Granulit
Granulit, Leptynit – skała metamorficzna powstała na skutek przeobrażenia arkozy w warunkach metamorfizmu regionalnego. Zbudowana z drobnych ziarenek kwarcu, skaleni alkalicznych, granatów i ubogich w miki amfiboli[1]. Nazwa pochodzi od częstego wykształcenia granoblastycznego (F. Weiss, 1803). W literaturze fachowej granulit określany jest nieraz jako leptynit.
Skład mineralny[edytuj | edytuj kod]
Skalenie potasowe, plagioklazy, kwarc, pirop, almandyn, enstatyt, diopsyd, kyanit, silimanit, rutyl, ilmenit, korund, spinel, biotyt, hornblenda.
Cechy zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Barwa biała, szara, różowawa. Przełam nierówny, ziarnisty. Foliacja słabo zaznaczona, podkreślona smugami wzbogaconymi w granaty, kyanit i biotyt. W odsłonięciach widoczna charakterystyczna podzielność kostkowa.
Budowa wewnętrzna[edytuj | edytuj kod]
Struktura granoblastyczna, granofelsowa (ziarnista), gnejsowa, porfiroblastyczna, tekstura zbita, kierunkowa lub bezładna.
Powstawanie[edytuj | edytuj kod]
W środowisku bezwodnym, w strefach głębokiego metamorfizmu (strefa kata) – facja granulitowa[2]. W wyniku przeobrażeń obojętnych skał magmowych głębinowych (dioryt, gabro), kwaśnych i zasadowych wylewnych skał magmowych oraz osadowych (arkoza, szarogłaz, mułowce, tufy i tufity).
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Granulity należą do skał rzadkich, pojawiają się tylko w niektórych rejonach Ziemi, szczególnie w obrębie starych kontynentalnych platform prekambryjskich, oraz w strefach korzeniowych łańcuchów górskich.
W Polsce: Zagórze Śląskie, Bystrzyca Górna (Góry Sowie), Stary Gierałtów (Masyw Śnieżnika), w krystalicznym podłożu Suwalszczyzny i Mazur (stwierdzone wierceniami).
W świecie: Kanada, Grenlandia, Afryka (RPA, Algieria, Uganda), Madagaskar, Australia, Antarktyda, Brazylia, Indie, Sri Lanka, Rosja (Półwysep Kola, Syberia), USA (kompleks Adirondack), Szkocja, Szwajcaria, Czechy (Masyw Czeski), Włochy (Novara).
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- skała o znaczeniu naukowym
- materiał okładzinowy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Słownik Encyklopedyczny Geologia. [dostęp 2013-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)].
- ↑ Poradni Górnika t.1. s. 232.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Praca zbiorowa, Poradnik Górnika, tom 1, Dział: II, Mineralogia i petrografia, Wyg. Śląsk, Katowice 1972,Nr bibliografii narodowej PB 1927/73, str.232
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcie granulitu. nierzucajkamieniami.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-20)].
