Władysław Hibner
 Władysław Hibner (1893-1925) | |
| Data i miejsce urodzenia |
1 maja 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 sierpnia 1925 |
| Zawód, zajęcie |
działacz komunistyczny |
Władysław Hibner (ur. 1 maja 1893 w Łodzi, zm. 21 sierpnia 1925 w Warszawie)[1] – polski działacz komunistyczny, stracony za zabójstwa.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Mateusza i Joanny z Pawlińskich[2]. Jego dziadek Franciszek pochodził z okolic Liberca (Tojżki pow. Reichenberg) i był gospodarzem w Anastazowie par. Parzno. Od 1912 roku był członkiem PPS-Lewicy, a od 1918 Komunistycznej Partii Polski. Był jednym z organizatorów łódzkiej Rady Delegatów Robotniczych. W 1919 roku został w Polsce skazany na 5 lat więzienia za działalność komunistyczną. Po odbyciu części kary został deportowany do ZSRR w ramach wymiany więźniów politycznych, gdzie został uwolniony. W Moskwie był jednym z organizatorów Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom (razem z Julianem Marchlewskim), reprezentował następnie Polskę w Komitecie Wykonawczym MOPR. W październiku 1924 został nielegalnie przerzucony z powrotem do Polski. Pod przybranym nazwiskiem Oktawian[a][3] Turowicz wszedł w skład Komitetu Warszawskiego KPP.
W lipcu 1925 razem z Władysławem Kniewskim i Henrykiem Rutkowskim zgłosił się na ochotnika do zabójstwa Józefa Cechnowskiego, który został zidentyfikowany jako agent policji w ruchu komunistycznym. Hibner objął dowództwo grupy. 17 lipca 1925 zamachowcy oczekiwali na spotkanie z Cechnowskim na ul. Zgoda w Warszawie, podczas którego mieli go zastrzelić. Podczas próby wylegitymowania przez dwóch wywiadowców policyjnych, Hibner, Kniewski i Rutkowski zaczęli strzelać, a Hibner ciężko ranił policjanta Kazimierza Lesińskiego[4]. Podczas ucieczki, gonieni przez policjantów i przechodniów, Hibner z Rutkowskim ostrzeliwali się, raniąc kilka osób. Na ul. Chmielnej ranili śmiertelnie studenta Aleksandra Kempnera. Na ul. Złotej zdołali uprowadzić dorożkę, którą jednak wkrótce porzucili na rogu ul. Twardej. Podczas dalszej ucieczki Hibner i Rutkowski postrzelili śmiertelnie policjanta starszego posterunkowego Feliksa Witmana oraz postrzelili matkę z dzieckiem. Obaj zamachowcy ukryli się następnie w składzie węgla przy ul. Żelaznej 21, gdzie podczas ataku policji ranili kilku dalszych policjantów. Ostatecznie ranni zostali ujęci przez policję.
Za popełnione czyny, Hibner wraz z pozostałymi dwoma zamachowcami, został skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie. Prezydent RP Stanisław Wojciechowski nie skorzystał z prawa łaski. Wszyscy trzej zostali rozstrzelani 21 sierpnia 1925 o godz. 4.00 w Cytadeli Warszawskiej przez pluton egzekucyjny wystawiony ze składu 30 Pułku Strzelców Kaniowskich, w obecności lekarza inspekcyjnego garnizonu, kapitana lekarza doktora Józefa Henryka Sommera[5][6].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]W czasach PRL Hibner, Kniewski i Rutkowski byli uznani za bohaterów ruchu robotniczego, m.in. nazywano ich imionami ulice (m.in. w Koszalinie, Poznaniu, Gdańsku, Rybniku, Tarnowie, Hajnówce i Warszawie). W oficjalnej propagandzie i wydawnictwach encyklopedycznych byli przedstawiani jako straceni za próbę zamachu na prowokatora. Ich śmierć kreował na bohaterską m.in. Wiktor Woroszylski w propagandowym wierszu Ci, co zginęli.
W 1950, w 25. rocznicę śmierci, w miejscu egzekucji przy murze warszawskiej Cytadeli urządzono park im. Kniewskiego, Hibnera i Rutkowskiego i odsłonięto pomnik-mauzoleum[7][8].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W policyjnym pitawalu, w gazecie „Policja 997” w artykule pt. „Terror w mieście” (str. 38) autor Jerzy Paciorkowski podaje imię Olimpiusz.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 4, Warszawa 1964
- ↑ akt ur. 1174/1893 w par. św. Krzyża w Łodzi
- ↑ Jerzy Paciorkowski: Terror w mieście. Hibner, Kniewski i Rutkowski, Policyjny Pitawal. Gospodarstwo Pomocnicze KGP Karat, 2009-10. s. 38-39. [dostęp 2015-09-24].
- ↑ Kurjer Warszawski : wydanie wieczorne. R. 105, 1925, nr 231, 19 sierpnia 1925 [dostęp 2016-08-18].
- ↑ Wyrok i rozstrzelanie komunistycznych terrorystów, „Polska Zbrojna” Nr 228 z 21 sierpnia 1925 roku, s. 5. Kapitan lekarz doktor Józef Henryk Sommer w 1924 roku był młodszym lekarzem Wojskowego Więzienia Śledczego Nr 1 w Warszawie, a w 1928 roku pozostawał w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr V. Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 996, 1018, 1083. Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 714, 733.
- ↑ Władysław Kniewski (1902–1925), Henryk Rutkowski (1903–1925). Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2015-08-10].
- ↑ Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 150. ISBN 83-03-00447-6.
- ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 142. ISBN 83-7005-211-8.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Włodzimierz Kalicki: 17 lipca 1925. Czerwone Chicago w: Gazeta Wyborcza - Duży Format
- Antologia polskiej poezji rewolucyjnej „Serce narodu”, Warszawa 1954.