50°48′09″N 23°53′31″E/50,802500 23,891944Hrubieszów
| |||||
| |||||
| |||||
| Państwo |  Polska
| ||||
| Województwo |  lubelskie
| ||||
| Powiat | hrubieszowski | ||||
| Data założenia | XIII wiek | ||||
| Prawa miejskie | 29 września 1400 | ||||
| Burmistrz | Marta Majewska | ||||
| Powierzchnia | 33,03 km² | ||||
| Wysokość | 178–224 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
17 528[1] 530,7 os./km² | ||||
| Strefa numeracyjna | 84 | ||||
| Kod pocztowy | 22-500 | ||||
| Tablice rejestracyjne | LHR | ||||
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego   Hrubieszów | |||||
Położenie na mapie Polski  Hrubieszów | |||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  Hrubieszów | |||||
| 50°48′09″N 23°53′31″E/50,802500 23,891944
| |||||
| TERC (TERYT) | 0604011 | ||||
| SIMC | 0987800 | ||||
| Hasło promocyjne: Hrubieszów – miasto z klimatem | |||||
Urząd miejski ul. Dobrzańskiego 122-500 Hrubieszów | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Hrubieszów (do 1802 niekiedy Rubieszów[2], ukr. Грубешів, Hrubesziw) – miasto w południowo-wschodniej Polsce, w województwie lubelskim, siedziba powiatu hrubieszowskiego.
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Hrubieszów liczył 17 528 mieszkańców[1].
W okolicach miasta znajdują się liczne wczesnośredniowieczne cmentarzyska, kurhany i inne odkrycia archeologiczne (m.in. w Gródku, Masłomęczu i Kryłowie).
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miasto jest położone w ramionach rzeki Huczwy, dopływu Bugu i znajduje się zaledwie 18 km od przejścia granicznego z Ukrainą w Zosinie (5 km w linii prostej przez Bug). Hrubieszów jest najdalej na wschód wysuniętym miastem Polski, leżącym w środku Kotliny Hrubieszowskiej (Wyżyna Wołyńska). Region głównie rolniczy w rejonie najżyźniejszych gleb Polski – czarnoziemu.
Okolice Hrubieszowa leżą w obrębie dawnych Grodów Czerwieńskich. Hrubieszów leży na historycznej Rusi Czerwonej, pierwotnie stanowił część ziemi bełskiej, w XIV wieku został przyłączony do ziemi chełmskiej[3]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa zamojskiego.
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 33,03 km²[4]. Miasto stanowi 2,6% powierzchni powiatu.
Według danych z roku 2008 71,0% powierzchni Hrubieszowa stanowiły użytki rolne, a użytki leśne 2,5%[5]
Zarówno powiat, jak i miasto leżą na terenie Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Hrubieszów (aż do 1802 r. Rubieszów) to najdalej wysunięte na wschód miasto Polski. Położone jest nad Huczwą, dopływem Bugu, w odległości 5 km od granicy z Ukrainą. Przypuszcza się, że istniał tu, na wyspie oblanej wodami Huczwy, ruski gród obronny należący do Grodów Czerwieńskich. Pierwsza wzmianka o Hrubieszowie pochodzi z 1254, jako osadzie wśród lasów, posiadającej dwór myśliwski. Rolę stanicy myśliwskiej będzie pełnił jeszcze w czasach jagiellońskich, co zostało uwiecznione w jego herbie wyobrażającym jelenią głowę, między rogami której umieszczone są dwa krzyże z napisem wokoło, nadanym przez króla Zygmunta Augusta (w poł. XVI w.).
W 1366 wraz z całą Rusią Czerwoną został przyłączony do Polski. W 1388 Władysław Jagiełło nadał Hrubieszów księciu mazowieckiemu Ziemowitowi IV[3]. Około 1393 gród został włączony do ziemi chełmskiej[3]. Prawa miejskie magdeburskie Hrubieszów uzyskał w roku 1400 z rąk Władysława Jagiełły. Prawdopodobnie w końcu XIV w. wzniesiono drewniany zamek, będący siedzibą starosty. W latach 1411, 1413, 1430 gościł w nim fundator miasta – król Władysław Jagiełło. Duże znaczenie dla miasta miał przywilej wydany przez Kazimierza Jagiellończyka nakazujący zmierzającym z Rusi na Mazowsze, Śląsk i Wielkopolskę wybieranie drogi przez Hrubieszów.
Pomyślny rozwój przerwały najazdy Tatarów, którzy w latach 1498–1626 wielokrotnie grabili i niszczyli miasto. W 1661 r. zniszczony został hrubieszowski zamek. Hrubieszów wchodził w skład starostwa hrubieszowskiego, położony był w XVIII wieku w ziemi chełmskiej[6]. W wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej Hrubieszów znalazł się w zaborze austriackim, w którym pozostał do roku 1809.
W 1800 r. wsie dawnego starostwa kupił Stanisław Staszic, który w 1816 r. na swoich dobrach założył fundację „Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie”. Była to pierwsza w Europie organizacja przedspółdzielcza, działająca do 1945 r.
W połowie XIX w. Hrubieszów był drugim co do wielkości (po Lublinie) miastem guberni lubelskiej. Miasto rozwijało się szybko, w 1909 r. liczyło 15 tys. mieszkańców. Od początku swego istnienia było miastem wielokulturowym, obok Rusinów i Polaków, już od XV w., osiedlili się tutaj Żydzi.
W 1915 r. w czasie I wojny światowej do Rosji przymusowo ewakuowano ludność prawosławną. W sierpniu 1920 roku toczyły się tu walki z sowieckim najeźdźcą. W październiku 1920 do garnizonu w Hrubieszowie został przydzielony 2 pułku strzelców konnych.
Na terenie miasta zaraz po wyzwoleniu funkcjonował obóz specjalny NKWD dla AK i opozycji[7].
W nocy z 27 na 28 maja 1946 placówki MO i MBP w Hrubieszowie stały się celem wspólnej akcji WiN i UPA. W wyniku akcji uwolniono z aresztu UB 20 osób, w tym 5 Ukraińców. Zniszczono budynki PPR i starostwa. Wykonano wyrok śmierci na 2 działaczach PPR. Stacjonujący w mieście 5 pp WP zachował się biernie[8].
Żydzi w Hrubieszowie[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki o Żydach pochodzą z 1444, natomiast dokument z roku 1456 wymienia dwóch kupców żydowskich, którym nadano prawo zaopatrywania dworu. W drugiej połowie XVI wieku Żydzi uzyskali prawo do zamieszkania w wydzielonej części miasta i do wybudowania synagogi, a wymieniony imiennie Abraham otrzymał prawo destylowania wódki. W 1736 roku wybuchł pożar, który zniszczył większą część miasta, w tym 27 żydowskich domów i synagogę. Żydzi zajmowali się głównie rzemiosłem i handlem produktami rolnymi, a gmina żydowska szybko się rozrastała – w roku 1765 zamieszkiwało Hrubieszów 709 Żydów, w 1897 – 5352, a w 1939 – już ok. 11 750.
Niemcy zniszczyli obie żydowskie synagogi, cmentarz i prywatne domy modlitwy. Po wybuchu wojny, część Żydów próbowała ratować się ucieczką na teren ZSRR. Reszta trafiła do utworzonego przez Niemców getta. W maju liczyło ono 5690 osób[9]. W czerwcu 1942 roku Niemcy koncentrowali w hrubieszowskim getcie Żydów z całego powiatu, w wyniku czego liczba jego mieszkańców wzrosła do ok. 10 tys.[9] W dniach 2–10 czerwca 1942 większość mieszkańców getta wywieziono do obozu zagłady w Sobiborze, a 500 osób rozstrzelano na cmentarzu żydowskim[10]. Kolejny transport do Sobiboru (ponad 2 tys. osób) skierowano w październiku 1942[10]. Ostatnich 200 Żydów, pozostawionych do uporządkowania terenu getta, w lipcu lub wrześniu 1943 wywieziono do obozu pracy w Budzyniu[10].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 31 grudnia 2008[5]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 18 603 | 100 | 9817 | 52,7 | 8786 | 47,2 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
563,2 | 297,2 | 266 | |||
Według danych z 31 grudnia 2012 r. miasto miało 18 731 mieszkańców[11]. Według danych z roku 2007[5] średni dochód na mieszkańca wynosił 1827,40 zł.
- Liczba ludności miasta Hrubieszów na przestrzeni 6 ostatnich stuleci
- Piramida wieku mieszkańców Hrubieszowa w 2014 roku[12].
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Miasto jest podzielone na następujące dzielnice[13]:
- Pobereżany
- Polna
- Podgórze[14]
- Śródmieście
- Sołectwo Sławęcin
- Żeromskiego
- Jagiellońskie
- Kolejarz
- Piłsudskiego
- Zielone
- Garnizon
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościoły i cerkwie w Hrubieszowie
- Kościół rzymskokatolicki pw. św. Stanisława Kostki (Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej), powstał w 1630 r. W skład zabytkowego zespołu wchodzi:
- cerkiew murowana (obecnie kościół rzymskokatolicki) zbudowana w latach 1795–1828
- dzwonnica murowana 1868 r.
- plebania drewniana, pocz. XX w.
Obecny kościół-sanktuarium do 1875 roku był cerkwią unicką pod wezwaniem świętego Mikołaja Cudotwórcy. Po likwidacji unickiej diecezji chełmskiej w 1875, świątynię przemianowano na cerkiew prawosławną. W 1918 roku obiekt został rewindykowany na rzecz katolików i rekoncyliowany na kościół świętego Stanisława Kostki, obecnie jest to sanktuarium Matki Boskiej Sokalskiej.
Dzwonnica murowana została ufundowana przez unitę Antoniego Hapońskiego, starostę cerkiewnego w 1868 roku, w 1869 roku ufundował on także budowę cerkiewnego przedsionka, a całość ogrodził. Koszt prac zawarł się w kwocie 3875 rubli i 93 kopiejek.
- Cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy (parafialna)
- Kościół rzymskokatolicki parafii pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, zbudowany jako wojskowa cerkiew prawosławna w latach 1903–1905.
- Kościół rzymskokatolicki parafii św. Mikołaja, podominikański, bazylikowy powstał w latach 1736–1766
- Zespół dworski Du Chateau (ul. 3 maja 11)
- dwór (obecnie Muzeum im. St. Staszica) murowany w 1791 r., skrzydło zach. przed 1860 r., wsch. 1941 r.
- ogród, pierwsza połowa XIX w.
Dworek Du Chateau wywodzi swoją nazwę od hrubieszowskiej rodziny, której protoplastą był żołnierz napoleoński i do której należał od 1850 r. Centralna część dworu została wzniesiona na miejscu dawnego hrubieszowskiego zamku w roku 1791. Jest to budowla parterowa, nakryta mansardowym dachem. Z piętrową częścią centralną ozdobioną czterokolumnowym portykiem wgłębnym. Do pierwotnego dworu przylegają zbudowane później (prawe około 1860 r. a lewe w 1941 r.) prostokątne skrzydła.
Po wojnie mieściła się tutaj placówka NKWD. Ostatnią właścicielką dworku była Maria Julia z Mazarakich du Chateau, wdowa po Juliuszu du Chateau (obydwoje spoczywają na hrubieszowskim cmentarzu). Obecnie budynek mieści siedziby Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego oraz Muzeum Regionalnego im. Stanisława Staszica. W tym ostatnim znajdują się ekspozycje poświęcone archeologii, etnografii oraz Towarzystwu Rolniczemu Hrubieszowskiemu. Nieopodal dworku stoi budynek z 1920 r., obecnie siedziba Fundacji Kultury i Przyjaźni Polsko-Francuskiej, założona dzięki staraniom Stefana du Chateau.
- Stary i Nowy cmentarz żydowski w Hrubieszowie
- Synagogi w Hrubieszowie
Zobacz więcej w następujących artykułach:
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Liczący ponad 18 tys. mieszkańców Hrubieszów jest jednym z ośrodków terenów nadgranicznych województwa lubelskiego. Stolica powiatu składającego się z 8 gmin spełnia funkcje lokalne i regionalne, w tym administracyjno-usługowe, gospodarcze, kulturalno-edukacyjne i ośrodka współpracy transgranicznej. Właśnie ta ostatnia funkcja ma potencjalne szanse wpływać na sytuację gospodarczą Hrubieszowa.[potrzebny przypis]
W czasach PRL miasto było zapleczem rolniczego regionu dysponującego najlepszym w Polsce kompleksem gleb pszenno-buraczanych (słynne hrubieszowskie czarnoziemy). Funkcjonowały tu zakłady przetwórstwa rolno-spożywczego, w tym jedyna w kraju fabryka lnu „Hakon”. [potrzebny przypis]
Zmiana ustroju polityczno-gospodarczego postawiła w niekorzystnej sytuacji rolnictwo, a w szczególności oparte na PGR-ach rolnictwo hrubieszowskie. Odbiło się to na kondycji zakładów funkcjonujących w mieście, które po kolei ogłaszały upadłość. Mimo że w tym samym czasie powstawały niczym grzyby po deszczu firmy prywatne (w mieście zarejestrowanych jest blisko 1800 podmiotów gospodarczych) nie zdołały one wypełnić luki gospodarczej, zwłaszcza w kontekście bezrobocia i obsługi rolnictwa.[potrzebny przypis]
W wyniku kryzysu gospodarczego ZSRR, Hrubieszów, będący po otwarciu przejścia granicznego w pobliskim Zosinie, „małą bramą Europy na Wschód”, przestał praktycznie korzystać z profitu nadgranicznego położenia.[potrzebny przypis]
Pod Hrubieszowem znajdują się bogate, choć niezagospodarowane złoża węgla kamiennego. Kilka kilometrów od miasta w 2010 roku ok. 0,5 km od granicznej rzeki Bug otworzono nowy szyb kopalni. Najbliżej położonym miastem od Hrubieszowa jest górniczy Nowowołyńsk.
Transport[edytuj | edytuj kod]
.JPG)
Obecnie Hrubieszów jest przystankiem na drodze krajowej nr 74 Piotrków Trybunalski – Kielce – Kraśnik – Zamość – Hrubieszów – Zosin (drogowe przejście graniczne), oraz na Linii Hutniczej Szerokotorowej, przy której pod miastem znajduje się kolejowe przejście graniczne. W mieście znajduje się również stacja kolejowa Hrubieszów Miasto, od której odchodzi linia normalnotorowa nr 72 do Zawady. W przeszłości Hrubieszów leżał również przy Hrubieszowskiej Kolei Dojazdowej.
Do Hrubieszowa dojeżdżają obecnie dwie pary pociągów PKP Intercity: IC Hetman z Jeleniej Góry przez Wałbrzych, Wrocław, Opole, Częstochowę, Kraków, Tarnów, Rzeszów, Tarnobrzeg, Stalową Wolę i Zamość oraz IC Zamoyski z Piły przez Bydgoszcz, Toruń, Kutno, Warszawę, Lublin i Zamość.
Istnieje tu też rozwinięta komunikacja licznych przewoźników prywatnych łączących miasto z Lublinem, Chełmem, Zamościem, Warszawą, Rzeszowem, a także okolicznymi miejscowościami powiatu. W przeszłości istniała rozwinięta komunikacja autobusowa obsługiwana przez PKS Hrubieszów (do 20 lutego 2012 roku będący filią PKS Wschód), od 1 lipca 2018 r. znajdujący się w stanie upadłości. Hrubieszów posiadał bezpośrednie połączenia autobusowe ponadto z Krakowem, Katowicami, Tomaszowem Lubelskim, Kielcami, Wrocławiem, Częstochową, Opolem, a w okresie letnim dodatkowo z Zakopanem, Ustką, Węgorzewem i Helem. Autobusy międzynarodowe docierały do Włodzimierza Wołyńskiego i Łucka. W latach 1980–1990 i 2011–2017 PKS Hrubieszów obsługiwał dodatkowo komunikację miejską.
Od 21 października 2015 r. czynna jest obwodnica Hrubieszowa.
Oświata[edytuj | edytuj kod]
Żłobki[17]:
- Niepubliczny Żłobek Mini-Mini, ul.Gródecka 40F/8
- Niepubliczny Żłobek „Akademia Malucha” w Hrubieszowie, ul. Józefa Piłsudskiego 11
Przedszkola[18]:
- Miejskie Przedszkole Nr 1 im. „Małego Księcia”, ul. Piłsudskiego 59
- Miejskie Przedszkole Nr 2, ul. Hubala 11
- Miejskie Przedszkole Nr 3, ul. Grotthusów 1
- Miejskie Przedszkole Nr 5, ul. Listopadowa 4
- Niepubliczne Przedszkole Specjalne „Mamy Siebie”, ul. Zamojska 16 A
Szkoły podstawowe[19]:
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. B. Prusa, ul. Listopadowa 12
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. WOP, ul. Żeromskiego 29
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Henryka Dobrzańskiego Hubala, ul. Zamojska 16
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, ul. Zamojska 16A
Szkoły ponadpodstawowe[20]:
- Zespół Szkół nr 1, ul. Zamojska 18A
- Zespół Szkół nr 2 w Hrubieszowie, ul. 3 Maja 1
- Zespół Szkół nr 3 im. Tadeusza Kościuszki w Hrubieszowie, ul. Żeromskiego 11
- Zespół Szkół nr 4, ul Dwernickiego 10
- Zakład Doskonalenia Zawodowego, ul. Partyzantów 9
Szkoły specjalne[21]:
- Powiatowy Zespół Placówek Szkolno-Wychowawczych, ul. Zamojska 16 A
Wojsko[edytuj | edytuj kod]
2. Hrubieszowski Pułk Rozpoznawczy im. mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” (Hubal służył w Hrubieszowie w latach 1934–1936), został powołany decyzją szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z dnia 25 maja 1994 roku. Powstał na bazie 8. Ośrodka Materiałowego w Hrubieszowie. Jednostka obecnie podlega Dowództwu Wojsk Lądowych. Pułk składa się z 5 kompanii bojowych: cztery to kompanie rozpoznawcze, jedna z BWR-ami (8 szt.) i BRDM-ami, dwie z BRDM-ami i wozami dowodzenia R-5, czwarta kompania – kompania specjalna wyposażona jest w samochody osobowo-terenowe. Piąta kompania to pododdział radioelektroniczny, przeznaczony do prowadzenia namierzania i zakłóceń radiowych oraz rozpoznania radioelektronicznego. Oprócz tych pięciu kompanii w skład pułku wchodzi również pluton rozpoznania skażeń, a z pododdziałów logistycznych: kompania remontowa, zaopatrzenia i medyczna. 8 czerwca 1996 r. otrzymał sztandar ufundowany przez społeczeństwo ziemi hrubieszowskiej.
Zakład Karny Hrubieszów[edytuj | edytuj kod]
Zakład Karny w Hrubieszowie utworzono 31 lipca 1968 r., ma 630 miejsc i jest to najbardziej wysunięta na wschód jednostka penitencjarna w powojennej Polsce. Po 13 grudnia 1981 r., kiedy wprowadzono stan wojenny, więzienie to było jednym z ośrodków internowania, przyjęło także skazanych za naruszenie dekretu o stanie wojennym. Przez zakład przewinęło się około 150 więźniów tego rodzaju. Jesienią 1989 r. dwukrotnie doszło do buntu osadzonych[22].
Kultura i sztuka[edytuj | edytuj kod]
Biblioteka[edytuj | edytuj kod]
Biblioteka w Hrubieszowie działa od 1922. Oprócz działalności statutowej organizuje spotkania autorskie, konkursy czytelnicze, kiermasze książkowe, seanse filmowe oraz wystawy, a także jest współorganizatorem wydarzeń kulturalnych w regionie (Prusowskie – 1997; sejmik i zjazd towarzystw regionalnych – 1999 i 2000; obchody 600-lecia Hrubieszowa[23]). Od 2011 Biblioteka bierze udział w projekcie Cyfrowe Archiwa Tradycji Lokalnej. W cyfrowym archiwum udostępniono około 3000 materiałów archiwalnych, w tym kolekcje dotyczące dziejów kolejarzy z Gozdowa, historii 2 Pułku Strzelców Konnych w Hrubieszowie i Szkoły Kadetów im. Józefa Piłsudskiego we Lwowie[24][25].
Struktura organizacyjna Biblioteki: Dział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów, Dział Udostępniania Zbiorów oraz trzy filie na terenie Hrubieszowa (nr 1 przy ulicy Polnej 16, nr 3 przy ulicy Grotthusów 26 i nr 4 przy ulicy Unii Horodelskiej 19).
W 2000 roku została uhonorowana przez Towarzystwo Regionalne Hrubieszowskie medalionem z okazji 600-lecia Hrubieszowa i 40-lecia Towarzystwa[23].
Zespół wokalny „Lechici”[edytuj | edytuj kod]
Zespół wokalny „Lechici” działa przy Parafii Garnizonowej Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Hrubieszowie. Powstał w 1983 r. z inicjatywy organisty Leszka Opały, który do tej pory jest kierownikiem zespołu. Opiekę duchową nad zespołem sprawuje ks. prałat płk Andrzej Puzon. Skład „Lechitów” tworzą uczniowie szkół średnich, studenci i młodzież pracująca. Repertuar zespołu jest bogaty i różnorodny, zawiera pieśni i piosenki religijne, patriotyczne, wojskowe, ludowe i rozrywkowe – a cappella i wokalno-instrumentalne[potrzebny przypis].
Zespół „Lechici” aktywnie uczestniczy w życiu parafii, miasta i regionu. Brał udział w wielu festiwalach piosenki religijnej (Łódź, Lubaczów, Warszawa, Płock, Osiek), patriotycznej i wojskowej (Arsenał Artystyczny Wojska Polskiego ’94, Kołobrzeg ’95). Zapraszany był również na koncerty do licznych miast Polski, Ukrainy (m.in. Lwów, Równo, Włodzimierz Wołyński), Litwy (Wilno). Współpracuje z Orkiestrą Symfoniczną im. Karola Namysłowskiego (daw. Polską Orkiestrą Włościańską), Orkiestrą Garnizonu Zamość i Chórem Rezonans (m.in. wspólne występy w ramach Zamojskich Dni Muzyki, w czasie których zespół wykonał: Mszę h-moll – J. Haydna (1999 r.), a w Roku Bachowskim (rok 2000) Kantatę nr 61 – J.S. Bacha)[potrzebny przypis].
„Lechitci” uczestniczyli w obsłudze muzycznej liturgii sprawowanej przez Ojca Świętego Jana Pawła II w Krośnie (1997 r.) i Zamościu (1999 r.). Od 2005 roku zespół współpracuje z pochodzącym z Zamościa poznańskim kompozytorem Zbigniewem Małkowiczem. W 2007 roku zespół został zaproszony przez Polską Orkiestrę Włościańską im. K. Namysłowskiego do udziału w pierwszej edycji Zamojskiego Festiwalu im. Marka Grechuty. W czasie dwóch dni Festiwalu zespół wystąpił na zamojskim Rynku z takimi gwiazdami polskiej sceny jak: Marek Bałata, Janusz Szrom, Hanna Banaszak, Ewa Bem, Stanisław Sojka czy Sambor Dudziński.
Zespół ma w swoim dorobku nagrania radiowe i telewizyjne, wydał również kasety magnetofonowe, płyty CD z piosenkami religijnymi i kolędami oraz płyty DVD z teledyskami. Przez 25 lat w zespole śpiewało już ponad 200 Lechitów. Warto również zaznaczyć, że zespół bardzo dużo koncertuje – rocznie około 20 razy występuje z pełnym recitalem na terenie całego kraju[potrzebny przypis].
Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Hrubieszowskiej[edytuj | edytuj kod]
Skupia uczniów hrubieszowskich szkół zainteresowanych folklorem i kulturą rodzimą. Założony w 1987 roku początkowo miał być jedynie zespołem dziecięcym, jednak mali tancerze, dorastając, nadal pragnęli kontynuować swoją przygodę z tańcem. Obecnie praca prowadzona jest w 6 grupach wiekowych (ponad 120 osób w wieku od 6 do 20 lat)[potrzebny przypis].
Teatr Piosenki Młyn[edytuj | edytuj kod]
Grupa skupiająca artystów z Hrubieszowa, tworzących piosenkę literacką, poetycką, kabaretową oraz amatorskie spektakle teatralne.
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe[potrzebny przypis]:
Kościoły rzymskokatolickie[edytuj | edytuj kod]
Parafie Kościoła rzymskokatolickiego
- Parafia św. Mikołaja (erygowana 1 października 1400)
- Parafia pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy (eryg. 27 czerwca 1982)
- Parafia pw. Ducha Świętego (eryg. 15 czerwca 2001)
- Parafia pw. św.Stanisława Kostki (eryg. 13 czerwca 2001)[potrzebny przypis]
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny[edytuj | edytuj kod]
Kościoły ewangeliczne[edytuj | edytuj kod]
- Kościół Ewangelicznych Chrześcijan – Zbór w Hrubieszowie
- Kościół Boży w Chrystusie – Centrum Chrześcijaństwa „Rebeka”
- Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej[26]
Świadkowie Jehowy[edytuj | edytuj kod]
- Świadkowie Jehowy – dwa zbory z Salą Królestwa[27][28]
Sport w Hrubieszowie[edytuj | edytuj kod]
W Hrubieszowie istnieje kilka klubów, głównie są to zespoły młodzieżowe i amatorskie, jak np.:
- MKS Unia Hrubieszów – piłka nożna (grający obecnie w IV lidze), lekkoatletyka, podnoszenie ciężarów,
- Huragan Hrubieszów – piłka nożna (grający obecnie w Klasie A)
- UKS Grześ Hrubieszów – unihokej[potrzebny przypis]
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Honorowi obywatele Hrubieszowa[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Du Chateau – architekt mieszkający i tworzący we Francji
- Sławoj Leszek Głódź – duchowny katolicki, arcybiskup metropolita gdański (od 2008)
- Jan Śrutwa – biskup katolicki, były rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Związani z Hrubieszowem[edytuj | edytuj kod]
- Bolesław Prus – pisarz, prozaik, nowelista i publicysta okresu pozytywizmu
- Bolesław Leśmian – poeta, dramaturg i prozaik, czołowy przedstawiciel literatury dwudziestolecia międzywojennego
- Wiktor Zin – architekt, rysownik, działacz kultury i pracownik naukowy
- Henry Orenstein – pokerzysta i przedsiębiorca, wynalazca robota „Optimus Prime” z serii Transformers
- Joanna Racewicz – dziennikarka i prezenterka telewizyjna
- Tomasz Kiełbowicz – piłkarz, grający na pozycji lewego obrońcy lub lewego pomocnika, reprezentant Polski
- Stanisław Staszic – działacz oświeceniowy, pionier spółdzielczości, pisarz polityczny i publicysta, filozof i tłumacz
- Stefan Du Chateau – architekt
- Abraham Jakub Stern – polski Żyd, zegarmistrz, mechanik (samouk), konstruktor, uczony, wynalazca, uznawany za jednego z prekursorów cybernetyki
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Włodzimierz Wołyński, Ukraina- Sokal, Ukraina
- Kamieniec Podolski, Ukraina
Kapuvár, Węgry
Swisztow, Bułgaria[potrzebny przypis]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-18].
- ↑ Przez niektórych historyków używanie nazwy Rubieszów w przeszłości jest kwestionowane, przykładowo Józef Łaszkiewicz, członek Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego argumentuje to następująco: „A ja jeszcze chciałbym wszystkim udowodnić odnośnie nazwy Hrubieszowa, a nie Rubieszowa, jak wielu niby naukowców twierdzi, co jest nieprawdą, bo w wielu dokumentach występuje nazwa właściwa, zależy, kto robił dokument i kto podał jaką nazwę. Nazwy miasta występują w dwóch formach nagłoskowych „h”, a przecież nikt by nie wymyślił wtedy nazwy, aby do Rub. pisać z literą „H”. Raczej obecnie opuszcza się, np. była nazwa „Harmata” obecnie armata, „harbuz” obecnie arbuz, itd., itp. Ponadto w wielu językach pisze się „H”, a nie czyta tak zwane nieme „h”, w rosyjskim w ogóle nie ma „h” „g” i to może być że pisano bez „H” opuszczając i pisząc od razu od „R”. To jeszcze potrzeba rozpracować, przeglądnąć o przekształceniach językowych, które występowały przez wieki. (...) W aktach Synodów Diecezji Chełmskiej Obrządku Łacińskiego z XVI-XVIII wieku i ich statuty w opracowaniu Jakuba Sawickiego, które ukazały się pt. Concilia Poloniae, nie istnieje inna nazwa, tylko właściwa przez H, czyli Hrubieszów, nie znalazłem żadnej pracy o wcześniejszych aktach Kurii. Ponadto w wielu aktach różnie występuje, często na przemian, a nawet w jednym akcie spotkałem występujące obie nazwy Hrubieszów, a następnie Rubieszów. Wnioski mogą być różne.”[potrzebny przypis].
- ↑ a b c Jan Górak: Miasta i miasteczka Zamojszczyzny. Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Zamość 1990, s. 47.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ a b c Bank Danych Regionalnych – Strona główna (pol.). GUS. [dostęp 2010-09-14].
- ↑ Wiesław Bondyra, Własność ziemska w województwie bełskim w czasach saskich, Lublin 2015, s. 36.
- ↑ Józef Dębiński, Komunistyczne obozy koncentracyjne w Polsce pojałtańskiej, „Studia Włocławskie” (16 (2014)), 2014, s. 63.
- ↑ Grzegorz Motyka, Od rzezi wołyńskiej do akcji Wisła, 2011.
- ↑ a b Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 197. ISBN 83-01-00065-1.
- ↑ a b c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 198. ISBN 83-01-00065-1.
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2012 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 listopada 2009, ISSN 1734-6118.
- ↑ Hrubieszów polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Wykaz jednostek pomocniczych; Miasto Hrubieszów, www.miasto.hrubieszow.pl [dostęp 2019-07-27] (pol.).
- ↑ Tradycyjna nazwa przed 1945 Pogórze.
- ↑ http://www.hrubieszow.info/info/historia/naszslad.pdf.
- ↑ (wystąpił jedynie na mapie Hrubieszowa z 1876).
- ↑ Żłobki | Miasto Hrubieszów, www.miasto.hrubieszow.pl [dostęp 2019-07-26].
- ↑ Przedszkola | Miasto Hrubieszów, www.miasto.hrubieszow.pl [dostęp 2019-07-26].
- ↑ Szkoły Podstawowe | Miasto Hrubieszów, www.miasto.hrubieszow.pl [dostęp 2019-07-26].
- ↑ Szkoły ponadpodstawowe | Miasto Hrubieszów, www.miasto.hrubieszow.pl [dostęp 2019-07-26].
- ↑ Szkoły specjalne | Miasto Hrubieszów, www.miasto.hrubieszow.pl [dostęp 2019-07-26].
- ↑ Charakterystyka Zakładu Karnego w Hrubieszowie [dostęp 2020-01-01] (pol.).
- ↑ a b Formy pracy – Miejska Biblioteka Publiczna w Hrubieszowie, mbp.hrubieszow.avx.pl [dostęp 2017-12-11] (pol.).
- ↑ CATL – strona główna [dostęp 2017-12-11].
- ↑ Cyfrowe Archiwum powstanie w Hrubieszowie, „Onet Lublin”, 27 września 2011 [dostęp 2017-12-11] (pol.).
- ↑ Zbór KChWE w Hrubieszowie.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-05].
- ↑ Zbór w Hrubieszowie.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona Urzędu Miasta Hrubieszowa
- Cyfrowe Archiwum Tradycji Lokalnej – Hrubieszów
- Modelowa Rewitalizacja Hrubieszowa
- Lokalna Organizacja Turystyczna Gotania
- Podziemny Hrubieszów
- Historia Żydów w Hrubieszowie na portalu Wirtualny Sztetl
- Hrubieszów, lub Rubieszów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. III: Haag – Kępy. Warszawa 1882., s. 179–187
- Hrubieszów na starej fotografii
- Hrubieszów, Dzieje od zarania do bliskiej współczesności przy współpracy prezesa TRH (Jerzego Krzyżewskiego)
- Chrześcijańskie cmentarze w Hrubieszowie
- Teatr Piosenki Młyn
| ||||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||||||