Pieczarka łąkowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Pieczarka łąkowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

pieczarkowate

Rodzaj

pieczarka

Gatunek

pieczarka łąkowa

Nazwa systematyczna
Agaricus campestris L
Sp. pl. 2: 1173 (1753)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Starszy okaz pieczarki łąkowej
2012-02-13 Agaricus campestris L 199587 crop.jpg

Pieczarka łąkowa (Agaricus campestris L.) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[2].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji: Agaricus, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[2].

Synonimów naukowych ma ponad 60[3].

Nazwę pieczarka łąkowa podał Władysław Wojewoda w 1987 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten występuje też pod nazwami bedłka pieczarka, pieczarka inspektowa, pieczarka ogrodowa, pieczarka prawdziwa, pieczarka polna, pieczarka polowa, pieczarka zwyczajna[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kapelusz

Średnica 5–11 cm, u młodych okazów zamknięty i niemal kulisty, później półkulisty, na koniec płasko rozpostarty. Brzeg łuskowato spękany, powierzchnia jedwabiście włóknista, na wierzchołku występują rzadkie, przylegające łuseczki o brązowej barwie. Po uciśnięciu zmienia barwę na żółtawą lub brązowawą (starsze okazy)[5]. Barwa kapelusza początkowo biała, później szaroochrowa[6]. U dojrzałych grzybów, szczególnie podczas suchej pogody, górna powierzchnia kapelusza pęka i powstają na niej głębokie rowki i poletka[7]. Skórka daje się łatwo ściągnąć z całego kapelusza[8].

Blaszki

Gęste, przy trzonie wolne. Tylko w bardzo młodych, jeszcze zamkniętych owocnikach są białe, potem stają się różowe i wiekiem coraz ciemniejsze; czekoladowobrązowe, do czarnobrązowych[9]. W starych owocnikach od zarodników stają się fioletowoczarne.

Trzon

Wysokość 4–8 cm, grubość 1–2 cm, cylindryczny, pełny, łatwo odłamujący się od kapelusza, z białym błoniastym pierścieniem u góry. Powierzchnia gładka, biała, u starszych okazów brunatna[5]. Pierścień jest niezbyt trwały i u starszych okazów zanika[8]. Górna część trzonu często jest różowawa od przeświecającego się miąższu. U starszych grzybów trzon jest ciemniejszy, brązowy lub rdzawobrunatny[7].

Miąższ

Biały, lub wodnistoróżowy po przekrojeniu miejscami różowieje. Powyżej blaszek i na trzonie pod blaszkami miąższ ma często szary odcień, a w podstawie trzonu pomarańczowy. Smak przyjemny, zapach lekko grzybowy[7].

Wysyp zarodników

Czarnobrązowy. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, o rozmiarach 7–10 × 5–6 µm[6]. Cystydy słabo rozwinięte, podstawki czterozarodnikowe[7].

Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]

Gatunek rozprzestrzeniony na całej kuli ziemskiej: poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, również na wielu wyspach[10]. W Europie Środkowej jest szeroko rozprzestrzeniony i dość częsty, jednakże wskutek zbyt intensywnego nawożenia łąk i pastwisk liczebność tego gatunku w Europie spada[8]. W Polsce jest pospolity[11].

Owocniki rosną bardzo szybko, po letnich obfitych deszczach czasami wyrastają w ciągu jednego dnia. To właśnie dzięki temu gatunkowi grzyba powstało powiedzenie „rosnąć jak grzyby po deszczu”. Owocniki pojawiają się od maja do października na łąkach, pastwiskach i w rowach przydrożnych, najczęściej na średnio nawożonych miejscach, np. na łąkach, gdzie pasie się bydło, na zaoranym polu uprawnym. Pieczarki te szczególnie preferują łąki i pola nawożone nawozem końskim[9].

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Dobry grzyb jadalny, nieco tylko mniej smaczny od uprawianej pieczarki dwuzarodnikowej (Agaricus bisporus)[7]. Pieczarka łąkowa nie jest uprawiana, ze względu na szybkie dojrzewanie owocników i krótki okres przydatności do spożycia[12]. Nadaje się jako dodatek do różnych mięsnych dań oraz do zup[13]. W badaniach laboratoryjnych stwierdzono, że wodne wyciągi z pieczarki łąkowej in vitro zwiększają wydzielanie insuliny, wpływając na metabolizm glukozy w organizmie; mechanizm tego działania nie został jednak wyjaśniony[14].

Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]

  • muchomor jadowity (Amanita virosa) i niektóre inne muchomory. Niebezpieczeństwo pomylenia istnieje jednak tylko w przypadku bardzo młodych, jeszcze zamkniętych owocników pieczarki łąkowej, które mają jeszcze białe blaszki, bardzo szybko jednak stają się one różowe, potem coraz ciemniejsze. Muchomory zawsze mają białe blaszki i trzon otoczony pochwą[9]
  • pieczarka biaława (Agaricus arvensis). Pospolity gatunek rosnący często poza lasami. Na trzonie posiada pierścień z łuseczkami, ma anyżkowy lub migdałowy zapach i bladoszaroróżowe blaszki podczas dojrzewania[11]
  • pieczarka miejska (Agaricus bitorquis). Ma ona jednak zawsze nagi kapelusz i podwójny pierścień na trzonie. Jadalna[13]
  • pieczarka dwuzarodnikowa (Agaricus bisporus). Rozróżnienie młodych okazów może być trudne, może pomóc miejsce pochodzenia (pieczarka dwuzarodnikowa pochodzi z uprawy), w sposób pewny można rozróżnić badaniem mikroskopowym[7].

Filatelistyka[edytuj | edytuj kod]

Poczta Polska wyemitowała 29 sierpnia 2014 r. znaczek pocztowy przedstawiający pieczarkę łąkową o nominale 2,35 . Autorem projektu znaczka była Marzanna Dąbrowska. Znaczek wydrukowano techniką offsetową, na papierze fluorescencyjnym, w nakładzie 400 000 szt.[15][16]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Agaricus campestris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  2. a b Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
  3. Species Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
  4. Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  5. a b Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  6. a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
  7. a b c d e f Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.
  8. a b c Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
  9. a b c Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
  10. Discover Life Maps. [dostęp 2014-10-27].
  11. a b Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
  12. Grigson, Jane (1975). The Mushroom Feast. London: Penguin. ISBN 0-14-046273-2.
  13. a b Aurel Dermek: Grzyby. 1981. ISBN 83-217-2357-8.
  14. Patrick Harding, Mushroom Miscellany, London: Collins, 2008, ISBN 978-0-00-728464-1, OCLC 230989144.
  15. Marek Jedziniak: Grzyby w polskich lasach. www.kzp.pl. [dostęp 2018-06-02]. (pol.).
  16. Grzyby w polskich lasach (2014). filatelistyka.poczta-polska.pl. [dostęp 2018-06-02]. (pol.).