Niecka miechowska
Niecka miechowska – jednostka geologiczna w południowej Polsce, wypełniona osadami górnej kredy, południowy fragment synklinorium szczecińsko-łódzko-miechowskiego.
Położenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Niecka miechowska rozciąga się z północnego zachodu na południowy wschód, od Radomska i Przedborza do brzegu nasunięcia karpackiego między Krakowem i Dębicą, a częściowo przedłuża się pod osadami Kotliny Sandomierskiej oraz Karpatami[1][2].
Geograficznie niecka miechowska stanowi podłoże Wyżyny Małopolskiej pomiędzy Jurą Krakowsko-Wieluńską a Górami Świętokrzyskimi, czyli Wyżyny Przedborskiej i Niecki Nidziańskiej oraz zachodniej części Kotliny Sandomierskiej[3].
Położenie geologiczne[edytuj | edytuj kod]
Od południowego zachodu graniczy z monokliną śląsko-krakowską, a od północnego wschodu z południowo-wschodnią częścią antyklinorium środkowopolskiego. Od północnego zachodu od niecki mogileńsko-łódzkiej oddziela je antyklina Sulejowa i elewacja przedborska. Na południu i południowym wschodzie kryje się pod osadami zapadliska przedkarpackiego i utworami płaszczowin karpackich[1].
Budowa geologiczna[edytuj | edytuj kod]
Niecka miechowska jest węższa na północnym zachodzie, a rozszerza się ku południowemu wschodowi. Również w tym kierunku strop podłoża się podnosi, niecka ulega spłyceniu, a osady kredy wyklinowują się. Osady górnokredowe osiągają maksymalną miąższość 800–1000 m[1].
Najstarszymi znanymi utworami niecki są detrytyczne osady permu, występujące lokalnie w rowach tektonicznych. Miąższości osadów triasu i jury dolnej i jury środkowej są niewielkie. Dopiero węglanowe utwory jury górnej (oksfordu i kimerydu) osiągają miąższość do 1000 m. Nie ma tu osadów kredy dolnej. Sedymentacja osadów górnokredowych rozpoczęła się w albie. Leżą one dyskordantnie na wapieniach kimerydu lub starszych utworach jurajskich. W spągu zalegają jasnoróżowe lub żółte piaski, a nad nimi piaskowce glaukonitowe z fauną morską albu górnego. Wyżej zalegają cenomańskie wapniste piaskowce glaukonitowe, a nad nimi turońskie margle, wapienie inoceramowe i otwornicowe oraz gezy. Osady każdego kolejnego piętra mają szerszy zasięg. W santonie wapienie stopniowo zanikają, a ich miejsce zajmują margle i gezy; pojawia się większa ilość kwarcu, glaukonitu i fosforytów. Brak tu górnych ogniw mastrychtu[1].
Niecka miechowska ma budowę asymetryczną − skrzydło północne jest bardziej strome, a południowe bardziej łagodne[1].
Powstanie[edytuj | edytuj kod]
Niecka miechowska została ostatecznie uformowana w czasie fazy laramijskiej orogenezy alpejskiej[1].
Podłoże[edytuj | edytuj kod]
Podłoże niecki stanowią skały metamorficzne bloku małopolskiego[1].
Nadkład[edytuj | edytuj kod]
Nadkład niecki tworzą osady paleogenu, neogenu i czwartorzędu[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Ewa Stupnicka, Marzena Stempień-Sałek: Geologia regionalna Polski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, wyd. 4 zmienione, Warszawa 2016, ISBN 978-83-235-2022-1
- ↑ Jerzy Nawrocki, Anna Becker (red. nauk.): Atlas geologiczny Polski, PIG-PIB, Warszawa 2017, ISBN 978-83-7863-667-0
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa 2002, ISBN 83-01-13897-1
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ewa Stupnicka, Marzena Stempień-Sałek: Geologia regionalna Polski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, wyd. 4 zmienione, Warszawa 2016, ISBN 978-83-235-2022-1
- Andrzej Żelaźniewicz i in.: Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław 2011, ISBN 978-83-63377-01-4
- Jerzy Nawrocki, Anna Becker (red. nauk.): Atlas geologiczny Polski, PIG-PIB, Warszawa 2017, ISBN 978-83-7863-667-0