Muzeum Ziemi PAN w Warszawie

Muzeum Ziemi PAN
Biały Pałacyk na Frascati, siedziba główna muzeum
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	Aleja Na Skarpie 20/26, 27 Warszawa
Data założenia	9 czerwca 1948
Zakres zbiorów	kolekcje geologiczne i paleontologiczne
Wielkość zbiorów	ponad 170 000 okazów
Dyrektor	Ryszard Szczęsny
Położenie na mapie Warszawy Muzeum Ziemi PAN
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Muzeum Ziemi PAN
Położenie na mapie Polski Muzeum Ziemi PAN
52°13′44,69″N 21°01′43,02″E
Strona internetowa

Wystawa stała Granity, granity...

Wystawa czasowa z cyklu Natura Sztuka

Skały eksponowane wokół Białego Pałacyku na Frascati

Fragment ekspozycji w willi Pniewskiego

Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk w Warszawie – wielodziałowa placówka muzealna gromadząca zbiory geologiczne, a także prowadząca prace badawcze i dokumentacyjne oraz prowadząca działalność w zakresie popularyzacji nauk o Ziemi i upowszechniania wiedzy przyrodniczej.

Historia

W 1932 powołano w Warszawie Towarzystwo Muzeum Ziemi, którego celem było utworzenie Muzeum Ziemi. Jednocześnie Towarzystwo gromadziło zbiory, prowadziło prace badawcze oraz wydawało pisma naukowe. Jednak samo muzeum powstało dopiero w 1948, a stałą, obecną siedzibę otrzymało ono w 1950, w której w 1951 została otwarta pierwsza stała ekspozycja muzealna. W 1966 powiększyło się o pozyskany budynek przy Alei Na Skarpie nr 27. Pierwszym dyrektorem muzeum był Stanisław Małkowski (1889-1962), który piastował swą funkcję do 1950, kolejnym dyrektorem była Antonina Halicka (1908-1973) kierująca placówką do 1973. Funkcję dyrektora w latach 1974-2008 sprawował Krzysztof Jakubowski. Od 1959 muzeum to działa w ramach Polskiej Akademii Nauk.

Siedziba

Siedzibą Muzeum Ziemi są dwie zabytkowe budowle położone w centrum stolicy, niedaleko Placu Trzech Krzyży, przy Al. Na Skarpie 20/26 i 27. Wraz z przyległymi terenami ekspozycyjnymi na otwartej przestrzeni znajdują się w obrębie dawnego zespołu pałacowo-ogrodowego "Na Górze".

Twórcą projektu zabudowy był architekt Szymon Bogumił Zug (1733–1807), który stworzył w tym miejscu rezydencję ogrodową dla brata króla, księcia Kazimierza Poniatowskiego. W roku 1781, na zboczu wąwozu, stanął reprezentacyjny budynek z dwiema dużymi salami i okazałą główną elewacją zdobioną kolumnadą. Posesja zmieniała kilkakrotnie właścicieli, aż w końcu około 1850 roku nabyli ją Braniccy. Wówczas wzniesiono pałacyk z gankiem kolumnowym. Obiekt ten, poważnie zniszczony w trakcie działań wojennych został odrestaurowany przez Biuro Odbudowy Stolicy z przeznaczeniem na Muzeum Ziemi. Sąsiedni budynek, na zboczu wąwozu, po śmierci księcia Kazimierza Poniatowskiego (1800) mieścił przez pewien czas Lożę Masońską, a później Muzeum Zoologiczne Branickich. W latach 1935–1938 został gruntownie przebudowany według projektu znanego architekta Bohdana Pniewskiego (1897–1965), który mieszkał tu i tworzył do końca swego życia. W czasie Powstania Warszawskiego w 1944 roku budynek stanowił ważny punkt oporu powstańców toczących zacięte walki w rejonie ulicy Książęcej i Placu Trzech Krzyży. Pozostał po nich niezwykły ślad w postaci utrwalonych na marmurowych schodach plam krwi nieznanego uczestnika walk powstańczych. Miejsce to, upamiętnione zostało specjalną tablicą.

Zbiory

Zbiory Muzeum Ziemi liczą obecnie ponad 170 tys. obiektów pochodzących z obszaru Polski i różnych regionów świata. Są wśród nich wartościowe kolekcje minerałów i skał, kamieni ozdobnych oraz meteorytów, zasobne zbiory skamieniałości roślin i zwierząt. Zasłużoną renomą cieszą się bogate zbiory bursztynu zaliczane do najprzedniejszych kolekcji przyrodniczych w świecie. Odrębną kategorię stanowią cenne archiwalia z zakresu historii nauk o Ziemi.
Zbiory Biblioteki Muzeum Ziemi, liczą ponad 51 000 jednostek inwentarzowych, będąc jednym z większych i liczących się w Polsce zasobów piśmiennictwa specjalistycznego, z zakresu nauk o Ziemi.

Działalność

Zgromadzone zbiory wykorzystywane są do celów badawczych i popularyzatorskich. Różnorodna formy upowszechniania nauk o Ziemi i programy edukacyjne adresowane są do szerokich kręgów odbiorców począwszy od dzieci i młodzieży aż po publiczność "trzeciego wieku". Systematyczna działalność wystawiennicza obejmuje organizację wystaw stałych, czasowych i objazdowych prezentowanych we własnej siedzibie oraz różnych ośrodkach w kraju i za granicą.

Wystawy stałe i stoiska ekspozycyjne

• Ziemia jest jedna
• Procesy kształtujące oblicze Ziemi
• Z przeszłości geologicznej Ziemi
• Granity, granity...
• Kiedy powstał węgiel
• Historia geologii
• Uczeni z zakresu nauk o Ziemi na znakach pocztowych
• Z archiwalnego skarbca Muzeum Ziemi
• Pancerni władcy dawnych mórz
• Świat roślin i zmiany klimatu
• Bursztyn - od płynnej żywicy do sztuki zdobniczej
• Meteoryty - kamienie z nieba
• Mineralogiczny alfabet
• Wielkie ssaki epoki lodowcowej

Wystawy czasowe

• Ekspozycje z cyklu: Natura Sztuka

Ekspozycje na otwartej przestrzeni

• Zabytkowe głazy narzutowe
• Lapidarium - Kamienie budowlane Polski
• Żywe skamieniałości

Ekspozycja historyczna

• Śladami krwi powstańczej - unikatowe ślady krwi z okresu Powstania Warszawskiego 1944 r., zachowane na marmurowych schodach w budynku Muzeum przy Al. Na Skarpie 27 (tzw. willa B. Pniewskiego).

Bibliografia

• K. Jakubowski, 1982: Muzeum Ziemi - tradycje i współczesność. Przegląd Geologiczny, 12.