Racja żywnościowa

Racja żywnościowa FSR

Racja żywnościowa (także: racja polowa, wojskowa; żywność turystyczna) – kompaktowy zestaw żywności nie wymagającej dodatkowego przyrządzania przeznaczony do spożycia w warunkach polowych.

Zestawy takie wydawane są żołnierzom, gdy nie można zapewnić im ciepłego posiłku z kuchni polowej. Są stosowane przez turystów (szczególnie pieszych), himalaistów, żeglarzy i grotołazów. Są łatwe do rozdziału, dlatego stosuje się je po klęskach żywiołowych na obszarach nimi dotkniętych.

Wymagania dla żywności

Żywność wchodząca w skład takich zestawów powinna:

• być trwała i nadawać się do długiego przechowywania bez lodówki,
• być lekka i zajmować mało miejsca,
• mieć dużą wartość kaloryczną,
• być względnie tanią (ważne w wojsku, ignorowane w turystyce),
• być odporna na bardzo wysokie (około 50 °C) i bardzo niskie (około –30 °C) temperatury.

Przykładowy skład

• suchary lub inne trwałe pieczywo, np. Anzac,
• konserwy mięsne lub rybne,
• kawa rozpuszczalna, cukier,
• baton, zwykle bez czekolady,
• żywność liofilizowana.
• suszona wołowina tzw. Beef Jerky lub inne mięso suszone na sposób południowoafrykański tzw. Biltong

• 
  Zawartość amerykańskiego zestawu MRE
• 
  Zawartość rosyjskiego zestawu dla oficerów
• 
  Zawartość kanadyjskiego zestawu
• 
  Paczka sucharów wchodzących w skład wyposażenia Bundesheer

Skład porcji dziennej w WP II RP

• Należność – Wojenna „W”

Chleb żołnierski – 800 g

Mięso – 300 g

Jarzyna twarda – 150 g

Ziemniaki – 700 g

Słonina – 40 g

Cebula świeża – 15 g

Cukier – 25 g

Konserwy kawowe – 50g

Korzenie – 0,5 g

Mąka do przypraw – 10 g

Mydło – 5 g

Ocet – 10 ml

Papierosy – 10 szt.

Sól do przyprawiania – 22 g

Włoszczyzna suszona – 1 g

Zapałki – 2 pud.

• Należność – Sucha „S”

Chleb żołnierski – 1200 g

Wędlina świeża – 200 g

Słonina – 50 g

Cukier – 25 g

Konserwy kawowe – 50 g

Mydło – 5 g

Papierosy – 10 szt.

Zapałki – 2 pud.

• Należność – Rezerwowa „R”

Suchary – 300 g

Konserwa mięsna – 200 g

Konserwy kawowe – 50 g

Papierosy – 10 szt.

Skład porcji dziennej dla jednego żołnierza w Wehrmachcie

• a. posiłek zimny (suchy prowiant)

Chleb żołnierski – 750 g

masło – margaryna – 45 g

kiełbasa/ryba/ser (świeże lub konserwy) – 120 g

marmolada/miód – 200 g

7 sztuk papierosów, lub 2 cygara

1 rolka dropsów/cukier gronowy

• b. ciepły posiłek

ziemniaki, warzywa – 750 g

mięso świeże – 120–250 g (w miarę możliwości)

tłuszcz roślinny/zwierzęcy – 45 g

sól, przyprawy – 15 g

kawa zbożowa/herbata – 10 g

jajka, owoce (w miarę dostępności)

Świeże mięso z przyprawami, tłuszcz i ziemniaki wydawano z kuchni polowej jako ciepły posiłek. Także kawę i herbatę wydawano jako ciepły napój.

Historia

„Żołnierze maszerują na żołądkach” – Napoleon Bonaparte.
W czasie wojen napoleońskich rząd francuski zaoferował 12 000 franków wynalazcy, który znajdzie tani sposób konserwacji żywności na dużą skalę. Było to spowodowane koniecznością zapewnienie aprowizacji rosnącej armii. Dokonał tego w 1809 Nicolas Appert, który wynalazł metodę termicznej konserwacji żywności w zamykanych, szklanych słojach. Szklane opakowania, jako podatne na stłuczenie, nie były specjalnie praktyczne, dlatego w 1810 Peter Durand opatentował zamykanie żywność w stalowych puszkach. Pierwsze puszki były zamykane (lutowane) lutem zawierającym ołów, dlatego możliwe było zatrucie ołowiem ich użytkowników. Otwieracz do konserw wynaleziono w 1858, wcześniej żołnierze otwierali puszki bagnetami lub rozbijali je o kamienie.

Bibliografia

• „Dane organizacyjne i techniczne dla prac kwatermistrzowskich w polu”, Warszawa 1939, Sztab Główny – Oddział IV, L.dz.1230/IV.Mob.39