Pomnik spadochroniarzy pod Sokołowem

Pomnik spadochroniarzy
pod Sokołowem

Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Projektant	Jerzy Sobociński
Materiał	Beton
Data budowy	1974
Położenie na mapie Polski Pomnik spadochroniarzy pod Sokołowem
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Pomnik spadochroniarzy pod Sokołowem
Położenie na mapie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego Pomnik spadochroniarzy pod Sokołowem
Położenie na mapie gminy Lubasz Pomnik spadochroniarzy pod Sokołowem
52°47′09,4″N 16°31′22,8″E

Pomnik spadochroniarzy pod Sokołowem – betonowy dawny pomnik polskich i radzieckich spadochroniarzy, zlokalizowany w gminie Lubasz około 3 kilometry na północny wschód od Klempicza i 1,5 kilometra na południe od Sokołowa, na terenie leśnictwa Annogóra, w pobliżu samotnego gospodarstwa zwanego Brzeg, bezpośrednio przy drodze wojewódzkiej nr 182.

Pomnik upamiętniał spadochroniarzy Polskiego Samodzielnego Batalionu Specjalnego 1 Armii Wojska Polskiego, którzy działali w obrębie Puszczy Noteckiej jesienią i zimą 1944, zbierając informacje o wojskach niemieckich na tym obszarze. Stał w miejscu ich lądowania w dniu 7 września 1944. Na cokole wymienione były nazwiska:

• porucznik Sergiusz Iliaszewicz (dowódca)
• porucznik Stanisław Maciejewski
• porucznik Wojciech Skoracki
• podporucznik Józef Dłużak
• starszy sierżant Roman Żmudziński
• starszina Mikołaj
• starszina Borys
• plutonowy Antoni Hertel
• kapral Franciszek Płachta
• szeregowy Henryk Szafruga
• szeregowy Jan Promiński

Monument wykonany w 1974 przez Jerzego Sobocińskiego o formie czteroosobowej grupy figuralnej z bronią w ręku. Jedna z postaci została ujęta w momencie zwijania wyoblonej czaszy spadochronu. Na cokole umieszczono tablicę pamiątkową ku pamięci Józefa (1899–1945) i Franciszki (1904–1945) Furmanów którzy za udzielenie pomocy dwóm spadochroniarzom zostali zamordowani – Józef Furman w niemieckim obozie koncentracyjnym Sachsenhausen a Franciszka Furman w obozie karno-śledczym Żabikowo.

W lutym 2015 pomnik poważnie zdewastowano. Trzem postaciom żołnierzy urwano głowy, a czwartej ją odłupano. Wyłamano też karabiny, trzymane przez wojskowych w rękach. Na monumencie umieszczono ponadto napis sprayem: Goń z pomnika bolszewika, znaki Polski Walczącej oraz wyrwano część liter tworzących napis „Polskim i radzieckim spadochroniarzom”, zostawiając jedynie ostatni wyraz i dopisując czarnym sprayem „zdrajcom”. Sprawców dewastacji nie wykryto.

W 2021 roku stary napis na pomniku dotyczący sowieckiej grupy zwiadowczej na mocy obowiązującej ustawy dekomunizacyjnej i decyzją władz gminy został usunięty. Nowy napis zgodnie z życzeniem mieszkańców będzie poświęcony wszystkim ofiarom II wojny światowej (również spadochroniarzom) i zostanie umieszczony po uzgodnieniu jego treści.

Zobacz też

• Pomnik zwiadowców w Rzecinie
• Aktion Apfelbach

Bibliografia

• Słownik krajoznawczy Wielkopolski, PawełP. Anders (red.), WłodzimierzW. Łęcki (red.), PiotrP. Maluśkiewicz (red.), Warszawa/Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, s. 251, ISBN 83-01-10630-1, OCLC 830056994 .
• napis na pomniku in situ.
• Powiat obornicki, mapa 1:80.000, TopMapa, Poznań, 2007, ISBN 978-83-7445-037-9.