ORP Warszawa (1968)
| |
| Projekt | |
|---|---|
| Oznaczenie NATO |
Kashin Mod. |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
15 listopada 1966 |
| Wodowanie |
6 lutego 1968 |
 Marynarka Wojenna ZSRR
| |
| Nazwa |
Smiełyj |
| Wejście do służby |
27 grudnia 1969 |
| Wycofanie ze służby |
1987 |
 Marynarka Wojenna
| |
| Nazwa |
ORP Warszawa |
| Wejście do służby |
9 stycznia 1988 |
| Wycofanie ze służby |
5 grudnia 2003 |
| Los okrętu |
złomowany |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 3850 t |
| Długość |
146,2 metra |
| Szerokość |
15,8 metra |
| Zanurzenie |
4,8/6,8 metra |
| Napęd | |
| cztery turbiny gazowe o mocy 17 650 kW (24000 KM) każda napędzające dwie śruby napędowe | |
| Prędkość |
35 w. (v maks.)/18 w (v ekon.) |
| Zasięg |
5000 Mm (v ekon.), 2700 Mm (v maks.) |
| Uzbrojenie | |
| 4 wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych P-21 i P-22 Termit (4×I) 4 działa uniwersalne 76 mm AK-726 (2×II) 4 działka plot 30 mm AK-630M (4×I) 2 × II wyrzutnie pocisków plot Wołna-P 2 wyrzutnie rbg RBU-6000 (2×XII) | |
| Wyrzutnie torpedowe |
5 × 533 mm |
| Wyposażenie | |
| lądowisko dla śmigłowca Anakonda | |
| Załoga |
315 |
ORP Warszawa (stały numer burtowy: 271) – polski niszczyciel rakietowy projektu 61MP (w kodzie NATO: typu Modified Kashin), pełniący służbę w Marynarce Wojennej w latach 1988–2003; poprzednio radziecki Smiełyj, wodowany w 1968 roku i służący w marynarce wojennej ZSRR od 1969 roku. Był drugim niszczycielem rakietowym, a trzecim okrętem o tej nazwie. Był okrętem flagowym polskiej Marynarki Wojennej i jej ostatnim niszczycielem.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Budowa i służba w ZSRR
[edytuj | edytuj kod]
Drugi niszczyciel rakietowy o nazwie ORP „Warszawa” został zbudowany w stoczni nr 445 im. 61 komunardów w Mikołajowie (ówczesna Ukraińska SRR) i początkowo pełnił służbę w radzieckiej marynarce pod nazwą „Smiełyj” (odważny), jako duży okręt zwalczania okrętów podwodnych (BPK – bolszoj protiwołodocznyj korabl). Położenie stępki miało miejsce 15 listopada 1966 roku, a wodowanie 6 lutego 1968 roku[1]. Budowę prowadzono pod numerem stoczniowym 1711[1]. Został wciągnięty na listę floty ZSRR 20 grudnia 1968, a wszedł do służby 27 grudnia 1969 roku[2].
9 stycznia 1970 roku „Smiełyj” wszedł w skład Floty Czarnomorskiej[2]. W 1972 roku odbył służbę bojową w 5. Eskadrze Operacyjnej na Morzu Śródziemnym[3]. Między 11 grudnia 1972 a 31 grudnia 1974 roku został zmodernizowany w macierzystej stoczni w Mikołajowie do projektu 61MP, otrzymując m.in. cztery wyrzutnie rakiet woda-woda, cztery kierowane radarowo działka kalibru 30 mm AK-630 i lepszą stację hydrolokacyjną Płatina z anteną holowaną[4]. Kontynuował następnie służbę we Flocie Czarnomorskiej, operując również na Morzu Śródziemnym. We wrześniu 1976 roku odwiedził Mesynę, w kwietniu 1978 roku Algier, a w kwietniu 1979 roku Rijekę w Jugosławii[5]. W 1981 roku „Smiełyj” po kolejnej służbie bojowej na Morzu Śródziemnym przeszedł na Bałtyk i został przeniesiony do Floty Bałtyckiej[5]. Od grudnia 1982 do stycznia 1985 przeszedł remont kapitalny w Rydze[6]. W bliżej nieokreślonym czasie dwie wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych Wołna zostały zmodernizowane do standardu Wołna-P, z dodatkowym kanałem optycznym (przyjętego na uzbrojenie w 1976 roku)[7][3]. W październiku 1987 roku okręt przybył do Polski w celu przekazania, lecz został skreślony formalnie z listy floty ZSRR dopiero 5 marca 1988 roku[2].
Służba w Polsce
[edytuj | edytuj kod]W tym czasie polska Marynarka Wojenna poszukiwała nowego okrętu flagowego, w związku z wycofaniem poprzedniego niszczyciela projektu 56 ORP „Warszawa”. Zakładano zakup w ZSRR dozorowca (fregaty) projektu 1135, lecz kryzys gospodarczy spowodował odstąpienie od tych planów (cena w 1986 roku miała wynosić 5,28 mld zł)[8]. Zamiast tego, ZSRR zgodził się wydzierżawić Polsce dosyć już stary okręt przeciwpodwodny projektu 61MP, przy czym czynsz miał wynosić 346,6 mln zł rocznie[8]. 6 października 1987 roku zawarto umowę siedmioletniej dzierżawy dla Polski niszczyciela „Smiełyj”[8]. W połowie października okręt został przyprowadzony przez radziecką załogę, po czym do 27 listopada trwało przeszkalanie załogi, a w grudniu odbywał się proces przekazywania okrętu[3]. „Warszawa” stała się pierwszym w historii Marynarki Wojennej okrętem wyposażonym w lądowisko dla śmigłowca oraz sonar z anteną holowaną[9].
Uroczyste podniesienie polskiej bandery oraz nadanie nowej nazwy ORP „Warszawa” i numeru burtowego 271 nastąpiło 9 stycznia 1988 w Porcie Wojennym Gdynia[10]. Matką chrzestną była Krystyna Antos, pracownica Huty Warszawa. Trzon załogi stanowiła kadra zawodowa służąca na poprzednim niszczycielu „Warszawa”, w tym dowódca kmdr ppor. Jerzy Wójcik[11]. Początkowo okręt zaklasyfikowano jako duży okręt zwalczania okrętów podwodnych, a dopiero po 9 miesiącach zmieniono klasyfikację na niszczyciel rakietowy[3]. Wchodził w skład 3 Flotylli Okrętów jako samodzielny pododdział[3]. Stał się okrętem flagowym Marynarki Wojennej[10]. 13 lipca 1988 roku z niszczyciela odpalono pierwsze rakiety w polskiej służbie, na poligonie radzieckim pod Bałtyjskiem[12]. W połowie 1989 roku „Warszawa” weszła w skład Zjednoczonej Eskadry Okrętów Floty Bałtyckiej Układu Warszawskiego, z okrętami radzieckimi i NRD, biorąc następnie udział w ćwiczeniu Poligon '89[13]. 9 kwietnia 1990 roku odbyło się w Gdyni pierwsze lądowanie śmigłowca PZL W-3 Sokół na pokładzie „Warszawa”, będące prawdopodobnie pierwszym lądowaniem śmigłowca na pokładzie okrętu Marynarki Wojennej[14]. Okręt odbył kilka wizyt zagranicznych w 1989 i 1992 roku, w tym pierwszą od 13 lat wizytę polskiego okrętu w Londynie 9-12 maja 1989 roku i pierwszą wizytę polskiego okrętu w porcie zachodnioniemieckim – Kilonii 7-10 kwietnia 1992 roku[13]. Na przełomie 1992 i 1993 Polska odkupiła niszczyciel od Rosji za niską cenę, w zamian za anulowanie rosyjskich długów względem Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni (razem z okrętami podwodnymi ORP „Dzik” i „Wilk”)[10].
Jesienią 1993 roku okręt rozpoczął remont średni w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni, trwający do 1995, połączony z wymianą radarów nawigacyjnych Wołga na polskie[15][16]. Pomimo spekulacji wyrażanych w piśmiennictwie, dotyczących celowości wymiany rakiet przeciwlotniczych i przeciwokrętowych na nowocześniejsze oraz zabudowy hangaru dla stale bazującego śmigłowca ZOP w miejsce wieży rufowej[15], nie doszło z przyczyn finansowych do żadnej większej modernizacji w polskiej służbie[17]. Niszczyciel w dalszym okresie nie był intensywnie używany[16]. Między innymi w dniach 23-28 maja 1999 roku brał udział w ćwiczeniach Marynarki Pirania ′99[18]. Z większych manewrów międzynarodowych, wziął tylko udział 2-3 sierpnia 1999 roku w ćwiczeniach na Bałtyku z NATO-wskim zespołem Stałych Sił Morskich Atlantyku STANAVFORLANT, podczas którego m.in. na pokładzie „Warszawy” lądowały śmigłowce z innych okrętów[16][19]. Po raz ostatni niszczyciel opuścił biało-czerwoną banderę 5 grudnia 2003 w macierzystym porcie, kończąc tym samym swoją niemal 16-letnią służbę w polskiej Marynarce Wojennej. Skreślony z listy floty został 1 grudnia 2003, a 5 grudnia opuszczono banderę[16].
W polskiej służbie okręt przeszedł prawie 40 000 Mm, wystrzelił ćwiczebnie m.in. 48 pocisków plot (w tym dwa przed formalnym przekazaniem 15 grudnia 1987), 8 pocisków przeciwokrętowych, 32 torpedy[12]. Marynarka Wojenna posiadała 22 pociski przeciwlotnicze W-601 po pierwszym niszczycielu „Warszawa” i dodatkowo dokupiła 70[12].
Wobec nieznalezienia nabywcy przez Agencję Mienia Wojskowego, został w 2005 roku sprzedany na złom[20]. 29 sierpnia 2005 został przeholowany z Gdyni do Gdańska, a następnie zezłomowany na terenie byłej Stoczni Gdańskiej[20].
15 sierpnia 2004 r.
Informacje ogólne
[edytuj | edytuj kod]- projekt: CKB-53 w Leningradzie
- budowa: Stocznia im. 61 Komunardów w Mikołajowie.
- położenie stępki: 15 listopada 1966
- wodowanie: 6 lutego 1968
- modernizacja: 1972–1974 (do standardu 61MP)
- podniesienie bandery:
- radzieckiej: 27 grudnia 1969
- polskiej: 9 stycznia 1988
- przydział:
- Marynarka Wojenna ZSRR: Flota Czarnomorska, następnie Flota Bałtycka
- Marynarka Wojenna: 3 Flotylla Okrętów (kolejni polscy dowódcy okrętu: kmdr por. Jerzy Wójcik, kmdr por. Zdzisław Płaczek, kmdr por. Krzysztof Maćkowiak)
Dane techniczne
[edytuj | edytuj kod]- wymiary:
- długość – 146,2 metra
- szerokość – 15,8 metra
- zanurzenie:
- bez podkadłubowej stacji hydrolokacyjnej – 4,8 metra
- z podkadłubową stacją hydrolokacyjną – 6,8 metra
- wyporność:
- standardowa – 3850 ton
- normalna – 4250 ton
- pełna – 4950 ton
- napęd główny: cztery turbiny gazowe, po dwie typu DE-59P i DE-59L o mocy 17 650 kW (24000 KM) każda napędzające dwie śruby napędowe
- prędkość:
- maksymalna – 35 węzłów
- ekonomiczna – 18 węzłów
- zasięg:
- przy prędkości ekonomicznej – 5000 mil morskich
- przy prędkości maksymalnej – 2700 mil morskich
- prędkość:
- autonomiczność – 20 dób
- załoga – 315 osób
Uzbrojenie
[edytuj | edytuj kod]- dwie podwójne armaty uniwersalne kalibru 76 mm AK-726, zapas 2400 nabojów[3]
- cztery szybkostrzelne, sześciolufowe armaty morskie kalibru 30 mm AK-630M, zapas 12 000 nabojów
- cztery pojedyncze wyrzutnie KT-97B dla pocisków przeciwokrętowych P-21 i P-22 Termit, zapas 4 rakiety[3]
- dwie podwójne wyrzutnie ZIF-101 dla rakiet przeciwlotniczych W-601 systemu M-1 Wołna-P, zapas 32 pociski[3]
- pięciorurowa wyrzutnia torpedowa PTA-53-61 kalibru 533 mm dla torped przeciw okrętom podwodnym SET-53M, zapas 5 torped
- dwie dwunastoprowadnicowe wyrzutnie RBU-6000 rakietowych bomb głębinowych RGB-60, zapas 120 bomb
- lądowisko dla śmigłowca W-3RM Anakonda.
Wyposażenie wykrywania celów i kierowania uzbrojeniem
[edytuj | edytuj kod]- system kierowania przeciwokrętowym uzbrojeniem rakietowym Koral-E
- stacja radiolokacyjna dozoru powietrznego MR-310 Angara (Head Net-C)
- stacja radiolokacyjna dozoru powietrznego MR-500 Kliwer (Big Net)
- dwie stacje radiolokacyjne naprowadzania rakietowego uzbrojenia przeciwlotniczego Jatagan-P[3]
- dwie stacje radiolokacyjne kierowania ogniem artylerii głównego kalibru MR-105 Turiel[3]
- dwie stacje radiolokacyjne kierowania ogniem artylerii małego kalibru MR-123 Wympieł-A[3]
- stacja hydrolokacyjna z anteną podkadłubową i anteną holowaną MGK-335 Płatina[3]
- stacja hydroakustyczna MG-409K do współpracy z bojami hydroakustycznymi (zdemontowana w 1994 roku)[3]
- system rozpoznawczy swój-obcy Nichrom-RR[3]
- system walki radioelektronicznej MP-401P Start z 4 wyrzutniami celów pozornych PK-16[3]
- system kierowania uzbrojeniem przeciw okrętom podwodnym Buria-61M[3]
Wizyty zagraniczne (od 1989 r.)
[edytuj | edytuj kod]- 9-12 maja 1989: Londyn
- 11-14 września 1989: Sztokholm
- 21-24 września 1989: Ryga
- 5-9 października 1989 Warnemünde i Rostock
- 7-10 kwietnia 1992: Kilonia
- 1-10 września 1992: Amsterdam
Dowódcy
[edytuj | edytuj kod]Źródło[6]:
- od 1988: kmdr por. Jerzy Wójcik
- od października 1990: kmdr por. Zdzisław Płaczek
- od 19 listopada 1998: kmdr ppor. Krzysztof Maćkowiak[13]
Moneta NBP
[edytuj | edytuj kod]26 kwietnia 2013 roku Narodowy Bank Polski wydał monetę okolicznościową 2 zł, w serii „Polskie Okręty”: Niszczyciel rakietowy „Warszawa”. Dane techniczne:
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Kostriczenko i Prostokiszyn 1999 ↓, s. 19.
- ↑ a b c Bierieżnoj 1995 ↓, s. 12.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Rochowicz 2015 ↓, s. 62.
- ↑ Kostriczenko i Prostokiszyn 1999 ↓, s. 19, 27.
- ↑ a b Kostriczenko i Prostokiszyn 1999 ↓, s. 27.
- ↑ a b c Opuszczenie bandery...
- ↑ Kostriczenko i Prostokiszyn 1999 ↓, s. 8.
- ↑ a b c Rochowicz 2018 ↓, s. 20-23.
- ↑ Robert Gardiner (red.), Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996, s. 312.
- ↑ a b c Ciślak 1995 ↓, s. 30-31.
- ↑ Rochowicz 2015 ↓, s. 52, 62.
- ↑ a b c Rochowicz 2015 ↓, s. 62, 66-67.
- ↑ a b c d Rochowicz 2015 ↓, s. 64-65.
- ↑ Jarosław Ciślak. Pierwsze lądowanie śmigłowca Marynarki Wojennej na pokładzie okrętu. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 3/2010. XV (99), s. 28, marzec 2010.
- ↑ a b Ciślak 1995 ↓, s. 41-42.
- ↑ a b c d Rochowicz 2015 ↓, s. 66.
- ↑ Rochowicz 2015 ↓, s. 65-66.
- ↑ J.C. & J.W. „Pirania '99”. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4/99. IV (17), s. 5, 1999. Warszawa. ISSN 1426-529X.
- ↑ Ciślak Jarosław, Jacek Krzewiński. Zespół okrętów NATO STANAVFORLANT w Gdyni. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 5/99. IV (18), s. 21, 1999. Warszawa. ISSN 1426-529X.
- ↑ a b Największy okręt wojenny Marynarki Wojennej RP. Niszczyciel ORP Warszawa (271). „Morza, Statki i Okręty”. 5/2005. X (53), s. 13, wrzesień-październik 2005. Warszawa: Magnum-X sp. z o.o.. ISSN 1426-529X.
- ↑ NBP Niszczyciel rakietowy „Warszawa”.
- ↑ NBP Monety okolicznościowe w 2013 r.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej. 6. ISBN 83-86776-08-0.
- Opuszczenie bandery na ORP Warszawa, w: „Morza, Statki i Okręty” nr 2/2004, s. 9.
- W. Kostriczenko, A. Prostokiszyn: „Pojuszczije friegaty”. Bolszyje protiwołodocznyje korabli projekta 61. 1999, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 1/1999. (ros.).
- Robert Rochowicz. ORP Warszawa (II). Po co nam był ten niszczyciel?. „Morze, Statki i Okręty”. Nr specjalny 1/2015, 2015. Warszawa. ISSN 1426-529X.
- Robert Rochowicz. Ostatnia dekada Marynarki Wojennej PRL. „Morze”. Nr 1/2018. IV (28), styczeń 2018. Warszawa. ISSN 2543-5469.
- S. Bierieżnoj: Sowietskij WMF 1945-1995. Kriejsiera, bolszyje protiwołodocznyje korabli, esmincy. 1995, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 1/1995. (ros.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Bractwo ORP Warszawa (po polsku)
- Szczegółowy opis ORP Warszawa. militarium.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-12)]. (po polsku)
- Zdjęcie satelitarne ORP Warszawa w Gdyni (Google Earth)