Polatuchy
| Pteromyini[1] | |||||
| Brandt, 1855[2] | |||||
 Przedstawiciel plemienia – assapan południowy (Glaucomys volans) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię |
polatuchy | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Pteromys G. Cuvier, 1800 | |||||
| |||||
| Rodzaje | |||||
| |||||
Polatuchy[13][14] (Pteromyini) – plemię gryzoni z podrodziny wiewiórek (Sciurinae) w rodzinie wiewiórkowatych (Sciuridae). Są również nazywane latającymi wiewiórkami. Plemię liczy 42 gatunki, z których największym przedstawicielem jest Eupetaurus cinereus.
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała polatuchy dochodzi do 20 cm, długość ogona wynosi 12-15 cm. Jej ogon jest długi, szeroki i puszysty. Wzdłuż boków ciała, pomiędzy przednimi a tylnymi kończynami, ciągnie się owłosiony fałd skórny. Głowa jest zaokrąglona, uszy dobrze widoczne, oczy duże. Miękkie futerko na grzbiecie, głowie, ogonie i zewnętrznej stronie kończyn ma barwę szarą, na stronie brzusznej jest białe. Gdy nie lata, jej futro sprawia wrażenie, że jest dla niej zbyt obszerne.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Polatucha zasiedla lasy mieszane i iglaste Europy wschodniej i północnej oraz Azji[15][16]. Można ją spotkać głównie na Syberii, Łotwie, w Finlandii, Estonii. Jeszcze w XIX w. występowała również w Polsce (w Puszczy Białowieskiej)[17][18]. W niektórych rejonach występowania obserwowano spadek liczebności polatuchy spowodowany wycinaniem lasów, stanowiących jej naturalne środowisko.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Polatucha jest zwierzęciem aktywnym w nocy. Przebywa niemal wyłącznie w koronach drzew, poruszając się zręcznie między nimi dzięki odpowiednim przystosowaniom ostrym pazurkom, szerokiemu ogonowi (służącemu jako ster), a przede wszystkim „błonie lotnej”, czyli fałdowi skóry ciągnącemu się między przednimi a tylnymi kończynami. Fałd ten pozwala jej przemieszczać się lotem ślizgowym (wykonuje skoki na odległość nawet do 80 m), w czasie którego zużywa mniej energii niż podczas wspinania się. Dzięki temu sposobowi przemieszczania się może również uciec drapieżnikom, które nie potrafią latać. Hamując, polatucha wyciąga wszystkie cztery kończyny do przodu i unosi ogon. Wtedy z „błony lotnej” tworzy się coś na kształt spadochronu. Polatucha szuka schronienia w dziuplach drzew, w których buduje gniazda. W nich przesypia dzień. Nie zapada w sen zimowy, ale rzadko opuszcza w tym okresie swoje ciepło wyścielone gniazdo.
Odżywanie się[edytuj | edytuj kod]
Żerowanie rozpoczyna o zmierzchu. Żywi się nasionami drzew (zarówno iglastych, jak i liściastych) i krzewów, ich owocami, a także (szczególnie zimą) ich pączkami. Sporadycznie może zjadać owady i ich larwy.
Ciąża[edytuj | edytuj kod]
Po ciąży trwającej ok. 5 tygodni samica rodzi 2-4 młode w uprzednio przygotowanym w dziupli gnieździe, wysłanym miękkimi włóknami roślinnymi. W ciągu roku może dać 1-2 mioty.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Do plemienia należą następujące występujące współcześnie rodzaje[19][20][14]:
- Eoglaucomys A.H. Howell, 1915 – lasolotka – jedynym przedstawicielem jest Eoglaucomys fimbriatus (J.E. Gray, 1837) – lasolotka kaszmirska
- Glaucomys O. Thomas, 1908 – assapan
- Iomys O. Thomas, 1908 – latawiórka
- Hylopetes O. Thomas, 1908 – drzewolotka
- Petaurillus O. Thomas, 1908 – wiórolotka
- Petinomys O. Thomas, 1908 – przelatucha
- Pteromys G. Cuvier, 1800 – polatucha
- Aeromys H.C. Robinson & Kloss, 1915 – wiewiórolot
- Biswamoyopterus Saha, 1981 – nocowiórek
- Eupetaurus O. Thomas, 1888 – wełnolot
- Pteromyscus O. Thomas, 1908 – sundalot – jedynym przedstawicielem jest Pteromyscus pulverulentus (Günther, 1873) – sundalot przydymiony
- Belomys O. Thomas, 1908 – stopowłos – jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem jest Belomys pearsonii (J.E. Gray, 1842) – stopowłos górski
- Aeretes G.M. Allen, 1940 – bruzdowiórek – jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem jest Aeretes melanopterus (Milne-Edwards, 1867) – bruzdowiórek chiński
- Trogopterus Heude, 1898 – zębowiór – jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem jest Trogopterus xanthipes (Milne-Edwards, 1867) – zębowiór chiński
- Petaurista Link, 1795 – wielkolot
- Priapomys Q. Li, Cheng, S.M. Jackson, K.M. Helgen, Song, Liu, Sanamxay, S. Li, F. Li, Xiong, Sun, Wang & Jiang, 2021 – jedynym przedstawicielem jest Priapomys leonardi (O. Thomas, 1921)
Opisano również szereg rodzajów wymarłych:
- Albanensia Daxner-Höck & Mein, 1975[21]
- Aliveria De Bruijn, Van der Meulen & Katsikatsos, 1980[22]
- Blackia Mein, 1970[23]
- Forsythia Mein, 1970[24]
- Hylopetodon Qiu, 2002[25]
- Miopetaurista Kretzoi, 1962[26]
- Neopetes Daxner-Höck, 2004[27]
- Oligopetes Heißig, 1979[28]
- Parapetaurista Qiu & Liu, 1986[29]
- Petauria Dehm, 1962[30]
- Petauristodon Engesser, 1979[31]
- Pliopetaurista Kretzoi, 1962[32]
- Pliopetes Kretzoi, 1959[33]
- Sarybulakia Shevyreva & Baranova, 2003[34]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pteromyini, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b J.F. von Brandt. Beiträge zur nähern Kenntniss der Säugethiere Russland’s. 5. Abhandlung: Unlersuchungen uber die craniologischen Entwickelungsstufen und die davon herzuleiteten Yerwandtschaften und Classificationen der Nager der Jetztzeit, mit besonderer Beziehung auf die Gattung Castor. 2. Theil: Craniologische Charakteristik der einzeluen Nagergruppen. „Mémoires de l’Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg”. 6e série. Seconde partie. Sciences naturelles. 7 (2), s. 151, 1855. (niem.).
- ↑ E. Blyth: Catalogue of the Mammalia in the Museum Asiatic Society. Calcutta: Savielle & Cranenburgh, 1863, s. 94. (ang.).
- ↑ J. Anderson: Anatomical and zoological researches: comprising an account of the zoological results of the two expeditions to western Yunnan in 1868 and 1875; and a monograph of the two cetacean genera, Platanista and Orcella. London: B. Quaritch, 1878, s. 278. (ang.).
- ↑ G.S. Miller: Catalogue of the mammals of western Europe (Europe exclusive of Russia) in the collections of the British Museum. London: British Museum (Natural History), 1912, s. 940, seria: British Museum Catalogue. (ang.).
- ↑ G.S. Miller & J.W. Gidley. Synopsis of the supergeneric groups of rodents. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 8, s. 433, 1918. (ang.).
- ↑ G.G. Simpson. The principles of classification and a classification of mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 85, s. 80, 1945. (ang.).
- ↑ S. Schaub. Remarks on the distribution and classification of the „Hystricomorpha”. „Verhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft in Basel”. 64, s. 395, 1953. (ang.).
- ↑ M. Kretzoi. Die Nager und Lagomorphen von Voigtstedt in Thüringen und ihre chronologische Aussage. „Paläontologische Abhandlungen”. Abteilung A. 2, s. 591, 1965. (niem.).
- ↑ Bruijn, Meulen i Katsikatsos 1980 ↓, s. 241, 253.
- ↑ Bruijn, Meulen i Katsikatsos 1980 ↓, s. 241, 255.
- ↑ R.W. Thorington Jr. & R.S. Hoffmann: Family Sciuridae. W: D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference. Wyd. 3. Cz. 2. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2005, s. 767. ISBN 0-8018-8221-4. (ang.).
- ↑ Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 197–204. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 759–779. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Tribe Pteromyini. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].
- ↑ BIAŁOWIESKI PARK NARODOWY. Koło PTTK nr. 24 "Młodzi Silni Weseli".. [dostęp 2012-06-07].
- ↑ Latające wiewiórki. „Puszczyk”. 4, 2002. Białowieski Park Narodowy. (pol.).
- ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 600–608. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.10) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-03-16]. (ang.).
- ↑ G. Daxner-Höck & P. Mein. Taxonomische Probleme um das Genus Miopetaurista Kretzoi, 1962 (Fam. Sciuridae). „Paläontologische Zeitschrift”. 49 (1), s. 76, 1975. DOI: 0.1007/BF02988067. (niem.).
- ↑ Bruijn, Meulen i Katsikatsos 1980 ↓, s. 244.
- ↑ Mein 1970 ↓, s. 44.
- ↑ Mein 1970 ↓, s. 33.
- ↑ 邱铸鼎 / Z.-d. Qiu. 云南禄丰古猿地点的松鼠类化石 / Sciurids from the Late Miocene Lufeng hominoid locality, Yunnan. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 40 (3), s. 188, 2002. (chiń. • ang.).
- ↑ Kretzoi 1962 ↓, s. 307, 355.
- ↑ G. Daxner-Höck. Flying squirrels (Pteromyinae, Mammalia) from the Upper Miocene of Austria. „Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien”. 106A, s. 393, 2004. (ang.).
- ↑ K. Heißig. Die frühesten Flughörnchen und primitive Ailuravinae (Rodentia, Mamm.) aus dem süddeutschen Oligozän. „Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und historische Geologie”. 19, s. 154, 1979. (niem.).
- ↑ 邱铸鼎 & 林–璞/ Z.-d. Qiu & Y.-p, Liu. 江苏泗洪下草湾中中新世脊椎动物群 —5.松鼠科 (哺乳纲，嗤齿目）/ The Aragonian vertebrate fauna of Xiacaowan, Jiangsu—5. Sciuridae (Rodentia, Mammalia). „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 24 (3), s. 195, 1986. (chiń. • ang.).
- ↑ R. Dehm. Altpleistocäne Säuger von Schernfeld bei Eichstätt in Bayern. „Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und historische Geologie”. 2, s. 38, 1962. (niem.).
- ↑ B. Engesser. Relationships of some insectivores and rodents from the Miocene of North America and Europe. „Bulletin of Carnegie Museum of Natural History”. 14, s. 23, 1979. (ang.).
- ↑ Kretzoi 1962 ↓, s. 307, 354.
- ↑ M. Kretzoi. Insectivoren, Nagetiere und Lagomorphen der jungstpliozänen Fauna von Csarnóta im Villányer Gebirge (Südungarn). „Vertebrata Hungarica”. 1 (2), s. 239, 1959. (niem.).
- ↑ N.S. Shevyreva & G.I. Baranova. Sciuromorpha (Rodentia) from the Miocene of Zaissan Depression, Eastern Kazakhstan. „Russian Journal of Theriology”. 2 (1), s. 9, 2003. DOI: 10.15298/rusjtheriol.2.1.05. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- M. Kretzoi. A Csarnótai fauna és faunaszint / Fauna und faunenhorizont von Csarnöta. „Magyar Állami Földtani Intézet Jelentése”. 1959, s. 297–395, 1962. (węg. • niem.).
- P. Mein. Les sciuroptères (Mammalia, Rodentia) néogènes d'Europe occidentale. „Geobios”. 3 (3), s. 7–77, 1970. DOI: 10.1016/S0016-6995(70)80001-8. (ang.).
- H. de Bruijn, A.J. van der Meulen & G. Katsikatsos. The mammals from the Lower Miocene of Aliveri (Island of Evia, Greece). Part 1. The Sciuridae. „Proceedings of the Koninklijke Akademie van Wetenschappen”. Series B. 83 (3), s. 241–261, 1980. (ang.).