Schronisko na Ruszczynie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Schronisko PTT na Ruszczynie
Ilustracja
Państwo

 Polska

Pasmo

Gorgany, Karpaty

Wysokość

1420 m n.p.m.

Data otwarcia

1938

Data zamknięcia

1939

Właściciel

Oddział Lwowski Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego

Położenie na mapie Gorganów
Mapa konturowa Gorganów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Schronisko PTT na Ruszczynie”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Schronisko PTT na Ruszczynie”
Położenie na mapie Beskidów Wschodnich
Mapa konturowa Beskidów Wschodnich, w centrum znajduje się punkt z opisem „Schronisko PTT na Ruszczynie”
Ziemia48°32′10″N 24°07′30″E/48,536111 24,125000
Multimedia w Wikimedia Commons

Schronisko PTT na Ruszczynie – nieistniejące obecnie schronisko turystyczne zlokalizowane pod najwyższym szczytem Gorganów – Sywulą. Był to najdalej na południowy wschód wysunięty obiekt należący do Oddziału Lwowskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego[1]. Oficjalnie otwarty w 1938 roku, funkcje schroniska turystycznego pełnił do wybuchu II wojny światowej; uległ zniszczeniu już w roku 1941.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwotne plany budowy schroniska pod Sywulą przyjęto na Zjeździe Karpackim w Jaremczu w czerwcu 1934 roku[2]. Obiekt zlokalizowany miał być na Ruszczynie – szerokiej przełęczy stanowiącej zwornik pomiędzy masywem Sywuli na północy oraz znacznie niższymi szczytami Kruhłej na zachodzie, Negrowej na wschodzie i bezimiennym grzbietem odchodzącym na południe w kierunku Taupiszyrki. Siodło zajmowała polana nosząca nazwę Połoniny Ruszczyny (od zachodu; od strony wschodniej nazywano ją Połoniną Bystrą). Biją na nim źródła Złotej Bystrzycy[3][4][5]. Prace powierzono Oddziałowi Lwowskiemu PTT, który początkowo był w stanie wybudować jedynie prymitywny schron z 10 pryczami, który stanął poniżej górnej granicy lasu, przy zielonym szlaku schodzącym doliną potoku Negrowy[2][6][7].

Zamiar budowy zagospodarowanego schroniska potwierdzono przy tym w kolejnym roku, w czasie Zjazdu Karpackiego w Wiśle z maja 1935 roku[8]. Prace przy nowym obiekcie rozpoczęto jeszcze w 1935 roku. Wybrano miejsce na skraju lasu i połoniny[1] na wysokości w przybliżeniu 1420 m n.p.m.[9], około 1,5 km od szczytu Wielkiej Sywuli[10]. Projekt budynku wykonał lwowski architekt Tadeusz Solecki[1][9], który był również autorem planów obiektów Oddziału Lwowskiego w dolinie Mołody i Świcy[11]. Parter wykonano z głazów piaskowca zalegających na zboczach Sywuli w formie „gorganu” (wnętrza pokryto boazerią), z kolei wyższe kondygnacje zbudowano z drewna z pobliskiego lasu[12].

W czasie robót Oddział Lwowski PTT, budujący wówczas jednocześnie kilka schronisk, borykał się ze znacznymi trudnościami finansowymi, próbując pozyskiwać dotacje na ten cel od instytucji państwowych (Ministerstwo Komunikacji, Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego)[13]. Z tych względów prace przy obiekcie trwały począwszy od jesieni 1935 przez cały rok 1936 i większość 1937. Wtedy to budynek zamknięto w stanie surowym i nakryto dachem. Wykonano wówczas większość stolarki wewnętrznej, wykończono kuchnię i dwa pokoje (jeden na parterze, drugi na piętrze)[1][13]. Choć zimą 1937/1938 częściowo oddane do użytku schronisko oferowało zaledwie 10 miejsc do spania, to jednak udzieliło aż 300 noclegów, na co wpływ miały wysoko cenione okoliczne tereny narciarskie[13].

Wyposażenie obiektu uzupełniono w roku 1938, kiedy mogło ono udzielić jednocześnie 42 noclegów (22 łóżka, 12 prycz z siatkami sprężynowymi we wspólnej sali i 10 sienników). Niemniej wciąż jeszcze wskazywano, że niegotowa była sala przeznaczona do wspólnych noclegów na poddaszu, a ponadto schronisko należało wyposażyć w wodociąg grawitacyjny i toalety. Do wykończenia pozostawały piwnice, budynek gospodarczy; uprzątnięcia wymagała okolica budynku[1][10]. Po otwarciu schroniska znaczenie utracił funkcjonujący wcześniej schron tymczasowy[14].

Po wybuchu II wojny światowej schronisko (położone kilkaset metrów od ówczesnej węgierskiej granicy) zostało zajęte przez wojska radzieckie i zamienione w posterunek straży granicznej. Latem 1941 roku po ataku Niemiec na ZSRR zostało celowo spalone przez wycofujących się radzieckich pograniczników. Do XXI zachował się jedynie obrys fundamentów i zarastające drzewami kamienne bloki tworzące dawniej przyziemie schroniska[3][14].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Ruszczyna w latach 30. XX wieku stanowiła ważny węzeł szlaków turystycznych, z Głównym Szlakiem Karpackim na czele.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Bogdziewicz 2012 ↓, s. 232.
  2. ↑ a b Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1. IV. 1934 r. do 31. III. 1935 r. oraz finansowe za rok 1934., Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1935, s. 18, 19, 56 (pol.).
  3. ↑ a b Paweł Wiejacz, Wycieczki po Gorganach, Warszawa: Stowarzyszenie „Res Carpathica”, 2017, s. 59–60, ISBN 978-83-948100-0-9 (pol.).
  4. ↑ a b Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Porohy (pas 54, słup 38), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1935 (pol.).
  5. ↑ Gąsiorowski 1933 ↓, s. 126, 128.
  6. ↑ Stanisław Faecher (red.), Informacyjny kalendarz narciarski na sezon 1935–1936, rok VIII, Kraków: Polski Związek Narciarski, 1935, s. 138 (pol.).
  7. ↑ Gąsiorowski 1933 ↓, s. 113, 126.
  8. ↑ Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1. IV. 1935 r. do 31. III. 1936 r. oraz finansowe za rok 1935, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1936, s. 12 (pol.).
  9. ↑ a b Dariusz Dyląg, Gorgany. Przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008, s. 93, ISBN 978-83-89188-74-8, OCLC 297550353 (pol.).
  10. ↑ a b Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1 I 1938 r. do 31 XII 1938 r. oraz finansowe za rok 1938, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1939, s. 23, 26, 75 (pol.).
  11. ↑ arch. Tadeusz Leonard Albert Solecki [online], Stowarzyszenie Architektów Polskich, archimemory.pl [dostęp 2023-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-06] (pol.).
  12. ↑ Bogdziewicz 2012 ↓, s. 232–234.
  13. ↑ a b c Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1 IV 1937 r. do 31 XII 1937 r. oraz finansowe za rok 1937, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1938, s. 22, 74–75 (pol.).
  14. ↑ a b Bogdziewicz 2012 ↓, s. 234.
  15. ↑ Adam Zieliński, Aleksander Wasung, Bieszczady i Gorgany. Mapa znakowanych szlaków turystycznych od Ustrzyk Gr. po Rafajłowę, Lwów: Książnica-Atlas, 1933, OCLC 1299139987 (pol.).
  16. ↑ Regulamin górskiej odznaki turystycznej P. T. T. wraz ze spisem punktowanych wycieczek oraz spisem przewodników do G. O. T., wyd. 2, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1936, s. 66–67 (pol.).
  17. ↑ Gąsiorowski 1933 ↓, s. 113, 126, 209, 211.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Przedwojenne schroniska turystyczne w polskich Karpatach Wschodnich
Bieszczady Wschodnie
i Góry Sanocko-Turczańskie
Gorgany
Czarnohora
Beskidy Huculskie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Schronisko_na_Ruszczynie&oldid=69732977”