Radłóweczka kosmkowata
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
radłóweczka kosmkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Cristinia helvetica (Pers.) Parmasto Consp. System. Corticiac. (Tartu): 48 (1968) | |
Radłóweczka kosmkowata (Cristinia helvetica Velen.) – gatunek grzybów należący do rodziny Stephanosporaceae[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cristinia, Stephanosporaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1825 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Hydnum helveticum. Obecną nazwę nadał mu Erast Parmasto w 1968 r.[1]
- Corticium helveticum (Pers.) Höhn. & Litsch. 1908
- Grandinia helvetica (Pers.) Fr. 1874
- Grandinia terrestris (P. Karst.) P. Karst. 1889
- Hydnum helveticum Pers. 1825
- Odontia terrestris P. Karst. 1883
- Stereum helveticum (Pers.) E.H.L. Krause 1929[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Owocniki rozpostarte, siatkowate, kłaczkowate do granulkowatych, kurczące się podczas suszenia, porowate, luźno przyczepione i o miękkiej konsystencji,. Powierzchnia biaława do blado ochrowej na obrzeżach, subikulum często z cienkimi, ochrowymi ryzomorfam. Hymenium kłaczkowate do ziarnistego, brzeg nieokreślony do nieregularnie włóknistego[4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy monomityczny. Strzępki cienkościenne, o szerokości 2–7 µm, przeważnie krótkokomórkowe, ze sprzążkami na wszystkich przegrodach. W niektórych okazach niektóre komórki strzępek oglądane w kontraście fazowym różnią się wyraźnie od innych pod względem refrakcyjnej zawartości protoplazmatycznej (wyglądają jak gleocystydy np. Hypochnicium). Początkowe części strzępek są gęsto splątane w sznury, podobnie jak ryzomorfy na brzegu owocnika. W sznurach tych często między strzępkami występują anastomozy. Konsystencja jest miękka i luźna (jak u Trechispora). Podstawki o wymiarach 15–25 × 5–7 µm, maczugowate do cylindrycznych, z gutulami w protoplazmie, ze sprzążką bazalną i przeważnie z 4 sterygmami. Cystyd brak. Zarodniki odwrotnie jajowate do kulistych lub kuliste, z małym apiculusem, grubościenne i silnie cyjanofilne, 3,5–4,5 (–5) × 3–4 µm. Młode zarodniki przeważnie z jedną gutulą[4].
- Gatunki podobne
Jest to jednolity i jednorodny gatunek, który z reguły jest rozpoznawany bez trudności. W jednej z kolekcji występowały nienormalnie rozwinięte podstawki z przewagą 1-2 sterygmowych. Niektóre podstawki są wydłużone i wierzchołkowo zwężają się, upodabniając się do cystydioli. Zarodniki różnią się wielkości (do 6 µm) w zależności od liczby sterygm. Podobna jest Cristinia filia, ale ma zarodniki dekstrynoidalne i strzępki ampułkowate[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Stanowiska radłóweczki kosmkowatej podano w Ameryce Północnej, Europie, Afryce i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie. Występuje tu na całym obszarze, od Morza Śródziemnego po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego[5]. W piśmiennictwie naukowym w Polsce do 2003 r. znane były tylko dwa stanowiska; jedno podał Giacomo Bresàdola w 1903 r. w Międzyrzeczu Podlaskim, drugie W. Wojewoda w Lesie Wolskim w 1996 r.[3] Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E– gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6] Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[7].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje na martwym drewnie drzew liściastych i iglastych[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-19] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-01-19] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c J. Eriksson, L. Ryvarden, The Corticiaceae of North Europe, t. 3, gbif.org, 1975, s. 288–546 [dostęp 2023-01-19].
- ↑ Występowanie Cristinia helvetica na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-01-19].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Aktualne stanowiska radłóweczki kosmkowatej w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-19].