Rodochrozyt

Rodochrozyt

Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	dialogit, diagolit lub szpat manganowy
Skład chemiczny	MnCO3 (węglan manganu(II))
Twardość w skali Mohsa	3,5–4,5
Przełam	nierówny, muszlowy
Łupliwość	doskonała we wszystkich kierunkach (trójkierunkowa) romboedryczna
Pokrój kryształu	słupowy, kolumnowy, masywny, botryoidalny, pryzmatyczny, tabularny, ziarnisty
Układ krystalograficzny	trygonalny, heksagonalny
Właściwości mechaniczne	kruchy
Gęstość	3,45–3,7 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	różowy i czerwony w odcieniach czasami brunatnoczerwony lub szary, brązowy, żółtawoszary
Rysa	biała, niekiedy z różowym odcieniem
Połysk	szklisty, rzadziej perłowy, żywiczny
Współczynnik załamania	1.596 – 1.816(jednoosiowy)
Inne	dyspersja: 0,015 dwójłomność: 0,208–0,220 pleochroizm: wyraźny; różowo-czerwony, bezbarwny/jasnoróżowy

Rodochrozyt (dialogit, diagolit lub szpat manganowy) – minerał z gromady węglanów. Należy do grupy minerałów rzadkich rozpowszechnionych tylko w niektórych rejonach Ziemi.

W 2002 roku został uznany za oficjalny klejnot Kolorado. Jest narodowym kamieniem szlachetnym Argentyny.

Historia i pochodzenie nazwy

Nazwa pochodzi od greckich słów rodo = róża i chros = barwa i nawiązuje do barwy tego minerału. Po raz pierwszy odkryty został w 1800 roku w Rumunii. Uznany jako minerał dopiero w 1813 roku.

Charakterystyka

Właściwości

Składa się w około 48% z manganu i z 10% z węgla. Bardzo rzadko tworzy kryształy o pokroju izometrycznym, czasami słupkowym płytkowym; najczęściej przyjmują postać romboedrów, lub skalenoedrów, które czasami skupiają się w przepiękne druzy o lśniącej czerwonej barwie. Występuje w skupieniach zbitych, nerkowatych, kulistych, ziarnistych, skorupowych, groniastych, naciekowych, warstwowych, promienistych. Często tworzy sferolity, stalaktyty, konkrecje i agregaty. Jest kruchy, przezroczysty do nieprzezroczystego, często zawiera domieszki wapnia – rodochrozyt wapniowy (o barwie jasnobrunatnej, szaro-różowej bądź czerwonej; występuje na obszarze Peru), żelaza, magnezu, miedzi, cynku, kobaltu. Tworzy roztwór stały z syderytem. Jest izomorficzny z kalcytem, magnezytem i smithsonitem. Krystalizuje po hausmanicie, braunicie i barycie. Często występuje w formie kryształów bliźniaczych. Wykazuje dwójłomność na poziomie 0,2180. W świetle UV fluoryzuje na różowo, choć w bliskim ultrafiolecie fluorescencja może być żółta lub nie występować w ogóle. Okazy w formie nacieków lub warstw naprzemianległych jasno i ciemnoróżowych pasków z Argentyny nazywa się inkaską różą.

Występowanie

Występuje w kruszcowych żyłach hydrotermalnych i złożach metamorficznych, także w karbonatytach. Może powstawać w też w wyniku oddziaływania tych roztworów na skały zawierające mangan. W rzadkich przypadkach rodochrozyt występuje w osadach lub pegmatytach granitowych. Bywa spotykany również w złożach osadowych pirytu. Rzadko występuje w szczelinach skał wulkanicznych.

Współwystępuje najczęściej z kalcytem, galeną, sfalerytem, syderytem, tetraedryt, barytem, dolomitem, fluorytem, kwarcem, pirytem, rodonitem czy granatami.

Miejsca występowania

• Na świecie: USA – Kolorado (Kopalnia Sweet Home - kryształy wartości jubilerskiej), Montana; Argentyna – („róża Inków”), RPA – najbardziej przejrzyste kryształy, Niemcy, Austria, Hiszpania, Słowacja, Bułgaria, Meksyk, Peru, Rumunia, Kanada, Chiny, Francja, Japonia, Rosja, Namibia (Tsumeb).

• W Polsce: został znaleziony w szczelinach limonitu w okolicach Tarnowskich Gór (Górny Śląsk), w żyłach barytowych w okolicach Wałbrzycha oraz koło Nowej Rudy w Sudetach.

Zastosowanie

• do pozyskiwania manganu (tylko tam gdzie jest to opłacalne) – zawiera 43% Mn,
• wykorzystywany w jubilerstwie,
• do wyrobu rzeźb i różnych przedmiotów ozdobnych,
• poszukiwany przez kolekcjonerów.

Galeria

• 
  intensywnie czerwony okaz z fluorytem na goethycie
• 
  plaster rodochrozytu w formie stalaktytu z Argentyny
• 
  okaz z Afryki Południowej
• 
  Rodochrozyt z kopalni Sweethome z Kolorado
• 
  botryoidalny rodochrozyt z Japonii
• 
  różowy okaz z kwarcem z Kolorado

Zobacz też

• kalcyt;
• magnezyt;
• syderyt;

Bibliografia

• Leksykon Przyrodniczy – Minerały i kamienie szlachetne, „Horyzont” 2002
• J. Parafiniuk: Minerały systematyczny katalog 2004, TG ”Spirifer” W-wa 2005
• A. Bolewski: Mineralogia szczegółowa, Wyd. Geolog. 1965
• A. Bolewski, A. Manecki: Mineralogia szczegółowa, Wyd. PAE. 1993
• O. Medenbach, C. Sussieck-Fornefeld: Minerały, „Świat Książki” 1996
• W. Schumann: Minerały świata, O. Wyd. ”Alma-Press” 2003