Organizacja Państw Turkijskich
| |
 Państwa członkowskie Obserwatorzy | |
| Siedziba |
Stambuł (Sekretariat Generalny) |
|---|---|
| Członkowie | |
| Sekretarz Generalny | |
| Honorowy Prezydent |
Nursułtan Nazarbajew (dożywotnio) |
| Utworzenie |
3 października 2009 |
| Strona internetowa | |
Organizacja Państw Turkijskich (tur. Türk Devletleri Teşkilatı; do 12 listopada 2021 tur. Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi)[1], pol. Rada Współpracy Państw Języków Turkijskich (Rada Turkijska)) – organizacja międzynarodowa zrzeszająca państwa, w których językiem urzędowym są języki turkijskie. Sekretariat Generalny znajduje się w Stambule. Kraje członkowskie organizacji to: Azerbejdżan, Kazachstan, Kirgistan, Turcja i Uzbekistan. Turkmenistan nie jest obecnie (2020) członkiem Rady Współpracy ze względu na neutralny status, jednak poprzez swoje kulturowe dziedzictwo jest możliwy akces tego państwa do organizacji w przyszłości[2]. Od 2018 r. status obserwatora przy Radzie Współpracy mają Węgry[3].
3 września 2018 wybrano Baghdada Amreyeva, kazachskiego polityka, na sekretarza generalnego organizacji[4]. W 2019 r. dożywotnim honorowym prezydentem Rady Współpracy Państw Języków Turkijskich został Nursułtan Nazarbajew, prezydent Kazachstanu w latach 1991–2019 (był on jednym z głównych inicjatorów powołania tego typu organizacji)[5][6]. W listopadzie 2021 na szczycie w Stambule organizacja zmieniła nazwę na: Organizacja Państw Turkijskich (ang. Organization of Turkic States)[7].
Organizacja Państw Turkijskich jest obserwatorem w Organizacji Współpracy Gospodarczej. Podobny status stara się uzyskać również w Organizacji Narodów Zjednoczonych i Organizacji Współpracy Islamskiej[potrzebny przypis].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Rada Współpracy Państw Języków Turkijskich została założona 3 października 2009 r. na mocy porozumienia w Nachiczewaniu[8], podpisanego przez rządy Azerbejdżanu, Kazachstanu, Kirgistanu i Turcji[9].
W 2012 r. przyjęto oficjalną niebiesko-białą flagę. 30 kwietnia 2018 r. ogłoszono, że do organizacji przystąpi Uzbekistan[10]. Kraj jednak dopiero w kolejnym roku formalnie wystąpił o członkostwo[11].
Od końca 2018 r. status obserwatora posiadają Węgry i mogą ubiegać się o pełne członkostwo[3]. W 2020 r. Ukraina oznajmiła, że chce ubiegać się o status obserwatora[12][13]. 3 maja 2021 r. Afganistan oficjalnie złożył wniosek o uzyskanie statusu obserwatora w organizacji[14][15].
Szczyty organizacji
[edytuj | edytuj kod]Kolejne szczyty Rady Współpracy odbywały się w: Ałmaty (2011), Biszkeku (2012), Qəbəli (2013), Bodrumie (2014), Astanie (2015), Czołpon-Acie (2018), Baku (2019), Stambule (2021), Astanie (2023), Szuszy (szczyt informacyjny 2024)[16][17].
15 października 2019 r. w Baku odbył się jubileuszowy 7. Szczyt Rady Państw Współpracy Języków Turkijskich, podczas którego obchodzono 10-lecie istnienia organizacji. Wzięli z nim udział: prezydent Azerbejdżanu İlham Əliyev, prezydent Kirgistanu Sooronbaj Dżeenbekow, prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan, prezydent Uzbekistanu Shavkat Mirziyoyev oraz premier Węgier Viktor Orbán. Do wzięcia udziału w szczycie zaproszono również Turkmenistan, który reprezentował Purli Agamuradow[18].
10 kwietnia 2020 r. odbył się, zwołany z inicjatywy prezydenta Azerbejdżanu, nadzwyczajny szczyt, podczas którego w formie wideokonferencji omawiano walkę z pandemią wirusa COVID-19. Wziął w niej udział Tedros Adhanom, dyrektor generalny Światowej Organizacji Zdrowia[19][20].
Szczyt w Stambule w 12 listopada 2021 roku odbywał się pod hasłem: „Zielone technologie i inteligentne miasta w epoce cyfrowej”. Podjęto na nim decyzje dotyczące przekształcenia struktury organizacji i uzyskania mapy drogowej jej wspólnych celów w ramach dokumentu wizji na rok 2040[21].
Sekretarze generalni
[edytuj | edytuj kod]Stan na 2023-02-03[22].
- Halil Akıncı, Turcja (2010-2014)
- Ramil Hasan, Azerbejdżan (2014-2018)
- Baghdad Amreyev, Kazachstan (2018-2022)[4]
- Kubanychbek Omuraliev, Kirgistan (od 2022)[23].
Państwa członkowskie
[edytuj | edytuj kod]Członkowie
[edytuj | edytuj kod]- Turcja (państwo założycielskie)
- Kazachstan (państwo założycielskie)
- Azerbejdżan (państwo założycielskie)
- Kirgistan (państwo założycielskie)
- Uzbekistan (od 2018 r., formalnie 2019 r.)
Obserwatorzy
[edytuj | edytuj kod]- Węgry (od 2018 r.)[3].
- Turkmenistan (od 2021)[24].
- Cypr Północny (od 2022)[25].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Türk Konseyi Hakkında [online], Türk Keneşi, 4 grudnia 2020 [dostęp 2023-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-04] (tur.).
- ↑ The Turkic world is on the edge of a historic revival [online], The Turkic world is on the edge of a historic revival [dostęp 2020-12-29] (ang.).
- ↑ a b c Hungary is now part of the assembly of “Turkic Speaking Countries” [online], Hungarian Free Press, 25 listopada 2018 [dostęp 2020-12-29] (ang.).
- ↑ a b Secretary General [online], Türk Keneşi [dostęp 2020-12-29].
- ↑ Vakkas Doğantekin, Nazarbayev made honorary president of Turkic Council [online], Anadolu Agency, 24 maja 2019 [dostęp 2023-02-03] (ang.).
- ↑ Statement on granting the First President of the Republic of Kazakhstan-Elbasy, H.E Nursultan Nazarbayev, the status of the life-time Honorary President of the Turkic Council | News [online], Türk Devletleri Teşkilatı, 24 maja 2019 [dostęp 2023-02-03] (ang.).
- ↑ History of Organization [online], Türk Devletleri Teşkilatı [dostęp 2023-02-03].
- ↑ Organization / Key Documents [online], Türk Devletleri Teşkilatı [dostęp 2023-02-03] (ang.).
- ↑ About Turkic Council. General Information [online], Cooperation Council of Turkic Speaking States, 13 lipca 2011 [dostęp 2023-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-13] (ang.).
- ↑ Uzbekistan decides to join ‘Turkic alliance’ during Erdogan’s visit – Turkey News [online], Hürriyet Daily News [dostęp 2020-12-29] (ang.).
- ↑ Uzbekistan Officially Applies For Membership In Turkic Council [online], RadioFreeEurope/RadioLiberty [dostęp 2020-12-29] (ang.).
- ↑ Ukraine seeks to obtain observer status in Turkic Council [online], www.ukrinform.net [dostęp 2020-12-29] (ang.).
- ↑ Dışişleri Bakan Yardımcısı açıkladı [online], www.haberturk.com [dostęp 2020-12-29] (tur.).
- ↑ Secretary General of the Turkic Council received Afghan Ambassador [online], Türk Keneşi [dostęp 2021-07-18].
- ↑ [Yesterday...] [online], Twitter [dostęp 2021-07-18] (ang.).
- ↑ APK: Borrell: Orban nie dostał mandatu do zacieśniania relacji z Organizacją Państw Turkijskich. msn.com/pl, 2024-07-07. [dostęp 2024-07-07]. (pol.).
- ↑ PAP: Viktor Orban wziął udział w szczycie Organizacji Państw Turkijskich. Jest reakcja UE. wnp.pl/rynki-zagraniczne, 2024-07-06. [dostęp 2024-07-07]. (pol.).
- ↑ 7th Summit of the Turkic Council was held in Baku [online], Türk Keneşi [dostęp 2020-12-30].
- ↑ Official web-site of President of Azerbaijan Republic [online], en.president.az [dostęp 2020-12-29] (ang.).
- ↑ Leaders of the Turkic Council held an Extraordinary Summit on 10 April 2020 on Corona Virus Epidemy [online], Türk Keneşi [dostęp 2020-12-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-04-24].
- ↑ Merve Ayşe Kızılaslan, Turkic states make groundbreaking decisions, envision a strong alliance [online], TRT World, 14 grudnia 2021 [dostęp 2022-11-12] (ang.).
- ↑ Secretary General, Former Secretaries General [online], Türk Devletleri Teşkilatı [dostęp 2023-02-03].
- ↑ Tatyana Kudryavtseva, Kubanychbek Omuraliev to become Secretary General of OTS – [online], 24.kg, 11 listopada 2022 [dostęp 2022-11-12] (ang.).
- ↑ Turkic Council reforms into Organization of Turkic States [online], Turkic Council reforms into Organization of Turkic States [dostęp 2022-11-12] (ang.).
- ↑ Turkish Republic of Northern Cyprus admitted to Organization of Turkic States as observer [online], www.aa.com.tr [dostęp 2022-11-11].