Powiat bełchatowski

Powiat bełchatowski
	powiat
	; elektrownia w Bełchatowie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
TERC	1001
Siedziba	Bełchatów
Starosta	Dorota Pędziwiatr
Powierzchnia	967,57 km²
Populacja (31.12.2020); • liczba ludności	; 112 443
• gęstość	116,6 os./km²
Urbanizacja	61,69%
Tablice rejestracyjne	EBE
	Adres urzędu:ul. Pabianicka 17/19; 97-400 Bełchatów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich	1
Liczba gmin miejsko-wiejskich	1
Liczba gmin wiejskich	6
	Położenie na mapie województwa;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Portal Polska

Powiat bełchatowski – powiat w Polsce (województwo łódzkie), reaktywowany w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Bełchatów.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] powiat zamieszkiwało 112 779 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwały 112 702 osoby^[3].

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Położenie i obszar[edytuj | edytuj kod]

Powiat bełchatowski ma obszar^[4] 967,57 km².

Powiat stanowi 5,31% powierzchni województwa łódzkiego.

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

W skład powiatu wchodzą:

gminy miejskie: Bełchatów
gminy miejsko-wiejskie: Zelów
gminy wiejskie: Bełchatów, Drużbice, Kleszczów, Kluki, Rusiec, Szczerców
miasta: Bełchatów, Zelów

Powierzchnia i ludność (dane GUS, stan: 31 grudnia 2018 r.)^[4]^[5]

lp.	Herb	Gmina	siedziba	powierzchnia (km²)	ludność	gęstość zaludnienia (osób/km²)
1		Bełchatów	Bełchatów	180,35	11436	63
2		Drużbice	Drużbice	113,33	5235	46
3		Kleszczów	Kleszczów	124,76	6181	50
4		Kluki	Kluki	118,54	4349	37
5		Rusiec	Rusiec	99,91	5120	51
6		Szczerców	Szczerców	128,95	8216	64
7		Zelów	Zelów	167,09	15028	90
8		Bełchatów	–	34,64	57432	1658
Razem	–	8	7	967,57	112 997	117

Historia[edytuj | edytuj kod]

Powiat bełchatowski został powołany dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie łódzkim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat bełchatowski złożyło się 1 miasto i 21 gromad, które wyłączono z powiatu piotrkowskiego w tymże województwie^[6]:

miasto Bełchatów
gromady Bełchatów, Bińków^[a], Bujny Szlacheckie, Chabielice, Domiechowice, Gręboszew^[b], Grocholice^[c], Janów, Kamień, Kaszewice, Kącik, Kleszczów, Kluki, Lubiec, Łękawa, Łękińsko, Parzno, Ruszczyn, Suchcice, Sromutka i Wadlew

1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla, a w ich miejsce reaktywowano gminy. Powiat bełchatowski podzielono na 1 miasto i 6 gmin^[7]:

miasto Bełchatów
gminy Bełchatów, Drużbice, Grocholice, Kleszczów, Kluki i Szczerców

Powiat nie obejmował wówczas miasta Zelów^[8] i gminy Zelów, które należały do powiatu łaskiego ani gminy Rusiec, którą powołano w powiecie pajęczańskim (obie w woj. łódzkim)^[7]. Objął natomiast gminę Szczerców, należącą do 1954 roku do powiatu łaskiego.

Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu bełchatowskiego włączono do nowo utworzonego województwa piotrkowskiego^[9].

1 lutego 1977 roku zniesiono gminę Grocholice, której większość obszaru włączono do gminy Bełchatów^[10] oraz fragmentarycznie do miasta Bełchatowa (Grocholice i Zamoście), do którego równocześnie przyłączono także część obszaru gminy Bełchatów (m.in. Bińków i Politanice)^[11]. 1 października 1982 roku z gminy Drużbice wyłączono sołectwo Ostoja i włączono je do gminy Zelów^[12]. 1 stycznia 1988 roku do Bełchatowa przyłączono część wsi Ludwików, Zdzieszulice Dolne i Zdzieszulice Górne z gminy Bełchatów^[13]. 27 listopada 1996 roku miasto Bełchatów zostało określone jako gmina miejska^[14]. 1 października 1998 roku z gminy Drużbice wyłączono wieś Świerczyna oraz osadę Kociołki-Las, włączając je do gminy Dłutów^[15].

Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku w nowym województwie łódzkim przywrócono powiat bełchatowski^[16]. W porównaniu z obszarem z 1975 roku powiat został zwiększony o gminy Rusiec (jedyna gmina powiatu która należała do województwa sieradzkiego) i Zelów. Gminy Grocholice nie odtworzono.

W porównaniu z obszarem z 1956 roku jedynie obszar dawnej gromady Ruszczyn leży obecnie na terenie powiatu radomszczańskiego – pozostałe są ponownie w powiecie bełchatowskim.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2018):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	112 997	100	57 663	51,03	55 334	48,97
Miasto	65 068	57,58	33 429	29,58	31 639	28,00
Wieś	47 929	42,42	24 234	21,45	23 695	20,97

Piramida wieku mieszkańców powiatu bełchatowskiego w 2014 roku

Warunki przyrodnicze[edytuj | edytuj kod]

Największymi rzekami przepływającymi przez powiat bełchatowski są Widawka, Grabia, Pilsia.

Sąsiednie powiaty[edytuj | edytuj kod]

Powiaty sąsiadujące z powiatem bełchatowskim to:

Transport[edytuj | edytuj kod]

Powiat bełchatowski leży na skrzyżowaniu szlaków drogowych i kolejowych w relacji północ – południe i wschód – zachód. Przez obszar powiatu przebiegają drogi krajowe, wojewódzkie i powiatowe.

Drogi krajowe: 74 S8 - Wieluń – Kielce.

Drogi wojewódzkie: 483 relacji Łask – Szczerców – Gmina Nowa Brzeźnica – granica województwa Łódzkiego, 484 relacji Buczek (Łask)-Zelów – Bełchatów – Kamieńsk, 485 relacji Pabianice – Wadlew – Bełchatów, 480 Sieradz – Widawa – Szczerców, 473 relacji Łask - Wadlew - Piotrków Tryb, 476 Nowy Świat(DK74) - Kanada(DK74).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Obecnie dzielnica Bełchatowa; obecna nazwa Binków.
↑ Obecna nazwa Gręboszów.
↑ Obecnie dzielnica Bełchatowa.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .
↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .
↑ GUS, Tabl.II, 30 czerwca 2020 .
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Łodzi
↑ Powiat bełchatowski w liczbach, w oparciu o dane GUS.
↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 286.
↑ ^a ^b Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974.
↑ Od 13 listopada 1954 roku prawa osiedla (Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 253), od 31 stycznia 1957 roku prawa miejskie (Dz.U. z 1957 r. nr 5, poz. 22).
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.
↑ Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 11.
↑ Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 12.
↑ Dz.U. z 1982 r. nr 23, poz. 166.
↑ M.P. z 1987 r. nr 38, poz. 342
↑ Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612.
↑ Dz.U. z 1997 r. nr 130, poz. 847.
↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652.

[7] Obecnie dzielnica Bełchatowa; obecna nazwa Binków.

[8] Obecna nazwa Gręboszów.

[9] Obecnie dzielnica Bełchatowa.

[1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .

[2] , Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .

[3] GUS, Tabl.II, 30 czerwca 2020 .

[autonazwa1-4] Urząd Statystyczny w Łodzi

[populacja2018-5] Powiat bełchatowski w liczbach, w oparciu o dane GUS.

[6] Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 286.

[zarys-10] Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974.

[11] Od 13 listopada 1954 roku prawa osiedla (Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 253), od 31 stycznia 1957 roku prawa miejskie (Dz.U. z 1957 r. nr 5, poz. 22).

[12] Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.

[13] Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 11.

[14] Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 12.

[15] Dz.U. z 1982 r. nr 23, poz. 166.

[16] M.P. z 1987 r. nr 38, poz. 342

[17] Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612.

[18] Dz.U. z 1997 r. nr 130, poz. 847.

[19] Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[b]

[c]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Miasta na prawach powiatu	Łódź (siedziba) Piotrków Trybunalski Skierniewice
Powiaty	bełchatowski brzeziński kutnowski łaski łęczycki łowicki łódzki wschodni opoczyński pabianicki pajęczański piotrkowski poddębicki radomszczański rawski sieradzki skierniewicki tomaszowski wieluński wieruszowski zduńskowolski zgierski
Inne zagadnienia	Podział administracyjny Herb Flaga

Miasta	Bełchatów Zelów
Gminy miejskie	Bełchatów
Gminy miejsko-wiejskie	Zelów
Gminy wiejskie	Bełchatów Drużbice Kleszczów Kluki Rusiec Szczerców

Przynależność wojewódzka	woj. łódzkie
Miasta (1956–75)	Bełchatów (← od 1956)
Gromady (1956–72)	Bełchatów (← 1956) Bełchatów (1961–72) Bińków (← 1956–61) Bujny Szlacheckie (← 1956–72) Chabielice (← 1956–72) Dobrzelów (1956–61) Domiechowice (← 1956–72) Drużbice (1961–72) Gręboszew (← 1956–61) Grocholice (← 1956–72) Janów (← 1956–58) Kamień (← 1956–68) Kaszewice (← 1956–72) Kącik (← 1956–58) Kleszczów (← 1956–72) Kluki (← 1956–72) Lubiec (← 1956–61) Łękawa (← 1956–68) Łękińsko (← 1956–72) Parzno (← 1956–68) Ruszczyn (← 1956–68) Sromutka (← 1956–72) Suchcice (← 1956–72) Szczerców (← 1961–72) Wadlew (← 1956–72)
Gminy wiejskie (1973–75)	Bełchatów Drużbice Grocholice Kleszczów Kluki Szczerców