Srbosjek

Srbosjek (dosłownie serbosiek^[1]– zarzynacz Serbów – po chorwacku) – nóż zaprojektowany do celów rolniczych, który swoją obecną nazwę uzyskał przez masowe wykorzystywanie do eksterminacji więźniów ustaszowskich obozów koncentracyjnych, głównie Serbów w czasie II wojny światowej w Niepodległym Państwie Chorwackim.

Konstrukcja noża umożliwia wygodne korzystanie z innych narzędzi – np. cepów, grabi – bez konieczności odkładania go, co jest korzystne przy pracach wymagających częstej zmiany narzędzi – np. młocka. Serbosiek był produkowany podczas II wojny światowej przez niemiecką fabrykę Gebrüder Gräfrath, mieszczącą się w Solingen, na specjalne zamówienie marionetkowego rządu chorwackiego. Używany był podczas masowych mordów na więźniach w obozie koncentracyjnym w Jasenovcu^[2] i w innych miejscach^[3]^[4]^[5].

Zbrodniarz Petar Brzica w 1942 jako kat przy użyciu serbosieka poderżnął gardła, według różnych źródeł, od 670 do 1360 nowo przybyłym więźniom do obozu w Jasenovcu w ciągu jednej nocy^[6]^[7]^[8]^[9]^[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Jasenovac – „Auschwitz Bałkanów”
↑ The Career of Andrija Artukovic
↑ Jasenovački logor smrti, dr Nikola Nikolić, 1948
↑ Takozvana NDH, dr Mladen Colic, Deltapres, Beograd 1973
↑ Vatikan i Jasenovac, Vladimir Dedijer, Dokumenti (Beograd: “Rad”, 1987)
↑ Barry Lituchy: Jasenovac and the Holocaust in Yugoslavia. Wyd. 1. New York: Jasenovac Research Institute, 2006. (ang.).
↑ Nikola Nikolić: Taborišče smrti – Jasenovac. 1969, s. 293.
↑ AlanA. Greenhalgh AlanA., The Glass Half Full, s. 68, ISBN 0-9775844-1-0, Cytat:

Wherever they went they experienced similar cruelty from the Ustashe guards. They heard stories about the fierce butcher, Petar Brzica, who boasted that during one night alone he killed 1,360 prisoners.

(ang.).
↑ „Taborišče smrti – Jasenovac” Nikola Nikolić (autor), Jože Zupančić (tłumacz), 1969, s. 293 „Tisto noč je ustaš Pero Brzica v hitrosti in spretnosti svojega krvniškega posla prekosil vse ustaške klavce. Sam je namreč zaklal 670 internircev jasenovškega taborišča. Med seboj so tekmovali v klavskem poslu Brzica, Bonzo, Šipka, Zrinušić in še nekaj drugi klavci, ki pa so za Brzico znatno zaostajali.”
↑ „Nedjelja”, Zagrzeb, 19 października 1942 . /opisane w: C.I.C.I. Christiana C.I.C.I., Sângeroasa destrămare: Iugoslavia, Editura Sylvi, 1994, s. 170, ISBN 973-9175-01-5 (rum.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

M. Ickiewicz-Sawicka, Prawne i kryminologiczne aspekty zbrodni ludobójstwa serbskiej ludności na Bałkanach w XX wieku - wybrane zagadnienia, „Elpis“, 15 (26), 2013, z. 27 (40), s. 179, przypis nr 32.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia z muzeum obozu w Jasenovacu. arhivrs.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
The Vatican's Holocaust - Avro Manhattan. reformation.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-11)].(ang.)
Jasenovac Research Institute. jasenovac.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-27)].(ang.)
Blood and Ashes of Jasenovac by Lordan Zafranovic

[1] Jasenovac – „Auschwitz Bałkanów”

[jasenovac-2] The Career of Andrija Artukovic

[nikolic-3] Jasenovački logor smrti, dr Nikola Nikolić, 1948

[colic-4] Takozvana NDH, dr Mladen Colic, Deltapres, Beograd 1973

[dedijer-5] Vatikan i Jasenovac, Vladimir Dedijer, Dokumenti (Beograd: “Rad”, 1987)

[6] Barry Lituchy: Jasenovac and the Holocaust in Yugoslavia. Wyd. 1. New York: Jasenovac Research Institute, 2006. (ang.).

[7] Nikola Nikolić: Taborišče smrti – Jasenovac. 1969, s. 293.

[8] AlanA. Greenhalgh AlanA., The Glass Half Full, s. 68, ISBN 0-9775844-1-0, Cytat:

Wherever they went they experienced similar cruelty from the Ustashe guards. They heard stories about the fierce butcher, Petar Brzica, who boasted that during one night alone he killed 1,360 prisoners.

(ang.).

[9] „Taborišče smrti – Jasenovac” Nikola Nikolić (autor), Jože Zupančić (tłumacz), 1969, s. 293 „Tisto noč je ustaš Pero Brzica v hitrosti in spretnosti svojega krvniškega posla prekosil vse ustaške klavce. Sam je namreč zaklal 670 internircev jasenovškega taborišča. Med seboj so tekmovali v klavskem poslu Brzica, Bonzo, Šipka, Zrinušić in še nekaj drugi klavci, ki pa so za Brzico znatno zaostajali.”

[10] „Nedjelja”, Zagrzeb, 19 października 1942 . /opisane w: C.I.C.I. Christiana C.I.C.I., Sângeroasa destrămare: Iugoslavia, Editura Sylvi, 1994, s. 170, ISBN 973-9175-01-5 (rum.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]