) 1970	Prawa miejskie /status miasta od: (do, jeżeli przed 1971)	Uwagi
Åhus	Skania	Kristianstad	1326 – 1617	Prawa miejskie jedynie w czasach duńskich.
Alingsås	Västergötland	Älvsborg	1619
Älvsborg	Västergötland	Göteborg i Bohus	1547 – 1560
Åmål	Dalsland	Älvsborg	1643
Ängelholm	Skania	Kristianstad	1516 – 1547, ponownie od 1767
Arboga	Västmanland	Västmanland	XIII w.
Arvika	Värmland	Värmland	1911
Askersund	Närke	Örebro	1643
Avaskär	Blekinge	Blekinge	XIV w. – 1599	Prawa miejskie przekazano założonemu w 1599 roku Kristianopel.
Avesta	Dalarna	Kopparberg	1641 – 1688, ponownie od 1919
Båstad	Skania	Kristianstad	1462 – 1664
Boden	Norrbotten	Norrbotten	1919
Bollnäs	Hälsingland	Gävleborg	1942
Borgholm	Olandia	Kalmar	1816
Borlänge	Dalarna	Kopparberg	1944
Borås	Älvsborg	Västergötland	1621
Brätte	Älvsborg	Västergötland	po 1580 – 1644	Prawa miejskie zostały przekazane Vänersborgowi.
Broo	Värmland	Värmland	1582 – 1584	Na miejscu Broo założono Kristinehamn.
Djursholm	Uppland	Sztokholm	1914	Od 1971 roku wchodzi w skład gminy Danderyd.
Eksjö	Smalandia	Jönköping	1403
Elleholm	Blekinge	Blekinge	1450 – 1600	Prawa miejskie jedynie w czasach duńskich.
Enköping	Uppland	Uppsala	przed 1413
Eskilstuna	Södermanland	Södermanland	1659
Eslöv	Skania	Malmöhus	1911
Fagersta	Västmanland	Västmanland	1944
Falkenberg	Halland	Halland	przed 1558
Falköping	Västergötland	Skaraborg	przed 1620
Falsterbo	Skania	Malmöhus	XIII w. – 1754	Połączone ze Skanör w jedno miasto Skanör med Falsterbo.
Falun	Dalarna	Kopparberg	1641
Filipstad	Värmland	Värmland	1611 – 1695, ponownie od 1835
Flen	Södermanland	Södermanland	1949
Gävle	Gästrikland	Gävleborg	przed 1446
Göteborg	Västergötland i Bohuslän	Göteborg i Bohus	1603 – 1611, ponownie od 1621
Gränna	Smalandia	Jönköping	1652
Hagfors	Värmland	Värmland	1950
Halmstad	Halland	Halland	przed 1307
Haparanda	Norrbotten	Norrbotten	1842
Härnösand	Ångermanland	Västernorrland	1585
Hässleholm	Skania	Kristianstad	1914
Hedemora	Dalarna	Kopparberg	1446
Helsingborg	Skania	Malmöhus	1085
Hjo	Västergötland	Skaraborg	przed 1400
Höganäs	Skania	Malmöhus	1936
Hudiksvall	Hälsingland	Gävleborg	1582
Huskvarna	Smalandia	Jönköping	1911
Järle	Västmanland	Örebro	(1642)	Jerle otrzymało prawa miejskie, ale nigdy de facto nie stało się miastem.
Jönköping	Smalandia	Jönköping	1284/1611
Kalmar	Smalandia	Kalmar	ok. 1200
Karlshamn	Blekinge	Blekinge	1664	W l. 1644 – 1666 pod nazwą Bodekull.
Karlskoga	Värmland	Örebro	1940
Karlskrona	Blekinge	Blekinge	1680
Karlstad	Värmland	Värmland	1584
Katrineholm	Södermanland	Södermanland	1917
Kiruna	Lappland	Norrbotten	1948
Köping	Västmanland	Västmanland	przed 1474
Kramfors	Ångermanland	Västernorrland	1947
Kristianopel	Blekinge	Blekinge	1622 – 1677
Kristianstad	Skania	Kristianstad	1622
Kristinehamn	Värmland	Värmland	1642
Kumla	Närke	Örebro	1942
Kungsbacka	Halland	Halland	XV w. – pocz. XVI w., ponownie od 1582
Kungälv	Bohuslän	Göteborg i Bohus	1680/1762
Kungahälla	Bohuslän	Göteborg i Bohus	ok. 1100 – 1600
Laholm	Halland	Halland	XIII w.
Landskrona	Skania	Malmöhus	1413
Lidingö	Uppland	Sztokholm	1926
Lidköping	Västergötland	Skaraborg	przed 1446
Lindesberg	Västmanland	Örebro	1643
Linköping	Östergötland	Östergötland	XII/XIII w.
Ljungby	Smalandia	Kronoberg	1936
Lödöse	Västergötland	Älvsborg	XII w. – 1526, ponownie w l. 1586 – 1646
Lomma	Skania	Malmöhus	XI w. – 1230	Prawa miejskie jedynie w czasach duńskich.
Ludvika	Dalarna	Kopparberg	1641
Luntertun	Skania	Malmöhus	1470 – 1516	Prawa miejskie jedynie w czasach duńskich. Współcześnie część Ängelholm.
Luleå	Norrbotten	Norrbotten	1621
Lund	Skania	Malmöhus	XI w.
Lycksele	Lappland	Västerbotten	1946
Lyckå	Blekinge	Blekinge	do 1600
Lysekil	Bohuslän	Göteborg i Bohus	1903
Malmö	Skania	Malmöhus	ok. 1250
Mariefred	Södermanland	Södermanland	1605
Mariestad	Västergötland	Skaraborg	1583
Marstrand	Bohuslän	Göteborg i Bohus	przed 1442
Mjölby	Östergötland	Östergötland	1922
Mölndal	Västergötland	Göteborg i Bohus	1922
Mönsterås	Smalandia	Kalmar	1604 – przed 1620
Motala	Östergötland	Östergötland	1881
Nacka	Södermanland	Sztokholm	1949
Nässjö	Smalandia	Jönköping	1914
Nora	Västmanland	Örebro	1643
Norrköping	Östergötland	Östergötland	przed 1384
Norrtälje	Uppland	Sztokholm	1622
Nya Lidköping	Västergötland	Skaraborg	1670 – 1683	W 1683 roku połączone z Lidköping.
Nybro	Smalandia	Kalmar	1932
Nyköping	Södermanland	Södermanland	ok. 1260
Nynäshamn	Södermanland	Sztokholm	1946
Örebro	Närke	Örebro	XIII w.
Öregrund	Uppland	Sztokholm	1491 – 1521, ponownie w l. 1554 – 1966	W 1967 roku zostało włączone do Östhammar.
Örnsköldsvik	Ångermanland	Västernorrland	1894
Oskarshamn	Smalandia	Kalmar	1856
Östersund	Jämtland	Jämtland	1786
Östhammar	Uppland	Sztokholm	1368 – 1491, ponownie od 1539
Oxelösund	Södermanland	Södermanland	1950
Piteå	Norrbotten	Norrbotten	1621
Ronneby	Blekinge	Blekinge	1387 – 1680, ponownie od 1882
Säffle	Värmland	Värmland	1951
Sala	Västmanland	Västmanland	1624
Sandviken	Gästrikland	Gävleborg	1943
Säter	Dalarna	Kopparberg	1642
Sävsjö	Smalandia	Jönköping	1947
Sigtuna	Uppland	Sztokholm	XI w.
Simrishamn	Skania	Kristianstad	XIII w.
Skanör	Skania	Malmöhus	XIII w. – 1754	Połączone z Falsterbo w jedno miasto Skanör med Falsterbo.
Skanör med Falsterbo	Skania	Malmöhus	1754
Skänninge	Östergötland	Östergötland	XII/XIII w.
Skara	Västergötland	Skaraborg	XI w.
Skellefteå	Västerbotten	Västerbotten	1845
Skövde	Västergötland	Skaraborg	XV w.
Söderhamn	Hälsingland	Gävleborg	1620
Söderköping	Östergötland	Östergötland	XIII w.
Södertälje	Södermanland	Sztokholm	XIV w.
Sollefteå	Ångermanland	Västernorrland	1917
Solna	Uppland	Sztokholm	1943
Sölvesborg	Blekinge	Blekinge	1445 – 1654, ponownie od 1835
Strängnäs	Södermanland	Södermanland	XIII w./1336
Strömstad	Bohuslän	Göteborg i Bohus	1672
Sundbyberg	Uppland	Sztokholm	1927
Sundsvall	Medelpad	Västernorrland	1621
Sztokholm	Uppland i Södermanland	Sztokholm	ok. 1250
Tidaholm	Västergötland	Skaraborg	1910
Tommarp	Skania	Kristianstad	XII w. – 1537	Prawa miejskie jedynie w czasach duńskich.
Torget	Smalandia	Kronoberg	(1279)	Torget otrzymało prawa miejskie, ale nigdy de facto nie stało się miastem.
Torshälla	Södermanland	Södermanland	1317
Tranås	Smalandia	Jönköping	1919
Trelleborg	Skania	Malmöhus	XIII w. – 1619, ponownie od 1867
Trollhättan	Västergötland	Älvsborg	1916
Trosa	Södermanland	Södermanland	XV w./1610
Uddevalla	Bohuslän	Göteborg i Bohus	przed 1498
Ulricehamn	Västergötland	Älvsborg	przed 1478	Do 1741 roku jako Bogesund.
Umeå	Västerbotten	Västerbotten	1588
Uppsala	Uppland	Uppsala	XIII/XIV w.	W XII w. jako Östra Aros.
Vä	Skania	Kristianstad	przed 1250 – 1617	Prawa miejskie jedynie w czasach duńskich.
Vadstena	Östergötland	Östergötland	1400
Vänersborg	Västergötland	Älvsborg	1644
Varberg	Halland	Halland	przed 1309/1666
Värnamo	Smalandia	Jönköping	1920
Västervik	Smalandia	Kalmar	XIII w./1433
Västerås	Västmanland	Västmanland	przed końcem XIII w.
Växjö	Smalandia	Kronoberg	1342
Vaxholm	Uppland	Sztokholm	1652
Vetlanda	Smalandia	Jönköping	1920
Vimmerby	Smalandia	Kalmar	przed 1350 – 1532, ponownie od 1604
Visby	Gotlandia	Gotland	przed 1203
Ystad	Skania	Malmöhus	XIII w.

Źródła: Zestawienie sporządzone w oparciu o Sveriges National Atlas^[3] oraz szwedzkojęzyczną Wikipedię.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b SCB Statistiska centalbyrån: Tätorter 2015 Befolkning och arealer [online] [dostęp 2016-11-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-19] (szw.).
↑ Sveriges National Atlas: Städer 1970. [dostęp 2014-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-03)]. (szw.).
↑ Sveriges National Atlas: Städer 1971. [dostęp 2014-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-15)]. (szw.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

World Gazetteer (ang.)

[:0-1] SCB Statistiska centalbyrån: Tätorter 2015 Befolkning och arealer [online] [dostęp 2016-11-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-19] (szw.).

[2] Sveriges National Atlas: Städer 1970. [dostęp 2014-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-03)]. (szw.).

[3] Sveriges National Atlas: Städer 1971. [dostęp 2014-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-15)]. (szw.).

[1]

[2]

[3]

Albania Andora Austria Belgia Białoruś Bośnia i Hercegowina Bułgaria Chorwacja Czarnogóra Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Islandia Liechtenstein Litwa Luksemburg Łotwa Macedonia Północna Malta Mołdawia Monako Niemcy Norwegia Polska Portugalia Rosja Rumunia San Marino Serbia Słowacja Słowenia Szwajcaria Szwecja Turcja Ukraina Węgry Wielka Brytania Włochy
Państwa z ograniczonym uznaniem	Kosowo Naddniestrze
Terytoria zależne i terytoria inne	Gibraltar Guernsey Jersey Wyspa Man Wyspy Alandzkie Wyspy Owcze