Nocek duży

Nocek duży
Myotis myotis
(Borkhausen, 1797)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Rodzina	mroczkowate
Rodzaj	nocek
Gatunek	nocek duży
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Nocek duży (Myotis myotis) – gatunek ssaka z rzędu nietoperzy z rodziny mroczkowatych.

Opis

Długość ciała wynosi 7-8 cm, rozpiętość skrzydeł 35-44 cm, masa ciała 25-40 g. Uszy owalne, dosyć szerokie. Ciało ma ubarwienie dość zróżnicowane u różnych osobników. Grzbiet ciała ma barwę od szarobrunatnej (u osobników młodocianych) do brązowej (u dorosłych), spód ciała jest biały. Skrzydła mają barwę ciemnobrązową.

Występowanie

W Polsce występuje głównie w południowo-zachodniej części kraju (jego miejscem zimowania jest MRU – Międzyrzecki Rejon Umocniony). Brak go jak dotąd na Suwalszczyźnie i Polesiu, zaś z Pojezierza Mazurskiego i Podlasia znane są tylko stwierdzenia pojedynczych osobników. Jedna z największych kolonii rozrodczych nocków dużych w Polsce znajduje się na strychu kościoła we Wleniu na Dolnym Śląsku. Występują też w Ojcowskim Parku Narodowym oraz na Wyżynie Olkuskiej (Czerna).

Biotop

Zamieszkuje głównie w osiedlach ludzkich, latem kryjąc się na dużych strychach, wieżach kościelnych i w innych budowlach. Zimuje w piwnicach, fortyfikacjach, opuszczonych kopalniach, w jaskiniach. Na południu Europy kryjówki podziemne są wykorzystywane również latem, jako miejsca rozrodu. W Polsce tylko dwie kolonie rozrodcze wykorzystują tego typu schronienia – są to jaskinia Studnisko w rezerwacie Sokole Góry (Olsztyn koło Częstochowy) oraz podziemia Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego (rezerwat przyrody Nietoperek). Wybiera miejsca, gdzie temperatura nie spada w zimie powyżej kilku stopni Celsjusza. Sen zimowy trwa od września (lub października, gdy jesień jest ciepła) do kwietnia. Żeruje w dojrzałych lasach z ubogim podszytem, na świeżo skoszonych łąkach, murawach, w sadach ze starymi drzewami.

Tryb życia

Często tworzy kolonie, przy czym zwykle są to kolonie samic, samce żyją samotnie. Żywi się owadami, głównie chrząszczami z rodziny biegaczowatych, które zbiera z powierzchni ziemi. Na polowanie wylatuje nocą, po zapadnięciu ciemności. Polując, lata wolno i dosyć nisko, najczęściej w lasach o niskim runie i słabo wykształconym podszycie, jak również na pastwiskach i świeżo skoszonych łąkach.

Rozród

Samica rodzi jedno młode, po ciąży trwającej około 5-6 tygodni. Rodzi się one ślepe. Otwiera oczy po około 7 dniach, usamodzielnia się po 8 tygodniach, a dojrzałość płciową osiąga po 15-18 tygodniach. Nocki duże żyją do 37 lat.

Ochrona

W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie. Przykładem czynnej ochrony jest wymiana pokrycia dachu, montaż platform ułatwiających zbieranie guana oraz adaptacje mikrosiedlisk poprawiające warunki bytowania i bezpieczeństwo kolonii.

Wędrówki

Nocki duże odbywają nieraz dalekie wędrówki między miejscami rozrodu i hibernacji. Zaobrączkowana samica tego gatunku w 1993 r. przeleciała 227 km z Niemiec na zimowisko w podziemiach Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego w zachodniej Polsce.

Zobacz też

Ssaki Polski, fauna Polski.

Bibliografia

1. Konrad Sachanowicz, Mateusz Ciechanowski: Nietoperze Polski. Tomasz Cofta (rysunki). Warszawa: MULTICO, 2005. ISBN 83-7073-401-4.
2. Internetowy magazyn przyrodniczy. [dostęp 6 grudnia 2007].