Paparzyn
53°21′57″N 18°38′02″E/53,365833 18,633889| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
366[2] |
| Strefa numeracyjna |
56 |
| Kod pocztowy |
86-212[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CCH |
| SIMC |
0849095 |
Położenie na mapie gminy Stolno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego  | |
| 53°21′57″N 18°38′02″E/53,365833 18,633889[1]
| |
Paparzyn – (daw. niem. (1421 r.) Pampirsin, Pamperste, Pimperzino, od 1570 r. Paparzin[4]) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Stolno.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Wieś królewska położona była w 1664 roku w województwie chełmińskim[5]. W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Paparzyn, po jej zniesieniu w gromadzie Robakowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 366 mieszkańców[2]. Jest ósmą co do wielkości miejscowością gminy Stolno.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Paparzyn jest po raz pierwszy wzmiankowany w 1394, był wtedy osadą w komturii starogrodzkiej. W XV wieku wieś liczy 30 łanów, w 1421 wójt z Lipienka otrzymywał z Paparzyna czynsz w wysokości 15 grzywien i 1 wiardunku[6]. W latach 1437 - 1438 wieś była własnością Zakonu Krzyżackiego we władaniu wójta Lipienka, który miał we władaniu 30 łanów, w tym 22 1/2 łana osobowego, czynsz wynosił 20 szk. z łanu[7].
Po II Pokoju Toruńskim wieś weszła w obręb województwa chełmińskiego. Leżała na terenie powiatu chełmińskiego, w obrębie parafii Wabcz[4]. Sama wieś należała do ewangelickiej parafii Wielkie Łunawy[8].
W 1570 Paparzyn stał się własnością królewską, dzierżawcą był Marcin Dulski, który miał 13 łanów chłopskich, 15 zagrodników, 2 komornice i karczmę[9]. Po potopie szwedzkim wieś podupadła, w 1664 wieś dzierżawił Przystanowski. W 1765 Paparzyn nadano rodowi von Keyserlingk, później właścicielami była rodzina von Stole (od 1856)[8], oprócz nich dzierżawcą w miejscowości był Max Reichel, który w 1885 stał się właścicielem[8]. W Paparzynie istniała też gorzelnia, hodowano bydło i owce. Po ojcu, właścicielem wsi staje się Kurt Reichel, od 1921 drugim właścicielem wsi jest Wilhelm Fritz[10].
Wieś w latach 60. XIX w. miała być zamieszkiwana przez 283 mieszkańców (180 katolików oraz 98 ewangelików), znajdowało się 42 budynki, w tym 20 domów. We wsi znajdował się folwark Waldhof, obejmujący ok. 200 ha[8].
W 1868 r. we wsi znajdowały się gorzelnia parowa, hodowla owiec oraz bydła[8]. W latach 70. lat XIX w. w prowadzono prace archeologicznie, gdzie odkryto znacznych rozmiarów cmentarzysko, które miało znajdować się pomiędzy wsią Paparzyn oraz Linowo (dzisiaj Wielkie Łunawy). Odkrycia dokonano na wzgórzu zwanym ,,Białogórzem"[8]. Prace w tamtym miejscu podjęto w latach 1872-1876 po przypadkowym znalezieniu[11]. Tamtejsze cmentarzysko (określane jako cmentarzysko skrzyniowe) miało być rozkopane przez Constantyna Florkowskiego oraz Scharloka z Grudziądza. Florkowski odsłonił tam 20 grobów skrzyniowych, przy których znaleziono dwie popielnice oraz kilka, zniszczonych pokrywek[12][11]. Natomiast Scharlok w sowich wykopaliskach znalazł 7 całych urn popielicowych oraz 8 pokrywek[11]. Znaleziska były przez pewien czas w prywatnych kolekcjach odkrywców. Dwie całe urny miały znajdować się w miejskiej szkole dziewczęcej, a druga w prywatnej kolekcji dr Abrahama Lissauera. Wg. Folriańskiego na tamtym cmentarzysku przez cały okres aż do odnalezienia zniszczono, znaleziono, wydobyto ok. 200 urn[13], a także miałby być widoczne obszary, w których dokonywano palenia ciał[13].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Przez wieś przechodzi droga krajowa nr 55. Między miastami Chełmno i Grudziądz.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 96915
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 917 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2023-05-24].
- ↑ Opis królewszczyzn w województwach chełmińskim, pomorskim i malborskim w roku 1664, wydał Józef Paczkowski, Toruń 1938, s. 2.
- ↑ Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu (ihpan.edu.pl)
- ↑ Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2023-05-24].
- ↑ a b c d e f Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 7, red. B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1886, s. 846.
- ↑ Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2023-05-24].
- ↑ Gabriela Mazur, Leksykon Miejscowości powiatu chełmińskiego, 2020, ISBN 978-83-7591-751-2.
- ↑ a b c G. Ossowski, Mapa archeologiczna Prus Zachodnich (dawniéj Królewskich) z przyległemi częściami W. Ks. Poznańskiego : tekst objaśniający, Kraków 1881, s. 69.
- ↑ M. Kurzyńska, Constanty Florkowski, jeden z założycieli Muzeum Starożytności w Grudziądzu (1819-1894), ,,Rocznik Grudziądzki" 19 (2011), red. W. Sieradzan, ss. 375 - 376.
- ↑ a b G. Ossowski, Mapa archeologiczna Prus Zachodnich (dawniéj Królewskich) z przyległemi częściami W. Ks. Poznańskiego : tekst objaśniający, Kraków 1881, s. 70.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Park wiejski w Paparzynie (dawny park dworski)
-
Tablica informacyjna w parku -
Plac zabaw w parku -
Park wiejski
