Pirop
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny | |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
7–7,5 |
| Przełam |
muszlowy |
| Łupliwość |
brak |
| Pokrój kryształu |
często w postaci dwunastościanu rombowego, trapezoedru. Masywny do ziarnistego |
| Układ krystalograficzny | |
| Gęstość minerału |
3,52–3,87 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
czerwona i jej odcienie, niemal do koloru czarnego |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
szklisty |
| Współczynnik załamania |
1,74 |
| Dodatkowe dane | |
| Szczególne własności |
termochromizm - próbki bogate w chrom przybierają zielone zabarwienie po podgrzaniu |
Pirop – minerał z gromady krzemianów, należący do granatów szeregu piralspitu.
Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa piropos = „podobny do ognia”, co jest aluzją do czerwonej barwy minerału.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Właściwości[edytuj | edytuj kod]
Bardzo często tworzy doskonale wykształcone, izometryczne kryształy, najczęściej sześcienne lub dwunastościany rombowe. Najczęściej tworzy kryształy wrosłe, zaokrąglone, przypominające kulki. Tworzy kryształy mieszane ze spessartynem i umbalitem oraz z wieloma innymi granatami. Może zawierać wtrącenia apatytu, ilmenitu, pirotynu, pirytu, rutylu, sfalerytu.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w skałach głębinowych, zwłaszcza w perydotytach. Także w kimberlicie, gdzie współwystępuje z diamentami i serpentynitach. Z reguły nie tworzy wyraźnych kryształów, lecz raczej nieregularne ziarna. Przez wieki (ponad 500 lat) piropy wydobywano na dużą skalę w Czechach z aluwialnych żwirów i piasków rzecznych. Kamienie te nazywano czeskimi granatami lub czeskimi kamieniami. Ich obecność może wskazywać na obecność skał diamentonośnych.
Miejsca występowania:
- na świecie: Czechy (okolice Trebnic, na wzgórzach Linhorka,w okolicach Meronic – najsłynniejsze złoża piropu), RPA – Kimberley, Tanzania, Sri Lanka, Szkocja, Szwajcaria, Rosja, Niemcy.
- w Polsce: znaleźć go można w serpentynitach i granulitach w Górach Sowich, W Masywie Śnieżnika w Sudetach. Także okazjonalnie w Tatrach i piaskach plażowych nad Bałtykiem.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Stosowany jako materiał ścierny,
- służy do wyrobu narzędzi skrawających, szlifierskich i wierteł,
- ma znaczenie naukowe – wskaźnik warunków metamorfizmu,
- bywa wykorzystywany jako minerał wskaźnikowy przy poszukiwaniu diamentów,
- przezroczyste lub przeświecające kryształy są często spotykane w wyrobach jubilerskich.
Szczególnie interesujące są okazy zmieniające barwę w zależności od oświetlenia np. piropy z Norwegii w świetle dziennym są fioletowe; przy oświetleniu sztucznym – czerwone. Piropy z Tanzanii w oświetleniu dziennym są zielonawoniebieskie, a w sztucznym szkarłatne.
Szeroko stosowany w jubilerstwie. Okazy czyste i duże są rzadko spotykane. Większość trafiających na rynek granatów to granaty o składzie pośrednim. Przyjmuje się, że piropy czyste są zwykle ciemne i rzadko przekraczają masę 1-2 karatów.
Szwajcarskie i południowoafrykańskie piropy mają jaśniejszą barwę czerwoną niż rubinowoczerwone kamienie z Czech.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- W. Schumann: Minerały świata, O. Wyd.”Alma- Press” 2003 r.
- J. Bauer: Przewodnik Skały i minerały, Wyd. Multico 1997 r.
- K. Maślankiewicz: Kamienie szlachetne, Wyd. Geologiczne - 1982 r.
- N. Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych, Wyd. Alfa - 1986 r.
- C. Hall: Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. Wiedza i Życie - 1996 r.
- W. Schuman: Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. „Alma –Press” - 2004 r.