Miejsca pamięci w Bełchatowie

Miejsca pamięci w Bełchatowie – miejsca pamięci związane z historią miasta, Polski oraz świata.

Pomnik przy parafii św. Stanisława w Bełchatowie

Tablica znajdująca się na pomniku została odsłonięta po raz pierwszy 2 listopada 1938 roku na placu Józefa Piłsudskiego (do 1935 roku plac ten nazywany był Nowym Rynkiem, obecnie jest to Plac Wolności). Podczas II wojny światowej była ukrywana. Dopiero w 1988 roku została umieszczona na pomniku przy ówczesnej kaplicy pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczennika przy ulicy gen. Ludwika Czyżewskiego (od 1991 jest to kościół parafialny).

Napis na tablicy pamiątkowej:

Peowiakom i ochotnikom miasta Bełchatowa poległym w walkach o niepodległość Polski.

Peowiacy.

2 listopada 1938

Znajduje się na niej również lista poległych:

Bednarek Kazimierz
Bukowski Wiktor
Chojnacki Franciszek
Chojnacki Władysław
Cichuta Antoni
Hajdys Ludwik
Hellwig Stefan
Kowalski Jan
Mietkiewicz Feliks
Pierzyński Franciszek
Pietraszek Leon
Pilc Władysław
Rąbalski Leon
Stasiak Bronisław
Trepka Stanisław

Grób Stefana i Nelly Hellwigów w Parku Olszewskich

Grób Stefana Hellwiga (uczestnika walk polsko-bolszewickich z 1920 roku, który zginął na polu walki w miejscowości Trzeszczany pod Hrubieszowem 2 września 1920 roku) oraz jego żony Nelly Hellwig, która jako wolontariuszka pomagała rannym żołnierzom. Po śmierci męża Nelly udała się na front w celu odszukania jego ciała. Po przewiezieniu ciała męża do stolicy popełniła samobójstwo (20 września 1920 roku). Małżonkowie zostali pochowani w parku przy dworku Olszewskich w miejscu "Świątyni dumania", dawnym miejscu spotkań kochanków.

Pomnik strażaków z Ochotniczej Straży Pożarnej

Pomnik odsłonięty został 23 września 2001 roku na placu Narutowicza, przy starym budynku Ochotniczej Straży Pożarnej w Bełchatowie (aktualnie Ochotnicza Straż Bełchatowska dysponuje również nowym budynkiem przy ul. Bawełnianej 18).

Pomnik poświęcony jest Strażakom – ochotnikom poległym, zmarłym i zasłużonym w służbie Bogu, ojczyźnie i społeczeństwu w 100-lecie powstania ochotniczej straży pożarnej w Bełchatowie oraz założycielom bełchatowskiej straży pożarnej:

dr. Włodzimierzowi Radziewiczowi
Felicjanowi Otockiemu
Czesławowi Moskalewskiemu
Aleksandrowi Rybczyńskiego
ks. Leonowi Zarembie
Stanisławowi Pieniążkowi
Albertowi Hellwigowi

Pomnik "Pamięci Bełchatowian"

Pomnik "Pamięci Bełchatowian" znajduje się przy parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (przy ul. Kościuszki w centrum miasta. Upamiętnia on ludzi związanych z Bełchatowem, którzy walczyli w obronie Polski. Na pomniku znajdują się trzy tablice:

1. Władysław Włodarczyk (1925–1944). Urodzony we wsi Oszczów na Wołyniu. W 1940 w głąb ZSRR.

1942–1947 – żołnierz 7DP AP gen. W Andersa w ZSRR. Żołnierz Samodzielnej Brygady Spadochronowej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Uczestnik desantu pod Arnhem.
1947–1994 – mieszkaniec Bełchatowa.

2. 1939–1945 Tablica: "W hołdzie żołnierzom Armii Krajowej z rejonu Bełchatów poległym w obozach koncentracyjnych, rozstrzelanym na ulicach Bełchatowa oraz zamordowanym w lochach Gestapo w Łodzi w latach walki o niepodległość ojczyzny. Cześć i chwała. Towarzysze broni. Bełchatów sierpień 1994

Zginęli w obozach koncentracyjnych:

Mycke Mieczysław
Janusz Eugeniusz
Szwerkold Seweryn
Szabrańska Jadwiga

Rozstrzelani na ulicach Bełchatowa

Szelagowski Jan
Kowalczyk Tadeusz
Kulik Zygmunt
Tyszke Kazimierz

Polegli w oddziałach partyzanckich:

Grabarczyk Stanisław
Buca Lucjan
Pieniążek Bartłomiej
Koprowski Bolesław

Zamordowani przez Gestapo w Łodzi:

Grzyboski Marian
Grzybowski Czesław
Sztajnert Konstanty
Adamowicz Tadeusz

3. Czesław Bartłomiejczyk (1922–1980) Urodzony we wsi Binków gmina Bełchatów (teren dzisiejszego osiedla Binków

1942-1947 – pilot 316. Dywizjonu Myśliwskiego "Warszawskiego" w Wielkiej Brytanii
1950–1965 pilot wojskowy RAF. Służbę zakończył w randze majora lotnictwa brytyjskiego.

Budynek dawnego Arbeitsamtu

Budynek dawnego niemieckiego urzędu pracy (Arbeitsamt), w którym zajmowano się organizacją deportacji mieszkańców Bełchatowa i osób z najbliższych okolic z terenu powiatu bełchatowskiego, wywożonych jako robotników do pracy przymusowej na teren III Rzeszy w czasie II wojny światowej.

Na tablicy ufundowanej w 2006 roku dzięki staraniom Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę (oddziału łódzkiego) oraz Stowarzyszenia Przyjaciół Bełchatowa umieszczonej na budynku Szkoły Muzycznej znajduje się napis:

W tym budynku w latach 1940-1944 mieścił się niemiecki urząd pracy Arbeitsamt. Urząd ten był organizatorem deportacji kilku tysięcy mieszkańców miasta i powiatu bełchatowskiego do przymusowych robót niewolniczych w III Rzeszy

Dzisiejszy adres budynku to plac Wolności 20. Mieści się w nim Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia oraz Społeczne Ognisko Muzyczne.

Budynek aresztu Gestapo i żandarmerii hitlerowskiej

Budynek ten mieści się aktualnie przy ulicy Okrzei 49. W latach 1939–1945 był on siedzibą żandarmerii hitlerowskiej w Bełchatowie oraz mieścił się w nim areszt Gestapo.

22 lipca 1974 na budynku została umieszczona tablica z napisem:

Tu w latach 1939-1945 mieścił się areszt gestapo i żandarmerii wojskowej. Miejsce kaźni i rozstrzeliwań Polaków.

Obecnie mieści się tam siedziba Państwowego Powiatowego Inspektoratu Sanitarnego, Powiatowa Stacja Sanitarno–Epidemiologiczna oraz Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Bratoszewicach (rejon Bełchatów).

Pomnik Adama Mickiewicza

W roku 1955 – w setną rocznicę śmierci Adama Mickiewicza – na dawnym postumencie pomnika upamiętniającego żołnierzy Polskiej Organizacji Wojskowej oraz walczących o niepodległość ojczyzny wbudowano tablicę poświęconą poecie. W latach 80. postument zburzono. Popiersie Mickiewicza, stojące na cokole w parku miejskim na Placu Wolności, postawiono w 1988 roku (w 70. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości).

Miejsce zamordowania żołnierzy AK

Płyta pamiątkowa upamiętniająca zamordowanie przez hitlerowców 7 marca 1942 roku czterech żołnierzy Armii Krajowej:

Jana Szelągowskiego
Zygmunta Kulika
Jana Kazimierza Tyszki
Tadeusza Kowalczyka

Aktualnie znajduje się na terenie boiska szkolnego I Liceum Ogólnokształcącego im. Władysława Broniewskiego.

Symboliczny grób powstańców

Symboliczny grób powstańców, którzy zginęli podczas powstania styczniowego w okolicach Bełchatowa. Znajduje się on na rzymskokatolickim cmentarzu parafialnym kościoła pw. Wszystkich Świętych w Grocholicach.

Napis na tablicy:

Przechodniu!

Poleć Bogu dusze bohaterskich powstańców z 1863 r. poległych za wolność ojczyzny w walce z rosyjskim ciemiężcą.

Gloria victis

Mieszkańcy Zamościa

Miejsca pamięci związane z bełchatowskimi Żydami

Osobne artykuły: Stary cmentarz żydowski w Bełchatowie, Nowy cmentarz żydowski w Bełchatowie i Synagoga w Bełchatowie.