Mikroplastik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Cząsteczki mikroplastiku w paście do zębów

Mikroplastik – cząsteczki tworzyw sztucznych o średnicy mniejszej niż 5 milimetrów. Mikroplastik używany jest do produkcji niektórych produktów, między innymi brokatu, pasty do zębów czy kremów z filtrem. Powstaje on również na skutek powolnej degeneracji tworzyw sztucznych[1], na przykład butelek PET. Pojęcie mikroplastik jest często używane w kontekście zagrożeń jakie niesie on dla środowiska naturalnego[2].

Rodzaje[edytuj | edytuj kod]

Wtórny i pierwotny[edytuj | edytuj kod]

Mikroplastik rozróżnia się na mikroplastik pierwotny i mikroplastik wtórny. Pierwotny to już wyprodukowane w małych rozmiarach cząsteczki przeznaczone stosowane chociażby przy produkcji kosmetyków czy ubrań. Mikroplastik wtórny powstaje w wyniku rozdrobnienia cząsteczek z większych produktów pochodzenia sztucznego. Przykładem mikroplastiku wtórnego są chociażby cząsteczki zrzucane z odzieży podczas prania[3].

Nanoplastik[edytuj | edytuj kod]

W ciągu ostatnich lat naukowcy zaczęli coraz częściej używać terminu nanoplastik przy opisywaniu cząstek mniejszych niż kilka mikrometrów. Jedną z przyczyn popularyzacji terminu jest fakt, że nanoplastiki są zdecydowanie trudniejsze do odizolowania z otoczenia niż mikroplastiki. Zwraca się uwagę na to, że dzięki jeszcze mniejszemu rozmiarowi, cząsteczki istnieje ryzyko większej penetracji tkanek organizmów niż w przypadku mikroplastików[4]. W 2022 po raz pierwszy wykryto obecność nanoplastików na obu biegunach Ziemi[5].

Występowanie i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Mikroplastik szczególnie zagraża organizmom żyjącym w morzach i oceanach. Jest zjadany przez żyjące tam zwierzęta i w ten sposób podróżuje w górę łańcucha pokarmowego. Do 2018 mikroplastik odnaleziono w ponad 114 gatunkach zwierząt wodnych[6]. Cząsteczki mikroplastiku występują też w dużych ilościach na plażach, w piasku – na głębokości nawet kilkudziesięciu centymetrów[7]. Naukowcy zaobserwowali również, że mikroplastik występuje nawet na Arktyce – w badanym przez nich składzie pokrywy lodowej[8]. Jak wynika z najnowszych badań, cząsteczki mikroplastiku są zagrożeniem nie tylko dla zwierząt żyjących w wodach. Przenoszone mogą być również przez owady, co oznacza, że mogą zalegać również w organizmach zwierząt żywiących się owadami[9]. Zanieczyszczenie gleby mikroplastikiem, może powodować zaburzenia jej funkcjonowania i negatywnie wpływać na funkcjonowanie chociażby dżdżownic czy skoczogonków[10].

W 2018 roku przeprowadzone zostało badanie na osobach z Wielkiej Brytanii, Finlandii, Włoch, Holandii, Polski, Rosji i Austrii. W kale wszystkich uczestników badania natrafiono na mikroplastik. Badacze sugerują, że do ciał badanych przedostał się wraz z pożywieniem. We wcześniejszych badaniach udowodniono obecność mikroplastiku w wodzie z kranu, wodzie butelkowanej, rybach oraz piwie[11]. Obecność tworzyw sztucznych w organizmach ludzi może mieć negatywny wpływ na ich zdrowie. Przykładowo uważa się, że Bisfenol A może zaburzać gospodarkę hormonalną[12].

Badania przeprowadzone w Niemczech w 2018 wykazały, że głównym źródłem zanieczyszczenia mikroplastikiem jest transport drogowy[13]. Naukowcy szacują także, że za ok. 35% zanieczyszczenia mikroplastikiem w oceanach odpowiadają tekstylia[14].

W 2022 roku badacze z Wolnego Uniwersytetu w Amsterdamie wykryli obecność plastiku w 17 próbkach krwi z 22 badanych. Według autorów badania, połowa badanych próbek krwi miała w sobie ślady plastiku typu PET, a połowa z przebadanych - polistyren[15].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Co to jest mikroplastik i skąd się bierze?, papierowe.slomki.biz [dostęp 2020-01-20] (pol.).
  2. ↑ Wykład dr hab. Beaty Grobelnej nt. mikroplastiku. targi-zerowaste.pl. [dostęp 2018-11-18].
  3. ↑ Microplastics – Pollution Tracker [dostęp 2022-08-21] (ang.).
  4. ↑ Nanoplastic should be better understood, „Nature Nanotechnology”, 14 (4), 2019, s. 299–299, DOI: 10.1038/s41565-019-0437-7, ISSN 1748-3395 [dostęp 2022-08-21] (ang.).
  5. ↑ Nanoplastic pollution found at both of Earth’s poles for first time, the Guardian, 21 stycznia 2022 [dostęp 2022-08-21] (ang.).
  6. ↑ microplastics, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  7. ↑ Mikroplastik na plażach. naukawpolsce.pap.pl. [dostęp 2018-11-18].
  8. ↑ Mikroplastik dotarł do arktycznego lodu. tech.wp.pl. [dostęp 2018-11-18].
  9. ↑ Owady mogą przenosić mikroplastik. www.rp.pl. [dostęp 2018-11-18].
  10. ↑ Ewelina Ratajczak, Iwona Mośkowiak (Kórnik), Aleksandra M. Staszak, MIKROPLASTIK - MEGAPROBLEM, „Wszechświat”, marzec 2021.
  11. ↑ Mikroplastik w ludzkich organizmach. www.wprost.pl. [dostęp 2018-11-18].
  12. ↑ Bisfenol A. echa.europa.eu. [dostęp 2018-11-18]. (ang.).
  13. ↑ Jürgen Bertling, Ralf Bertling, Leandra Hamann, Kunststoffe in der Umwelt: Mikro- und Makro- plastik. Ursachen, Mengen, Umweltschicksale, Wirkungen, Lösungsansätze, Empfehlungen, Fraunhofer-Institut für Umwelt-, Sicherheits- und Energietechnik.
  14. ↑ Your Laundry Sheds Harmful Microfibers. Here’s What You Can Do About It., Wirecutter: Reviews for the Real World, 5 sierpnia 2021 [dostęp 2022-08-21] (ang.).
  15. ↑ Naukowcy odnaleźli mikroplastik we krwi człowieka, Rzeczpospolita [dostęp 2022-08-21] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikroplastik&oldid=68421409”