Przejdź do zawartości

Mieczysław Chorąży

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mieczysław Rajmund Chorąży
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

31 sierpnia 1925
Janówka

Data śmierci

20 lutego 2021

profesor nauk medycznych
Specjalność: onkologia, biologia molekularna
Alma Mater

Akademia Medyczna w Warszawie

Doktorat

1958
Instytut Onkologii

Habilitacja

1961 – biochemia
Śląska Akademia Medyczna

Profesura

1970

Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN

członek rzeczywisty

Status PAU

członek czynny

Funkcja Jednostka PAN

członek Prezydium
Oddział PAN w Katowicach

Doktor honoris causa
Akademia Medyczna w Białymstoku – 2000
Śląska Akademia Medyczna – 2007
praca naukowa
Instytut

Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie

Okres zatrudn.

od 1951

kierownik
jednostka

Zakład Biologii Nowotworów
Instytutu – Centrum Onkologii

Okres spraw.

1963–1995

Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Krzyż Armii Krajowej Warszawski Krzyż Powstańczy Medal za Warszawę 1939–1945 Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości

Mieczysław Rajmund Chorąży (ur. 31 sierpnia 1925 w Janówce, zm. 20 lutego 2021[1][2]) – polski lekarz, onkolog, profesor nauk medycznych, doktor honoris causa dwóch polskich uczelni, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk i członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności, wieloletni kierownik Zakładu Biologii Nowotworów w Centrum Onkologii w Gliwicach, oddziale Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie. Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 31 sierpnia 1925 w Janówce[3] niedaleko Białej Podlaskiej w rodzinie chłopskiej[4]. Jego rodzina osiadła na Podlasiu w połowie XIX wieku[3]. Rozpoczął naukę w gimnazjum w Białej Podlaskiej, przerwaną wybuchem II wojny światowej. Edukację kontynuował w Warszawie na tajnych kompletach. W 1944 w Liceum im. Adama Mickiewicza w Warszawie zdał maturę[4][5]. W czasie wojny działał w konspiracji jako żołnierz Armii Krajowej, ukończył Szkołę Podchorążych[6]. Uczestniczył w powstaniu warszawskim, w czasie działań wojennych był dwukrotnie ranny, groziła mu utrata ręki[3]. Po upadku powstania warszawskiego internowany jako jeniec wojenny w stalagu XIA w Altengrabow w Niemczech[7][5][4].

Po powrocie w 1945 podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, ukończone w 1951 w Akademii Medycznej w Warszawie. Po studiach otrzymał nakaz pracy w Gliwicach, do Zakładu Biologii Nowotworów w Państwowym Instytucie Przeciwrakowym (obecnie Oddział Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie)[8]. Podjął pracę pod kierunkiem profesora Kazimierza Duxa i w 1958 obronił doktorat z nauk medycznych. Przechodził kolejne stopnie awansu w Centrum, asystenta, adiunkta i wreszcie profesora. W 1958 został p.o. kierownika Zakładu Biologii Nowotworów, a od 1963 aż do 1995 pełnił funkcję kierownika tego Zakładu. Jako stypendysta Fundacji Rockefellera w latach 1959–1963 odbywał staże w Stanach Zjednoczonych, najpierw na Uniwersytecie Wisconsin-Madison, a następnie w Centrum Badań Raka w Nowym Jorku. W 1961 uzyskał habilitację na Akademii Medycznej w Katowicach. W latach 1973–1991 był jednym z pełnomocników dyrektora Instytutu do spraw rozbudowy Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddziału w Gliwicach. Przed śmiercią był zatrudniony w Centrum w niepełnym wymiarze godzin jako „starszy specjalista”.

Dorobek naukowy i zawodowy

[edytuj | edytuj kod]

Jest autorem wielu publikacji z zakresu biologii nowotworów, między innymi wydanej w 1973 wspólnie z Kazimierzem Duxem książki pt. Wstęp do biologii nowotworów. Oprócz tego opublikował[8] ponad 140[3] artykułów i monografii, w dużej części anglojęzycznych. Był jednym z pionierów badań nad mutagenezą środowiskową oraz epidemiologią molekularną[8]. Współpracował od lat siedemdziesiątych XX wieku z National Cancer Institute z Bethesda w USA, prowadząc prace nad genetyką raka płuc. Jest promotorem 18 zakończonych przewodów doktorskich. Pięciu spośród jego doktorantów otrzymało tytuł profesora[9][4].

Od 1971 był członkiem korespondentem, a od 1986 członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk[10]. Od 1995 był również członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności[11][9]. Członek wielu rad naukowych instytutów badawczych, między innymi Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu, a także członek wielu towarzystw naukowych, w tym Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, którego był prezesem, Polskiego Towarzystwa Zwalczania Raka oraz członek honorowy Hungarian Oncological Society[9].

Wyróżnienia i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Laureat wielu nagród i odznaczeń. Doktor honoris causa Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku oraz Śląskiej Akademii Medycznej.

Odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych (1944), Złotym Krzyżem Zasługi[12] i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1944), Krzyżem Kawalerskim (1976), Krzyżem Oficerskim (1987) i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2002) i Warszawskim Krzyżem Powstańczym (1997)[3], Krzyżem Armii Krajowej, Medalem za Warszawę 1939–1945[12].

W 2012 otrzymał tytuł honorowego obywatela Białej Podlaskiej[3][7]. 3 maja 2017, w uznaniu znamienitych zasług dla rozwoju polskiej medycyny, za osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej, prezydent Andrzej Duda nadał mu Order Orła Białego[13]. 30 lipca 2019 z okazji 75 rocznicy powstania warszawskiego „za zasługi dla Niepodległej” otrzymał z rąk Prezydenta RP Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości[14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Nie żyje prof. Mieczysław Chorąży [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2021-02-20].
  2. Zmarł prof. Mieczysław Chorąży [online], www.termedia.pl [dostęp 2024-01-03].
  3. a b c d e f Prof. Mieczysław Chorąży – onkolog, powstaniec, społecznik (sylwetka) [online], naukawpolsce.pap.pl, 4 maja 2017 [dostęp 2020-08-31].
  4. a b c d Honorowy doktorat profesora Mieczysława Chorążego, „Biuletyn Informacyjny SUM”, 1/2007 [zarchiwizowane z adresu 2012-01-04].
  5. a b The 80th Anniversary of Professor Mieczysław Chorąży [online], Gliwice Scientific Meetings 2005. PAN [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
  6. Nie żyje prof. Mieczysław Chorąży. Był legendą śląskiej onkologii [online], katowice.wyborcza.pl [dostęp 2022-01-02].
  7. a b Tytuł „Honorowy Obywatel Miasta Biała Podlaska” dla prof. zw. dr hab. Mieczysława Chorążego [online], Biała Podlaska. Miejski Serwis Informacyjny, 28 maja 2012 [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03].
  8. a b c Jacek Rogoliński, Prof. Mieczysław Chorąży doktorem honoris causa Śląskiej Akademii Medycznej, „Nowotwory. Journal of Oncology”, 57, 2007, s. 344 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  9. a b c Chorąży, Mieczysław [online], Polska Akademia Nauk [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  10. CHORaŻY, Mieczysław [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-01].
  11. Prof. zw. dr hab. cz Mieczysław Chorąży, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-08-31].
  12. a b Słownik medycyny i farmacji Górnego Śląska. Śląska Akademia Medyczna - Biblioteka Główna, 2000, s. 68.
  13. Prezydent wręczył Ordery Orła Białego [online], prezydent.pl, 3 maja 2017 [dostęp 2020-08-31].
  14. Ordery i odznaczenia z okazji 75. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego [online], prezydent.pl, 30 lipca 2019 [dostęp 2020-08-31].